واکنش حساب شده ایران در نخستین ساعات صبح چهارشنبه در قبال کشته شدن یک فرمانده ارشد نظامیاش در حمله هوایی آمریکا، نشان از آن دارد که کاملاً از عدم محبوبیت داخلی و ضعفهای دشمن اصلی خود، یعنی دونالد ترامپ، آگاه است و به دنبال بهره بردن از اختلافات درونی آمریکا برای تضعیف واشنگتن و شکست رئیس جمهوری این کشور در انتخابات نوامبر امسال است.
در یک حمله بیسابقه به ایالات متحده، نیروهای نظامی ایران ۲۲ موشک کروز را به دو پایگاه هوایی در عراق شلیک کردند که محل استقرار نیروهای آمریکایی است.
اما ترامپ گفت که آن حملات موشکی تلفاتی نداشته است و مقامات ایرانی هم دیگر هشداری مبنی بر گرفتن انتقام قتل قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، ندادند. در عوض، خواست خود را که خروج نیروهای آمریکایی از خاورمیانه است، تکرار کردند.
این نکته که آن حملات موشکی، تلفاتی از میان نیروهای آمریکایی بر جای نگذاشت، راهی را برای ترامپ باز کرد تا سرعت گلوله برفی را که به سمت یک درگیری نظامی سرازیر بود، کند سازد. نبود تلفات، همچنین جلو آمریکاییهای مخالف دولت را از حمایت مقطعی از رئیس جمهوری گرفت؛ رفتاری که معمولا در زمان جنگ از آمریکاییان سر میزند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ترامپ که روز چهارشنبه در کاخ سفید سخنرانی میکرد، گفت که به نظر میرسد ایران در حال «کوتاه آمدن» از موضع خود است.
در پی حملات موشکی ایران، دیاکو حسینی، یکی از مشاوران دولت ایران و مدیر «رشته مطالعات جهانی» در «مرکز بررسیهای استراتژیک» که یک اندیشکده وابسته به وزارت امور خارجه ایران است، گفت: «اگر ایران قصد این را نداشت که مردم آمریکا را از این فرد شرور [دونالد ترامپ] جدا کند، حملات مرگبار بیشتری را علیه پایگاههای آمریکایی صورت میداد.»
وی افزود: «واکنش حساب شده ایران با هدف جلوگیری از تلفات بالا انجام شد. او باید قدردان رفتار خویشتندارانه ایران باشد.»
به گفته کارشناسان، آگاهی درست ایران از مشکلات داخلی ترامپ و حلقه خودیهای افراطی واشنگتن که گوش ترامپ به آنهاست، عامل مهم شکلدهنده به واکنش ایران بود. مقامات ایران به خوبی از نگرانیهای گسترده در میان مردم آمریکا، قانونگذاران و متخصصان سیاست خارجی این کشور، نسبت به کارزار «فشار حداکثری» ترامپ بر ضد ایران آگاه هستند؛ کارزاری که از سوی تعداد انگشتشماری از ایدئولوگهای واشنگتن ساخته و پرداخته شده است.
نظرسنجی این هفته ایپسوس/رویترز نشان داد که ۵۴ درصد از مردم آمریکا مخالف سیاست ترامپ علیه ایران هستند و تنها ۳۷ درصد آن را تأیید میکنند.
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، ساعاتی پس از حمله موشکی ایران، در یک سخنرانی ضمن ابراز همبستگی با آن دسته از آمریکاییهایی که مخالف ترامپ هستند، گفت که رئیس جمهوری آمریکا برای انحراف افکار عمومی از گرفتاریهای داخلیاش دست به کشتن سلیمانی زده است.
به گفته روحانی، «ممکن است این اقدام به خاطر مسایل و پیچیدگیهای شدید داخلی در آمریکا و گرفتاریهای کاخ سفید بود که میخواست این مشکلات از پیش روی او برداشته شود، که آن هم با آگاهی مردم آمریکا و افکار عمومی جهان، نتیجهای معکوس خواهد گرفت.»
حسن نصرالله، دبیر کل حزبالله لبنان، گروه مسلح متحد ایران، در پی کشته شدن سلیمانی در روز سوم ژانویه، به حامیان و وفاداران خود هشدار داد که نباید به هیچ آمریکایی غیرنظامی در منطقه «دست بزنند» چرا که این کار تنها در خدمت نقشه ترامپ خواهد بود.
همچنین، محسن رضایی، فرمانده اسبق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تاکید کرد که هدف دولت آمریکاست، نه مردم آن.
صنم وکیلی، یک کارشناس امور ایران در اندیشکده «چتم هاوس»، به ایندیپندنت گفت: آنها [مقامات ایران] به طور مرتب در حال ارسال پیام به حوزههای انتخابی و گروههای سیاسی مختلف در ایالات متحده هستند تا منظور خود را برسانند. این پیغامها نه فقط برای دولت فعلی، که آشکارا برای نمایندگان حزب دموکرات هم ارسال میشود. آنها همزمان با برداشتن گامهای بعدی و نگاه به تحولات امسال، در تلاش برای ارزیابی سیاستهای ایالات متحده هستند.»
مقامات ایران با برپایی مراسمی نمایشی که شامل سردادن شعار «مرگ بر آمریکا» یا به آتش کشیدن پرچم این کشور در تظاهراتها و حتی در کف ساختمان مجلس است، مکرر باعث ناخشنودی مردم آمریکا میشوند. ممکن است که ایران هنوز هم در پی حملات پنهانی بر ضد منافع ایالات متحده و همپیمانان آن باشد؛ به گونهای که در مجموع به آمریکا صدمه بزند، و امکان انکار آن از سوی تهران نیز وجود داشته باشد.
