دشمنی طالبان با فرهنگ؛ تندیس امیرعلی‌شیر نوایی در بلخ تخریب شد

طالبان نشانه‌های آبادانی و پاسداری از فرهنگ و هنر در افغانستان را تخریب می‌کنند

تندیس امیرعلی‌شیر نوایی در مرکز شهر مزارشریف برای پاسداری از نقش او در تاسیس و جایگاه تاریخی این شهر-ایندیپندنت فارسی

در ادامه دشمنی دیرینه طالبان با نمادهای تاریخی و فرهنگی در افغانستان، افراد این گروه روز سه‌شنبه ۱۸ بهمن (هفتم فوریه) تندیس امیرعلی‌شیر نوایی، سیاستمدار، شاعر و دانشمند صاحب‌نام دوره تیموریان را در شهر مزارشریف تخریب کردند. 

ساکنان شهر مزارشریف با ارسال تصاویری به ایندیپندنت فارسی گفتند که طالبان تندیس و سنگ‌نوشته کنار تندیس امیرعلی‌شیر نوایی را در شهر مزارشریف تخریب کرده‌اند.

این تندیس، با سنگ‌نوشته‌ای در دو طرف آن به زبان‌های فارسی، ازبکی و انگلیسی، درمورد زندگی و کارنامه امیرعلی‌شیر نوایی، در سال‌های اخیر دولت جمهوری در افغانستان ساخته شد. موقعیت این تندیس در چهارراه مخابرات، یکی از چهارراه‌های پررفت‌وآمد شهر مزارشریف بود. 

امیرعلی‌شیر نوایی که وزیر دربار سلطان حسین بایقرا، پادشاه سلسله تیموریان، بود، به‌عنوان یک سیاستمدار نامدار و دانشمند و شاعر فرهیخته آن دوره شناخته می‌شود. او به دو زبان فارسی و جغتایی شعر سروده و به همین دلیل، به «شاعر ذواللسانین» معروف است. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در تاریخچه زیارتگاه منسوب‌به علی ابن ابی‌طالب، امام اول شیعیان، در شهر مزارشریف، نیز ردپای امیرعلی‌شیر نوایی به‌عنوان بنیان‌گذار این مکان تاریخی دیده می‌شود. مدارک تاریخی درمورد ایجاد و تاسیس شهر کنونی مزارشریف نشان می‌دهد که در سال ۸۵۵ خورشیدی، پس‌از آنکه مقبره منسوب‌به علی ابن ابی‌طالب در مرکز شهر کنونی مزارشریف که آن زمان به نام دهکده خیران، از توابع استان بلخ، بود، کشف شد، سلطان حسین بایقرا با وزیر دانشمندش امیرعلی‌شیر نوایی به این مکان آمد. براساس روایات تاریخی، در مشاوره با نوایی، بنایی برفراز این مقبره ایجاد شد که از شاهکارهای مهندسی تیموری شمرده می‌شود؛ و نیز شهر مزارشریف در اطراف این مقبره طرح‌ریزی شد و گسترش یافت.

در دو دهه اخیر، پس از سقوط دوره اول حاکمیت طالبان، دولت محلی استان بلخ در تلاش برای احیای هویت تاریخی و فرهنگی این استان، تندیس‌ها، تصاویر و حکاکی‌هایی از شاعران، دانشمندان و شخصیت‌های فرهنگی و تاریخی افغانستان و نیز نمادهای فرهنگی و هنری شمال افغانستان را در دیوارها و چهارراه‌های شهر مزارشریف برپا کرد.  

اما با بازگشت طالبان به قدرت، این تندیس‌ها و نمادها یکی‌یکی به‌دلیل دشمنی طالبان با آثار هنری و فرهنگی ویران شدند. طالبان دلیل این کار را برخورد با بت‌پرستی عنوان می‌کنند و معتقدند که تندیس‌ها و نمادهای فرهنگی و هر آنچه در آن نقشی از موجودات زنده باشد، براساس شریعت اسلامی حرام است و باید ازبین برود.

پیشینه این دیدگاه طالبان به دوره اول حاکمیت آنان بر می‌گردد که تندیس‌های غول‌پیکر بودای بامیان را که  بزرگ‌ترین تندیس‌های بودا و بلندترین مجسمه‌های سنگی در جهان به‌شمار می‌آمدند، ویران کردند. در دوره دوم به‌قدرت‌رسیدن این گروه نیز این روال به‌شدت ادامه یافت. طالبان در اوایل بازگشتشان به قدرت، در ماه سپتامبر ۲۰۲۱، تصاویر حک‌شده بر سنگ از امیرعلی‌شیر نوایی را در شهر شبرغان، مرکز استان جوزجان در شمال افغانستان، و تندیس عبدالعلی مزاری، رهبر سیاسی هزاره‌های افغانستان، را در بامیان تخریب کردند. در ادامه، این گروه دیوار نخبگان بلخ را که در آن تصاویر و زندگی‌نامه شاعران، نویسندگان و دانشمندان قدیم و معاصر بلخ حکاکی شده بود، تخریب کردند و ده‌ها تصویر و تندیس دیگر را نیز در سراسر کشور از بین بردند. 

آخرین حمله این گروه به تندیس دست‌ساز اسب‌ها و سوارکاران بود که از نمادهای جدید شهر مزارشریف به‌شمار می‌رفت. این تندیس‌ها در چهارراه ورودی شهر به‌یاد سوارکاران نامدار شمال افغانستان و ورزش باستانی بزکشی که از نمادهای این منطقه است، ساخته شده بودند. 

طالبان پس از تخریب این اثر هنری، به‌سراغ تندیس امیرعلی‌شیر نوایی در مرکز شهر مزارشریف رفتند و سرانجام آخرین باقی‌مانده‌ها از آبادانی و پاسداری از فرهنگ و هنر را نیز در شهر مزارشریف ازبین بردند.

بیشتر از فرهنگ و هنر