روسیه هفته گذشته و پیش از برگزاری اجلاس ماهانه اوپک پلاس، با توجه به شرایط بازار، خواستار کاهش یک میلیون بشکه‌ای ظرفیت تولید اعضای اوپک پلاس شد. این خواسته مبنی بر کاهش عرضه جهانی نفت در حالی مطرح شد که در هفته‌های اخیر، از سمت کشورهای عمده مصرف‌کننده انرژی خبرهای خوبی در رسانه‌ها منتشر نشده بود. چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی با کاهش رشد اقتصادی روبرو است و با توجه به کاهش رشد اقتصادی برخی کشورهای عمده مصرف‌کننده انرژی، تقاضای این کشورها برای واردات انرژی نیز دچار نوسان شده است. اروپا کماکان با بحران انرژی مواجه است و هند به خرید نفت ارزان از روسیه ادامه می‌دهد. همچنین در ۱۸ ماه گذشته، روسیه و عربستان سعودی سیاست مشترکی را در بازار نفت در پیش گرفتند و بارها با درخواست آمریکا و سایر کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت برای افزایش ظرفیت تولید مخالفت کردند.
اجلاس اوپک
با توجه به مخالفت نکردن عربستان سعودی و سایر کشورهای عمده تولیدکننده نفت با پیشنهاد روسیه برای کاهش یک میلیون بشکه‌ای ظرفیت نفت اعضا، به نظر می‌رسد اوپک پلاس برای کاهش این میزان از ظرفیت تولید آماده است. باید اشاره کرد که اوپک پلاس برای اولین بار از مارس ۲۰۲۰ به صورت حضوری در وین تشکیل جلسه می‌دهد. اکثر کشورهای عضو اوپک پلاس در شرایط فعلی زیر ظرفیت مصوب خود نفت تولید و به بازار عرضه می‌کنند و بنابراین نباید انتظار داشت که کاهش یک میلیون بشکه‌ای نفت در بازار شوک ایجاد کند. برخی کارشناسان انرژی بر این عقیده‌اند که با تصویب کاهش یک میلیون بشکه‌ای، از ماه آینده می‌توان کاهش ۴۰۰ هزار بشکه نفت از ظرفیت واقعی تولید کشورهای عضو در بازار را شاهد بود. کشورهای عرب منطقه نیز این مصوبه را تایید خواهند کرد.
در صورت تصویب کاهش یک میلیون بشکه‌ای ظرفیت تولید، این بزرگ‌ترین کاهش تولید از سال ۲۰۲۰ خواهد بود. در ماه‌های اولیه همه‌گیری و با توجه به کاهش تقاضا، اوپک پلاس ظرفیت تولید را به میزان ۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش داده بود. روز یکشنبه، دوم اکتبر، برخی منابع مطلع به رسانه‌ها گفتند که احتمالا اوپک کاهش ظرفیت بیش از یک میلیون بشکه در روز را نیز بررسی خواهد کرد. این میزان کاهش تولید (یعنی بیش از یک میلیون بشکه در روز) می‌تواند به‌صورت داوطلبانه و از طریق عربستان سعودی صورت گیرد.
تداوم نقش اوپک در بازار
در دوران همه‌گیری کرونا و در زمان جنگ قیمت نفت، برخی رسانه‌ها به کاهش تاثیرگذاری اوپک در معادلات بازار جهانی انرژی و افزایش امکان فروپاشی این سازمان اشاره کرده بودند؛ اما تحولات دو سال اخیر نشان داد که اوپک همچنان عاملی موثر و حیاتی در بازار نفت است. جف کوری، مدیر ارشد تحقیقات کالاهای جهانی شرکت گلدمن ساکس، روز دوشنبه، ۳ اکتبر، در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌بی‌سی، گفت که اوپک اکنون برای کاهش ظرفیت تولید خود انگیزه لازم را دارد و این سازمان تنها تولیدکننده نفت در جهان است که در شرایط فعلی چنین ظرفیتی را دارا است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
او گفت: «من دوست دارم استدلال کنم که نظم قدیمی بازار نفت بازگشته و اوپک احتمالا از هر زمان دیگری در تاریخ ۶۰ ساله خود از زمان تاسیس این سازمان، قدرتمندتر است. یکی از دلایلی که باعث شد قدرت اوپک افزایش یابد، این است که ما در منابع انرژی جایگزین سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم.»
تحلیلگران بازار به پتانسیل بالای عربستان سعودی و امارات برای کاهش ظرفیت تولید مازاد اشاره کرده‌اند. در دهه گذشته، در برخی مقاطع زمانی، رونق نفت شل آمریکا قدرت تاثیرگذاری اوپک بر بازارهای نفت را کاهش داده بود اما در سال‌های اخیر، برخی تولیدکنندگان داخلی نفت شل در آمریکا به جای پمپاژ نفت بیشتر، بر بازگشت سرمایه به سهامداران تمرکز کردند و این سیاست به کاهش تدریجی تاثیر صنعت نفت شل بر بازارهای جهانی منجر شد.