اما دلیل چنین اقدامات تحریکآمیزی، به دلیل عدم شناخت آمریکا (جایی که بسیاری از مقامات ارشد دولت روحانی سالها در آن مشغول تحصیل یا کار بودهاند) نیست.
آمریکاییها هیچ شناختی از رهبران جناحهای مختلف ایران ندارند. اما نانسی پلوسی، چاک شومر و میچل مک کانل، هر چند که چندان هم چهرههای معروفی نیستند، اما سخنانشان به طور مرتب در رسانههای چاپی و صوتی-تصویری و همچنین کانالهای پیامرسان آنلاین نقل میشود. این کانالها تبدیل به خوراک رسانهای عمده در ایران شدهاند.
پیامهای محکم ضد جنگ از سوی نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا، الیزابت وارن و برنی سندرز، و نیز گزارشهای مربوط به تظاهرات ضد ترامپ در آمریکا، در رسانههای ایران بازتاب مییابند.
ایرانیان میدانند که ترامپ از سوی کنگره استیضاح خواهد شد، و خبر دارند که چهرههای مشهور جهان مرتباً در شبکههای اجتماعی او را به باد انتقاد میگیرند. اما چه تعداد از آمریکاییها اطلاع دارند که نمایندگان مجلس ایران به دنبال استیضاح وزیران نفت، کشور و آموزش پرورش دولت روحانی هستند؟
وقتی میشا کالین، بازیگر تلویزیونی هالیوود، در حساب کاربری خود در توییتر به زبان فارسی تهدید ترامپ مبنی بر حمله به اماکن فرهنگی ایران را محکوم کرد، نظراتش به شکل گسترده در رسانههای فارسی زبان، شامل رسانههای محافظهکاران، منتشر شد.
نتایج نظرسنجیها و بررسیها درباره ترامپ که نشانگر نارضایتی عمومی از سیاست وی در قبال ایران هستند، به طور مرتب در رسانههای دولتی منتشر میشود. رهبران ارشد ایران میدانند که ترامپ در مخمصمه سیاسی گرفتار است، و با دقت مواضع نامزدهای ریاست جمهوری حزب «دموکرات» را دنبال میکنند؛ نامزدیهایی که وعده میدهند تا توافق هستهای را که ترامپ از آن خارج شد، احیا کنند و برخی روابط دیپلماتیک سطحی را با ایران از سر بگیرند.
مهدی خلیل، یک تحلیلگر ساکن تهران، میگوید: «برداشتی در ایران وجود دارد مبنی بر این که «دموکرات»ها و شاید برخی کشورهای غربی در تلاش هستند تا از عدم انتخاب مجدد ترامپ اطمینان حاصل کنند. اگر وی دوباره انتخاب شود، وقوع یک جنگ اجتنابناپذیر خواهد بود.»
هرچند سفارتخانههای این دو کشور در داخل خاکشان تعطیل است، اما وزارت امور خارجه و سایر سفارتهای ایران به طور مرتب تحولات ایالات متحده را از طریق رسانهها یا کانالهای دیگر پیگیری میکنند.
وزیر امور خارجه ایران، جواد ظریف، که تحصیلکرده آمریکاست، در طی سفرهای خود به ایالات متحده و در جریان دیدارهایش با قانونگذاران، نامزدهای ریاست جمهوری و کارشناسان سیاسی این کشور، در نقش یک رایزن موثر واقع شد. اما دولت ترامپ در سال گذشته وی را تروریست خواند و بهتازگی هم او را (با صادر نکردن ویزا) از شرکت در اجلاس سازمان ملل محروم کرد؛ اقدامی که نقض منشور ۱۹۴۷ این سازمان است.
به گفته وکیل: «ایرانیان به سیاست داخلی آمریکا بسیار اهمیت میدهند. میدانند که حامیان و همنظرانی دارند که آماده ترجمه اشارههای آنان برای «دموکرات»ها و مخالفان دولت هستند.»
ایرانیان همچنین از طریق رسانهها و میانجیها به دنبال این بودهاند که ترامپ را به تغییر سیاستهایش وادارند. ظریف در «توییت»های خود به زبان انگلیسی به ایالات متحده نسبت به تلفات هر جنگی با ایران هشدار داده است و به طور مرتب با ذکر نام مشاوران سیاستهای ترامپ در خاورمیانه، میگوید که جنگ با ایران باعث از دست رفتن احتمال انتخاب مجدد او خواهد شد. این نکته، موضوعی است که صاحبنظران دست راستی آمریکا، همچون تاکر کارلسون (ادارهکننده یک بخش خبری در شبکه تلویزیونی راستگرای فاکس نیوز) نیز نسبت به آن هشدار دادهاند.
الکس وطنخواه، یک کارشناس امور ایران در «موسسه خاورمیانه» واقع در واشنگتن، میگوید: «تمامی اینها نشان میدهد که ترامپ استراتژی خاصی در برابر ایران ندارد و میتواند مواضع خود را بر پایه آنچه اطرافیانش به او میگویند، به سرعت تغییر دهد. این که آنان [مقامات ایران] با در نظر داشتن کمترین تلفات از میان آمریکاییها به پایگاههای این کشور در عراق حمله کردند، به من نشان میدهد که سیاستهای ایالات متحده را تا اندازهای میفهمند. همچنین، باید تمایل آنان را به پرهیز از افزایش تنش و بروز یک جنگ بزرگ، به فال نیک گرفت.»
© The Independent