دستکم ۴۵ هزار کودک عراقی که در زمان حاکمیت داعش در عراق به دنیا آمده‌اند ممکن است طی روندی که گروه‌های حقوق بشری آن را «بمب ساعتی» خوانده‌اند، تابعیت خود را از دست بدهند.
شورای پناهندگان نروژ (NRC) در گزارشی که روز سه‌شنبه منتشر کرد به وضعیت ده‌ها هزار کودک عراقی - یک کودک از هر پنج کودکی که در کمپ‌های پناهندگی زندگی می‌کنند - پرداخته‌است. بنابراین گزارش در صورت عدم شناسایی رسمی، این کودکان مراقبت‌های درمانی، شرایط تحصیل در مدرسه و یا دریافت جیره غذایی را از دست می‌دهند.
داعش در زمان اوج قدرت‌اش یک سوم خاک عراق را تصرف کرده بود و کودکانی که تحت حاکمیت این گروه تندرو به دنیا آمدند اکنون فاقد مدارک هویتی مانند شناسنامه هستند.
دولت عراق مدارک صادر شده توسط داعش را به رسمیت نمی‌شناسد. علاوه بر این بسیاری مدارک هویتی بسیاری از این کودکان طی فرار آنها و خانواده‌هایشان از خانه از بین رفته و یا ضبط شده‌اند.
بنا بر برآورد گزارش NRC - با تیتر موانع از بدو تولد - صادر شدن اوراق هویتی مناسب برای این کودکان ممکن است چند سال طول بکشد. علاوه بر این صدور اوراق هویتی برای کودکانی که والدین‌شان مضمون به ارتباط سازمانی با داعش‌اند «تقریبا غیر ممکن است».
بنا بر گفته آنها نتیجه این روند تنبیه دست جمعی هزاران کودک بی‌گناه خواهد بود.
به گفته یان اگلند، دبیرکل NRC «کودکان مسئول جرایمی خویشاوندان‌شان نیستند. با این وجود حقوق اساسی شهروندی بسیاری از این کودکان پایمال شده‌است.»
وی افزود: «آنچه در مقابل ماست می‌تواند بدل به یک بمب ساعتی انسانی شود. ایجاد امکان دسترسی به آموزش و بیمه درمانی، به زبان ساده در نظر گرفتن حق زندگی برای آنها، اهمیت کلیدی در تضمین آینده‌ای پایدار برایشان و برای کشور عراق دارد. جامعه‌ای که اجازه می‌دهد یک نسل از کودکانش بدون تابعیت دولت باقی بمانند نمی‌تواند صلح و آرامش اجتماعی را تضمین کند.»
داعش در دوران حاکمیتش بوروکراسی دولتی خودش را بوجود آورده بود/ ثبت تولد، ازدواج و مرگ را نیز توسط همین دستگاه انجام می‌شد.
پس از شکست این گروه رادیکال و نابودی «خلافت» خود خوانده‌شان توسط آمریکا و موتلفانش بسیاری از خانواده‌های افراد مرتبط با داعش و مردمی که تحت حاکمیت این گروه زندگی می‌کردند در کمپ‌های بی‌خانمانان اسکان داده شدند.
تخمین زده می‌شود حدود ۲۲۵ هزار کودک در سراسر عراق در چنین کمپ‌هایی زندگی می‌کنند.
به گفته هنا، مادر خانواده‌ای که در کمپی در کرکوک زندگی می‌کند، می‌گوید شوهرش زندگی‌شان را با بردن پسر ارشدشان برای الحاق به داعش در حویجه در شمال بغداد «نابود کرد». به گفته او پس از اینکه نیروهای دولتی شهر را از داعش بازپس گرفتند او از شهر گریخت. در نتیجه مقامات عراقی اوراق هویتی خانواده‌اش را ضبط کردند.
هنا که شوهرش را نیز از دست داده می‌گوید: «شوهرم راه اشتباهی را پیش گرفت. او پسر ارشدمان را با خود برد و به داعش پیوست. هر دوی آنها جانشان را از دست دادند. اکنون من با فرزندان کوچکم تنها در این کمپ مانده‌ام. سه تن از فرزندانم اوراق هویتی ندارند. شوهرم زندگی ما را نابود کرد و رنج و بدبختی را برای من و فرزندانم باقی گذاشت.»
میثاق که چهار روز بعد از تصرف حویجه در سال ۲۰۱۴ در این شهر متولد شده و از معلولیت رنج می‌برد به گفته خانواده‌اش از داشتن مدارک هویتی و همچنین از دسترسی به درمان محروم شده‌است.
به گزارش NRC انتظار می‌رود با بازگشت ۳۰ هزار عراقی از سوریه در هفته‌های آینده، تعداد کودکان فاقد اوراق هویتی افزایش یابد.
نود درصد کسانی که به عراق باز می‌گردند را بیوه‌ها و کودکان تشکیل می‌دهند. بسیاری از این افراد مشکوک به ارتباط با داعش‌اند.
به گفته گروه‌های حقوق بشری حدود ۸۰ هزار خانواده در سرتاسر عراق وجود دارند که اعضای آن دست کم یکی از اوراق هویتی مهم را ندارد.
تعداد کلی کودکان فاقد هویت ممکن است بیشتر از این نیز باشد.
به گفته اگلند، «در صورتی که چاره‌ای فوری برای این مشکل اندیشیده نشود، کودکان فاقد هویت در خطر قرار گرفتن در حاشیه‌های جامعه قرار می‌گیرند. این وضعیت افق آشتی اجتماعی در آینده را به صورت جدی در خطر قرار می‌دهد».
وی افزود، «ما از حکومت می‌خواهیم شرایطی را فراهم کند که در آن حق حیات این کودکان - مانند حق حیات هر شهروند عراقی دیگر - تضمین شود».
از سوی دیگر مدت اقامت کودکان خارجی وابسته به داعش نیز نامشخص است. این بلاتکلیفی خطری برای این کودکان است چرا که بسیاری از کشورها تمایلی به پذیرش دوباره این کودکان نیستند.
به گزارش رویترز، دست کم ۷۰۰ کودک که والدین‌شان مظنون به همکاری با داعش‌اند در یکی از زندان‌های مرکزی زنان در بغداد زندگی می کنند. مادران حدود ۲۰۰ نفر از این کودکان حین بازداشت حامله بودند و این کودکان در بازداشتگاه متولد شده‌اند.
© The Independent
