دیدار پوتین و زلنسکی چیزی را حل نکرد

از بهار سال ۲۰۱۴ که جنگ میان روسیه و اوکراین آغاز شد، حدود ۱۴ هزار نفر کشته شده‌اند

روسای جمهوری روسیه و اوکراین برای نخستین بار، در پاریس دیدار و گفت‌وگو کردند-Christophe PETIT TESSON / POOL / AFP

وُلادیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، در حالی که دو صندلی دورتر از ولادیمیر پوتین، معمار جنگ پنج ساله در کشورش، نشسته، می‌گوید به پاریس آمده تا شاید بتواند با تفاهم به این مخاصمات پایان دهد.

آقای زلنسکی در کنفرانس خبری که شش ساعت مذاکره به دنبال داشت، گفت:«آنچه برای من مهم است زندگی انسان‌هاست. من به این دلیل اینجا هستم.»

این نخستین دیدار رودررو میان رهبران روسیه و اوکراین، و نیز اولین گردهمایی رسمی‌ گروه مذاکره کننده صلح موسوم به «نورماندی»، متشکل از رهبران فرانسه، آلمان، روسیه و اوکراین از سال ۲۰۱۶ بود، که هدفش حل مسئله درگیری‌های شرق اوکراین است.

در پایان شب، طرفین روی مبادله کامل زندانیان و برقراری آتش‌بس، پیش از فرا رسیدن سال نو میلادی توافق کردند. همچنین، قرار شده ارتش اوکراین در سه جبهه در خط مقدم عقب نشینی کرده و مین‌های زمینی را پاک کند؛ اما هیچگونه توافقی درباره جنبه‌های سیاسی درگیری حاصل نشد.

رؤسای جمهوری، زلنسکی و پوتین، در میان دو جلسه مذاکره با حضور فرانسه و آلمان، حدود یک ساعت و نیم نیز به طور خصوصی با یکدیگر گفت‌وگو کردند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در پایان، آقای پوتین گفت از نتیجه مذاکرات «بسیار راضی» است.

او گفت: «فکر می‌کنم روابط به گرمی‌ گراییده. بله، در واقع فکر می‌کنم همین‌طور است.»

پیش از مذاکرات، هردو طرف احتمال دستیابی به نقطه عطفی در حل درگیری‌ها را نامحتمل دانسته اما خاطرنشان کردند که از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک، به خودی خود نشان‌دهنده پیشرفت است.

قطعنامه نهایی این اجلاس، هرچند مختصر، اما روزنه امید را باز گذاشت.

به نظر نمی‌رسد توافق‌های حاصل از مذاکرات پاریس هیچ‌یک از نکات مورد مناقشه میان اوکراین و روسیه را حل کرده باشد. برای مثال، هیچ توافقی پیرامون پایان دادن به مخاصمات در خطه ۴۲۴ کیلومتری مرزی، و نیز انتخابات در منطقه درگیری‌ها حاصل نشد. به همین ترتیب، مسئله مرز شرقی اوکراین، که از سال ۲۰۱۴ عملا تحت کنترل روسیه بوده نیز راه به جایی نبرد.

به همین صورت، به نقطه عطفی درباره اختلاف نظرات پیرامون قراردادهای عبور گاز روسیه از خاک اوکراین دست یافته نشد. این خط لوله، با توجه به تکمیل ایجاد «نورد استریم ۲»، خط لوله دیگری که تا سال آینده گاز روسیه را به اروپا متصل می‌کند، موضوع بسیار حساسی است. به گفته یوری ویترنکو، مدیر شرکت «نفت و گاز» اوکراین، طرفین تنها توافق کردند که «به تلاش برای دستیابی به توافق ادامه دهند.» 

الکساندر‌هاگ، معاون سابق اداره نظارت بر اوکراین سازمان امنیت و همکاری اروپا، به ایندیپندنت گفت همین که مذاکرات «نورماندی» انجام شده، فی النفسه گامی ‌مثبت است.

LUDOVIC MARIN / POOL / AFP

او افزود: «باید از گفتگوها استقبال کرد، اما با توجه به لطماتی که پنج سال جنگ وارد کرده، نمی‌تواند ساده و آسان باشد. شهروندان اوکراین ساکن در دو سوی خط مخاصمات - که همچنان در مصیبت هستند، باید مرکز توجه اربابان قدرت برای پایان دادن به درگیری‌ها قرار گیرند.»

از بهار سال ۲۰۱۴ که جنگ میان روسیه و اوکراین آغاز شد، حدود ۱۴ هزار نفر کشته شده‌اند، و هرچند موارد برخورد از سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ کاهش یافته، درگیری‌های پراکنده میان ارتش اوکراین و جدایی خواهان تحت حمایت روسیه ادامه داشته است.

خطر مرگ و جراحت همچنان برای ۳.۵ میلیون ساکنان منطقه درگیری به صورت یک واقعیت باقی مانده است.

