آمارهای رسمی نشان داده‌اند که جمعیت چین در سال ۲۰۲۲ برای اولین بار طی ۶۰ سال گذشته، کاهش یافته و پرجمعیت‌ترین کشور جهان با یک بحران جمعیتی روبرو است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، کشور ۱.۴ میلیارد نفری چین در حالی با افزایش سن نیروی کار مواجه است که هم‌زمان، با پایین‌ترین میزان زادوولد مواجه است. تحلیلگران هشدار می‌دهند کاهش جمعیت می‌تواند مانع رشد اقتصادی چین شود و فشار بر منابع دولتی را بیشتر کند.

اداره ملی آمار پکن (ان‌بی‌اس) روز سه‌شنبه گزارش داد که جمعیت چین در پایان سال ۲۰۲۲ حدود یک میلیارد و ۴۱۱ میلیون و ۷۵۰ هزار نفر بوده که نسبت به پایان سال پیش از آن، ۸۵۰ هزار نفر کاهش داشته است. بر اساس این آمار، تعداد تولدهای اتفاق‌افتاده در چین طی سال گذشته ۹.۵۶ میلیون مورد ثبت شده، در حالی که آمار مرگ‌ومیر ۱۰.۴۱ میلیون نفر گزارش شده است.

آخرین باری که جمعیت چین کاهش یافت، اوایل دهه ۱۹۶۰ بود. در آن زمان، این کشور با بدترین قحطی در تاریخ معاصر خود دست‌وپنجه نرم می‌کرد که نتیجه سیاست فاجعه‌بار کشاورزی مائوتسه تونگ، معروف به جهش بزرگ به جلو، بود.

چین در سال ۲۰۱۶ به سیاست سختگیرانه تک‌فرزندی خودــ که از دهه ۱۹۸۰ به دلیل ترس از افزایش جمعیت اعمال می‌کردــ پایان داد و در سال ۲۰۲۱ به زوج‌ها اجازه داد تا سه فرزند داشته باشند. با این حال چنین مجوزی هم نتوانست مانع کاهش جمعیت در کشوری شود که مدت‌ها است به نیروی کار گسترده خود به عنوان محرک رشد اقتصادی متکی است.

برخی از کارشناسان معتقدند که چین در سال‌های پیش رو، نمی‌تواند به جمعیت خود به عنوان یک محرک ساختاری برای رشد اقتصادی تکیه کند. به گفته آن‌ها توسعه اقتصادی باید بیشتر به رشد بهره‌وری بستگی داشته باشد نه افزایش جمعیت.

افزایش هزینه‌های زندگی، تعداد فزاینده زنان شاغل و همچنین عادت کردن مردم به داشتن خانواده‌های کم‌جمعیت مهم‌ترین عواملی شناخته می‌شوند که سبب شده‌اند جمعیت چین با روند کاهشی مواجه شود.

شیوجیان پنگ، محقق دانشگاه ویکتوریای استرالیا، در این زمینه تاکید می‌کند: «دولت چین باید برای تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری سیاست‌های موثری پیدا کند. در غیر این صورت، میزان باروری از میزان کنونی هم کمتر می‌شود.»

بسیاری از مقام‌های محلی پیش‌تر اقدام‌هایی را برای تشویق زوج‌ها به بچه‌دار شدن آغاز کرده‌اند. به عنوان مثال، شنژن، کلان‌شهری در جنوب چین، اکنون مبلغی را به عنوان «پاداش تولد» به والدین می‌دهد و تا سه سالگی کودک به خانواده‌ها کمک‌هزینه پرداخت می‌کند. زوجی که اولین فرزند خود را به دنیا بیاورند، سه هزار یوان (۴۴۴ دلار) دریافت می‌کنند که این مبلغ برای سومین نوزاد به ۱۰ هزار یوان افزایش می‌یابد. در شهر جینان، واقع در شرق چین، نیز از اول ژانویه برای زوج‌هایی که فرزند دوم به دنیا بیاورند، کمک هزینه ماهیانه ۶۰۰ یوان در نظر گرفته شده است.

با این حال، تحلیلگران استدلال می‌کنند که باید کارهای بیشتری انجام شود. شیوجیان پنگ می‌گوید: «یک بسته سیاستی جامع لازم است که هزینه‌های مربوط به زایمان، فرزندپروری و آموزش را پوشش دهد. در همین حال، به ناامنی شغلی زنان پس از زایمان نیز باید به طور ویژه توجه شود.»

هی یافو، جمعیت‌شناس، به «کاهش تعداد زنان در سنین باروری» اشاره می‌کند که نتیجه پیری جمعیت است. به گفته او، تعداد زنان در سن باروری بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ به میزان پنج میلیون نفر در هر سال کاهش یافته است.

بر اساس مطالعه آکادمی علوم اجتماعی شانگهای، جمعیت چین ممکن است هر سال به طور متوسط ۱.۱ درصد کاهش یابد. بدبینانه‌ترین پیش‌بینی‌های این تیم جمعیت‌شناسی حاکی از آن است که چین در سال ۲۱۰۰ تنها ۵۸۷ میلیون نفر جمعیت خواهد داشت؛ یعنی کمتر از نیمی از جمعیت کنونی.

پیش از این، در گزارش‌های سازمان ملل نیز پیش‌بینی شده بود که هند در سال ۲۰۲۳ عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان را به خود اختصاص خواهد داد و گوی سبقت را از چین می‌رباید.