به گفته کوری، دلیل اینکه اوپک می‌خواهد ظرفیت تولید خود را کاهش می‌دهد، حتی در شرایطی که بازار نفت می‌تواند با کمبود مواجه شود، این است که قیمت نفت خام تا ۴۰ درصد کاهش یافته و شرایط فعلی بازار هم سرمایه‌گذاران را از بازار فراری داده است.
روز دوشنبه، با توجه به درخواست کشورهای عضو اوپک برای کاهش ظرفیت تولید، قیمت نفت ۳.۶ دلار در هر بشکه افزایش یافت. نفت برنت با ۳.۶۸ دلار افزایش قیمت به ۸۸.۸۲ دلار در هر بشکه رسید. البته این افزایش قیمت مقطعی است. قیمت سبد نفتی اوپک نیز به ۸۹ دلار رسید (۳۹درصد کاهش در شش ماه گذشته). کشورهای عرب حوزه خلیج فارس با توجه به شرایط بازار درصدد فروش نفت‌های ذخیره خود به قیمت فعلی بازارند، قبل از اینکه قیمت‌ها دوباره کاهش یابد.
پایان آتش‌بس در یمن تهدیدی علیه امنیت جهانی انرژی است
در روزهای گذشته، حوثی‌ها پایان آتش‌بس شش ماهه یمن با ائتلاف عربستان سعودی و امارات را اعلام کردند. در دو سال گذشته، حوثی‌ها با پهپادهای ایرانی به زیرساخت‌های انرژی عربستان سعودی و امارت حمله کردند. با پایان آتش‌بس، بیم آن می‌رود که حملات پهپادی و موشکی به زیرساخت‌های انرژی کشورهای عرب منطقه به‌ویژه عربستان سعودی افزایش یابد. وقوع چنین حمله‌ای امنیت عرضه انرژی را با چالش بزرگی مواجه خواهد کرد.
کاهش قابل توجه ظرفیت تولید نفت اوپک ممکن است با خشم و نارضایتی دولت بایدن روبرو شود. واشنگتن معتقد است افزایش ظرفیت تولید نفت اوپک باعث می‌شود درآمدهای ارزی روسیه از قبل صادرات نفت کاهش یابد. در این راستا، اروپا هم به دنبال تعیین سقف قیمت برای نفت و گاز وارداتی از اروپا است. افزایش قیمت نفت در ماه‌های آینده می‌تواند شرایط را برای بازگشت سرمایه‌گذاران به صنعت نفت جهان مساعدتر کند. تحولات بازار جهانی انرژی نشان می‌دهد که به‌رغم برخی تلاش‌ها برای کاهش نقش اوپک در بازار جهانی انرژی این سازمان همچنان در بازار نقشی کلیدی ایفا می‌کند.
برخی رسانه‌های آمریکا بر این اعتقادند که سریع‌ترین راه برای کاهش قدرت اوپک پلاس، افزایش ظرفیت تولید نفت آمریکا، کانادا و سایر تولیدکنندگان غربی است. ادعا می‌شود که برخی از این کشورها به‌راحتی می‌توانند ظرفیت تولید را افزایش دهند اما برای این کار باید برنامه‌ریزی دقیقی صورت گیرد و منابع مالی لازم فراهم شود. در این بین، بهترین راه برای اوپک پلاس به منظور ممانعت از سرمایه‌گذاری جدید شرکت‌های نفتی غربی، پایین نگه داشتن قیمت نفت است.
با توجه به مشکلاتی که پیش روی روند گذار انرژی وجود دارد، سیاست‌گذارانی که از تغییرات آب‌وهوایی نگران‌اند، در تلاش برای فراهم کردن شرایط جذب منابع مالی و فناوری‌های لازم در بخش انرژی‌های تجدیدپذیرند. البته این روند زمان‌بر است و در بخش انرژی بادی و خورشیدی، علی‌رغم پتانسیل بالای کشورها، هنوز سهم این انرژی‌ها (کل انرژی‌های تجدیدپذیر) در سبد انرژی دنیا حدود ۱۲ درصد است. احداث نیروگاه‌های اتمی جدید هم زمان‌بر است و مسئله تهیه سوخت اتمی و نحوه نگهداری پسماند اتمی تاکنون به‌درستی حل‌وفصل نشده است. همه این شرایط باعث می‌شود که نقش مهم اوپک در بازار جهانی انرژی ادامه داشته باشد.
