مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر به بزرگ‌ترین دغدغه تبلیغاتی و امنیتی مقام‌های جمهوری اسلامی تبدیل شده است. آن‌ها از عملکرد بازیکنان تیم ملی ایران، رفتارهای اعتراضی تماشاگران و هر اتفاق دیگری‌‌ که چهره واقعی این نظام ایدئولوژیک را بیشتر به جهانیان نشان دهد، بسیار نگران‌اند.

جام جهانی فوتبال یکی از فراگیرترین و پربازدیدترین برنامه‌هایی است که اغلب مردم جهان را دست‌کم برای یک ماه پای تلویزیون می‌نشاند و بیش از هر موضوع دیگر توجه جهانیان را به خود جلب می‌کند.

تیم ملی ایران در این دوره از مسابقات با آمریکا، انگلستان و ولز هم‌گروه است؛ گروهی که از نظر مقام‌های جمهوری اسلامی، یک گروه سیاسی است و بازی‌های آن‌ هم حیثیتی قلمداد می‌شود.

برخورد و بهره‌برداری سیاسی از ورزش از ویژگی‌های نظام ایدئولوژیک حاکم بر ایران است؛ به خصوص در زمانی که اعتراض‌ها در داخل همچنان ادامه دارد و تنش‌ها میان جمهوری اسلامی و انگلستان و آمریکا بر سر سرکوب اعتراض‌ها در ایران و حمایت این دو کشور از معترضان و تشدید تحریم‌های علیه تهران بار دیگر اوج گرفته است. جمهوری اسلامی تمایل دارد این تنش دیپلماتیک را به زمین فوتبال را بکشاند و تا آنجا که می‌تواند از این مسئله بهره‌برداری‌ تبلیغاتی کند؛ اما قوانین فیفا دستش را برای چنین اقدام‌هایی بسته است.

بهره‌برداری از شکست دادن احتمالی این تیم‌ها تنها‌ شانس‌ نظام برای تبلیغات علیه این دو کشور در داخل ایران است. همان‌طور که خرداد ۱۳۷۷ با برد دو بر یک تیم ملی فوتبال ایران در برابر آمریکا در جام جهانی فوتبال، تا می‌توانست از آن در داخل، بهره‌برداری سیاسی کرد.

مقام‌های جمهوری اسلامی به احتمال فراوان، با دادن وعده و وعید‌های هنگفت مالی به بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران، از آن‌ها خواسته‌اند هر طور شده، این دو تیم را شکست دهند؛ چرا که این پیروزی برای آن‌ها فراتر از یک نتیجه در زمین فوتبال است.  این آرزو و بهره‌برداری سیاسی نهایت چیزی بود که مقام‌های جمهوری اسلامی انتظار داشتند از جام جهانی به دست آوردند؛ اما حالا تحولات دو ماه اخیر در ایران و اعتراض‌های گسترده داخلی و خارجی به مسئله‌ای اصلی آن‌ها تبدیل شده است.

گستردگی و همه‌گیری داخلی و خارجی این اعتراض‌ها در ۴۴ سال اخیر چنان بی‌سابقه بود که تعداد قابل‌توجهی از ورزشکاران و هنرمندان و چهره‌های سرشناس در داخل ایران هم به آن پیوسته‌اند. دامنه این اعتراض‌ها از صفحات مجازی این چهره‌ها در اینترنت به میدان‌های ورزشی هم کشیده شد. به طوری که اعضای برخی تیم‌ها حتی حاضر نشدند سرود جمهوری اسلامی را بخوانند و در زمین مسابقات تا آنجا که توانستند با اقدام‌های نمادین از این اعتراض‌ها حمایت کردند.

اعضای تیم ملی فوتبال ایران هم در این مدت تا آنجا که توانستند با این اعتراض‌ها همراهی کردند که البته احضار‌ها و برخی تهدید‌های امنیتی را در پی داشت.

بعضی گزارش‌ها نشان می‌دهد که بازیکنان تیم ملی فوتبال تهدید شده‌اند چنانچه به حمایت‌های خود از این اعتراض‌ها ادامه دهند، از تیم ملی خط می‌خوردند و محرومیت‌های قابل‌اعتنایی در انتظارشان خواهد بود. سردار آزمون یکی از همین بازیکنان ملی‌پوش است که در ۶۰ روز گذشته چندین‌بار از اعتراض‌ها در ایران حمایت کرد؛ اما هر بار با فشار و تهدید نهاد‌های امنیتی مجبور شد  پست‌های خود در اینستاگرام را حذف کند.

در روز‌های اخیر، اخباری مبنی بر فشار نهاد‌های امنیتی بر کارلوس کی‌روش، سرمربی تیم ملی فوتبال ایران، برای خط زدن نام آزمون از فهرست نهایی تیم منتشر شد. البته در نهایت، نام این بازیکن در فهرست مسافران قطر دیده شد.

رفتار آزمون و دیگر بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران در سه مسابقه در برابر تیم‌های آمریکا و انگلستان و ولز، از دیگر دغدغه‌های نهاد‌های امنیتی و ورزشی جمهوری اسلامی است که بی‌تردید برای آن تمهیدات امنیتی خاصی پیش‌بینی کرده‌اند. هرچند مشخص نیست این تهدید‌ها تا چه اندازه‌ کارآمد خواهند بود.

علاوه بر کاروان ملی‌پوشان ایران در قطر که به نظر می‌رسد تحت تدابیر شدید امنیتی و حراستی جمهوری اسلامی قرار خواهند گرفت، تماشاگران ایرانی و غیرایرانی هم در کانون توجه نهاد‌ها و دستگاه تبلیغاتی نظام قرار دارند. سر دادن شعار در ورزشگاه‌ها و به نمایش گذاشتن تصاویر و نوشته‌هایی مرتبط با سرکوب اعتراض‌ها در ایران و برگزاری برخی تجمع‌های اعتراضی در حاشیه بازی‌ها از دیگر نگرانی‌های مقام‌های جمهوری اسلامی است.

به نظر می‌رسد مقام‌های جمهوری اسلامی که رابطه نزدیکی با حاکمان قطر دارند، برای کاهش این قبیل نگرانی‌ها، درخواست‌هایی مبنی بر اعمال برخی محدودیت‌ها مطرح کرده‌اند که احتمالا جلوگیری از ورود اقلام تبلیغاتی غیرورزشی و ممانعت از برگزاری تجمع‌های سیاسی در بیرون ورزشگاه‌ها از مهم‌ترین آن‌ها باشد.

فعالیت نهاد‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر و سایر نهاد‌های در حاشیه برگزاری مسابقات از دیگر موضوع‌هایی است که مقام‌های جمهوری اسلامی احتمالا در محاسبات خود در نظر گرفته‌ و امیدوارند از طریق لابی با مقام‌های قطری، مانع از فعالیت گسترده و علنی آن‌ها در حاشیه مسابقات شوند.

تیم ملی فوتبال ایران با تمام این حواشی پیش‌بینی‌شده و نشده قرار است راهی قطر شود؛ تیمی که در این دوره از مسابقات، وزن سیاسی و امنیتی‌ آن بالاتر از وزن حرفه‌ای‌اش است و بسیاری از مردم جهان به این تیم از زاویه سیاست و حقوق بشر نگاه خواهد کرد تا از دریچه ورزش حرفه‌ای.