آقای زلنسکی در کارزار غیرمنتظره‌اش برای احراز مقام ریاست جمهوری، وعده داد که در صورت انتخاب، ظرف یک سال به جنگ پایان خواهد داد. اما از زمان پیروزی چشمگیر او موانع بسیاری در این راه ایجاد شده؛ از جمله کشیده شدن پای او به روند استیضاح رئیس جمهوری آمریکا. با وجود این، موانع موجود باعث نشده که رئیس جمهوری اوکراین و کمدین سابق، از تلاش پی‌گیر برای دستیابی به صلح دست بردارد.

راهبرد آقای زلنسکی اما، با انتقادهایی درداخل اوکراین نیز همراه بوده است. یکی از مشاوران سابق ریاست جمهوری، او را ساده لوح و «سخت لجوج» خوانده و از او به خاطر آن که پیش از تغییر موضع کرملین به روسیه امتیاز داده، انتقاد کرده است.

در گرماگرم مذاکرات پاریس، هواداران پیِترو پُرُشِنکووُ، رئیس جمهوری سابق اوکراین و دیگر مخالفان دولت، در محوطه خارج از دفتر آقای زلنسکی در کیِف چادر زدند. در ساعات بعد از نیمه شب دوشنبه، صدها معترض همچنان در محل باقی ماندند.

تغییر چشمگیر احساسات مثبت و حمایت مردم اوکراین از رییس جمهوری زلنسکی، که تنها چند ماه پیش از این ۷۳ درصد بود، بیست درصد کاهش یافته است.

هفته گذشته، آقای زلنسکی در پاسخ منتقدانش گفت در متوقف کردن خشونت بدون پیش‌شرط، درست عمل کرده است. او در گفتگو با گروهی از خبرنگاران غربی گفت با جنگ در شرق اوکراین موافق نیست: «می‌دانم بسیاری از افراد پر شور و شر، به ویژه کسانی که دست به تظاهرات می‌زنند، می‌گویند "بیایید بجنگیم و همه چیز را پس بگیریم." اما به چه قیمتی؟ بهای آن چیست؟ من این کار را نمی‌کنم.»

رییس جمهوری پوتین در کنفرانس خبری روز دوشنبه تاکید کرد که طرفین باید توافق صلح سال ۲۰۱۵ مینسک را - که در شهر مینسک بلاروس امضا شد، به طور کامل به اجرا بگذارند. این توافق که در حالی به امضا رسید که اوکراین در شرق در حال عقب‌نشینی بود، شامل آتش بس، خروج و عفو نظامیان و شبه‌نظامیان و کنترل مرز شرقی اوکراین با روسیه می‌شود.

مشکل اصلی، ترتیب اعمال مفاد این موافقتنامه است. مسکو اصرار دارد که ترتیب نکات توافق شده همان طور که روی کاغذ آمده رعایت شود؛ از جمله برگزاری انتخابات، پیش از کنترل مرزی. اما کیف می‌گوید اگر انتخابات قبل از حل مسئله کنترل مرزی برگزار شود، حق حاکمیت این کشور تضعیف خواهد شد. هیچ‌یک از این مسائل در مذاکرات روز دوشنبه حل نشد.

آقاب پوتین پرسید: «چرا آنچه را که در موافقتنامه صلح آمده مخفی می‌کنید؟ دارند دوباره آن را بازنویسی می‌کنند. هر موردی به مورد دیگر مرتبط است. اگر یک نکته را مورد بررسی مجدد قرار دهیم، باید در مورد تمام موافقتنامه همین کار را بکنیم.» 

پاولو کلیمکین، که تا سپتامبر سال جاری وزیر خارجه اوکراین بود، به ایندیپندنت گفت کیف در حالی موافقتنامه مینسک را امضا کرد که می‌دانست اعمال «کلمه به کلمه» مفاد آن غیرممکن است.

ماه گذشته او در مصاحبه ای گفت: « غیرممکن است که بخواهید موافقتنامه را کلمه به کلمه دنبال کنید. نمی‌گویم مایل به اجرای آن نیستیم، اما اعمال مو به موی آن هرگز ممکن نبوده است.»

در گفتگوهای خصوصی، احتمالا هردو طرف نسبت به ماهیت اعمال این توافق تفاهم دارند. یک مقام ارشد کرملین که نخواست نامش فاش شود، به ایندیپندنت گفت مسکو درک می‌کند که احتمال این که رییس جمهوری زلنسکی بتواند با حفظ قدرت، مفاد موافقتنامه مینسک را به مورد اجرا بگذارد، بسیار اندک است.

این منبع افزود:«هیچ رهبری در اوکراین قادر نیست بدون برانگیختن یک انقلاب موافقتنامه مینسک را مو به مو اجرا کند. راه حلی وجود ندارد. اوضاع می‌تواند بهتر یا بدتر شود، اما این تفاهم فزاینده وجود دارد که این یک درگیری راکد است که می‌تواند تا صدها سال دیگر با ما بماند.»

© The Independent