قوه قضائیه ایران، روز سه‌شنبه اعلام کرد افرادی در ارتباط با سانحه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی بازداشت شده‌اند. حسن روحانی، رئیس جمهوری، نیز از قوه قضائیه خواسته است دادگاهی ویژه برای برای بررسی جزئیات سانحه ۸ ژانویه تشکیل دهد. در این سانحه تمام ۱۷۶ سرنشین و خدمه هواپیما کشته شدند.

غلامرضا اسماعیلی، سخنگوی قوه قضائیه، در کنفرانس خبری هفتگی این نهاد به «بازداشت» تعداد نامعلومی ‌در ارتباط با هواپیمای بوئینگ ۷۳۷-۸۰۰ اشاره کرد که با موشک نیروهای نظامی‌ ایران ساقط شد. گفته می‌شود عاملین پرتاب موشک آن را با یک موشک کروز آمریکایی اشتباه گرفته بودند. 

آقای اسماعیلی گفت: «ما در مورد علل و پیامد مستقیم این سانحه تحقیق خواهیم کرد. بررسی خواهیم کرد که جنگ افروزی آمریکا چه نقشی در بروز این حادثه داشته است. تحقیقات ادامه دارد و افرادی هم بازداشت شده اند.» 

اما حسن روحانی در اظهاراتی که روز سه شنبه از تلویزیون دولتی ایران پخش شد، خواهان برگزاری دادگاهی ویژه «با ده‌ها کارشناس» برای تحقیق درباره این سانحه شد. این پیشنهاد، در عمل، قوه قضائیه تندرو جمهوری اسلامی را دور می‌زند.

روحانی افزود: «می‌خواهم مسئولان تمام روندی را که از لحظه سرنگونی در روز چهارشنبه پیش آمد، تا زمان برگزاری جلسه اضطراری شورای عالی امنیت روز جمعه، به مردم توضیح دهند.»

به دنبال روزها تکذیب و انکار، ایران روز شنبه سرانجام اذعان کرد که عامل سقوط هواپیمای جت مسافربری اوکراینی بوده است. این سانحه پس از حملات موشکی ایران به پایگاه‌های آمریکا در عراق رخ داد که به تلافی ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، انجام گرفت. 

هرچند سخنگوی قوه قضائیه به هویت بازداشت شدگان اشاره‌ای نکرد، آقای روحانی گفت اجازه نمی‌دهد بار سرزنش این واقعه بر گرده زیردستان گذاشته شود.

آقای روحانی گفت: «نمی‌توان یک فرد را سرزنش کرد. فقط کسی که دگمه را فشار داده مقصر نبوده؛ دیگران نیز (در این حادثه) مقصر بوده‌اند و من می‌خواهم این مسئله با صداقت برای مردم توضیح داده شود.»

اعتراف ایران به سقوط هواپیمای اوکراینی موجب بروز اعتراض‌های خیابانی در تهران و چند شهر دیگر ایران و خشم گسترده در سراسر طیف سیاسی جمهوری اسلامی شد.

سقوط هواپیمای مسافربری به فشارهایی که بر حکومت ایران - در ارتباط با «فشار حداکثری» دولت ترامپ وارد می‌آید، افزوده است. رهبران اوکراین و جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا نیز گفته‌اند انتظار دارند ایران به شهروندان‌شان - که در این سانحه کشته شده اند، غرامت بپردازد.

آقای ترودو روز جمعه در مصاحبه‌ای، آمریکا را نیز برای این سانحه مذمت کرد.

او در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت: «فکر می‌کنم اگر تنشی وجود نداشت، اگر اخیرا (این تنش‌ها) در منطقه بالا نگرفته بود، این کانادایی‌ها اکنون در خانه‌هایشان کنار خانواده‌هایشان ‌بودند.» آقای ترودو به وضوح گفت «تنش‌های منطقه با اقدامات آمریکا» بالا گرفته است. 

به‌رغم تقاضا برای شفافیت و خواست ظاهری مقامات برای قبول مسئولیت این فاجعه، مقامات جمهوری اسلامی همچنان در صدد دفع توجه از خود برای شرکت در سقوط هواپیما هستند.

روز سه شنبه، غلامرضا اسماعیلی خوستار اخراج «راب مک ایر» سفیر بریتانیا در ایران شد. آقای مک ایر روز شنبه پس از حضور در مراسم گرامی‌داشت قربانیان سانحه سقوط هواپیما - که به اعتراض علیه دولت انجامید، برای مدتی کوتاه بازداشت شد. 

او گفت: «ما در قوه قضائیه و جامعه حقوقی معتقدیم این فرد عنصری نامطلوب است. در این مورد پروتکلی برای برخورد با عناصر نامطلوب وجود دارد.»

هرچند حسین سلامی، ‌فرمانده سپاه پاسداران، در مورد سقوط هواپیمای مسافربری اظهار تاسف کرده، یک گروه تندرو ویدئویی فرضی منتشر کرده که در آن، دادگاه یک سرباز ایرانی نشان داده می‌شود که یک موشک کروز آمریکایی را - که ۱۰۰۰ نفر را نابود می‌کند، به جای یک هواپیمای مسافربری اشتباه گرفته و از شلیک به آن خودداری می‌کند.

دادستان از این سرباز می‌پرسد:«نمی‌دانستی که آمریکایی‌ها تهدید کرده بوده اند ۵۲ مرکز فرهنگی ایران را هدف قرار خواهند داد؟»

سرباز در پاسخ می‌گوید:«می‌دانستم!»