یک دیپلمات ارشد اروپایی به وب‌سایت «آکسیوس» گفت: خواست ایران برای توقف تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره رد اورانیوم در سایت‌های اعلام‌نشده آخرین «مانع بزرگ» بر سر راه احیای برجام است. 

ایران در حال حاضر مدعی است که یافته‌های آژانس در این مورد «سیاسی»‌اند. اما زمانی که بینامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل در سخنرانی سازمان ملل از وجود یکی از سایت‌های اعلام نشده در اطراف تهران پرده برداشت، مقامات تهران مدعی شدند این سایت قالی‌شویی بردران رضایی است. زمانی که که رد اورانیوم در این سایت به دست آمد، مدعی شدن ذرات اورانیوم سبک است و ممکن است از هر جایی آمده باشد. نتانیاهو این اطلاعات را بر اساس آرشیو هسته‌ای بزرگی اعلام کرد که از ایران به سرقت رفته است و همچنان در دست اسراییل است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که جمهوری اسلامی در دور اخیر مذاکرات دو خواست عمده را مطرح کرده است: یکی تعطیل شدن «مساله پادمانی» و دیگری این‌که آمریکا درباره خروج مجدد احتمالی خود از برجام تضمین دهد. رئیسی نیز در مجمع عمومی سازمان ملل روی این خواست دوم تمرکز داشت. اما به گفته دیپلمات اروپایی که با «آکسیوس» صحبت کرده، در دیدارهای خصوصی در حاشیه مجمع عمومی، رئیسی تنها بر یک خواست پافشاری کرده و آن تعطیلی تحقیقات آژانس بوده است.

یک مقام ارشد آمریکایی که از محتوای دیدارهای رئیسی با امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و شارل میشل، رئیس شورای اروپا، با خبر است نیز این موضوع را تایید کرده است.

این مقام اروپایی گفت مقامات جمهوری اسلامی انتظار دارند آمریکا بر آژانس فشار بیاورد و خواهان تعطیلی تحقیقاتش شود. اما دولت بایدن و رافائل گروسی، رئیس آژانس، تاکید دارند که نگرانی‌های آژانس باید پاسخ بگیرند.

اما در محافل عمومی مقامات جمهوری اسلامی از از جمله وزیر خارجه و رییس سازمان انرژی اتمی از آمادگی برای پاسخ به پرسش‌های آژانس خبر داده‌اند. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اخیرا از دیدار دو روزه با محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی برای شفاف‌سازی مسائل باقی‌مانده خبر داده و گفت رایزنی‌ها با تهران آغاز شده است. 

این نگرانی‌ها مربوط به رد اورانیوم غنی‌نشده در دست‌کم سه سایت اعلام نشده است که تهران تا کنون توضیحی برای آن ارایه نکرده است. 

اکسیوس در ادامه می‌نویسد، ماه گذشته وصول برجام به نظر قطعی می‌آمد. دیپلمات اروپایی می‌گوید، نیمه‌شب ۱۵ اوت بود که اروپایی‌ها مطمئن بودند کار تمام شده و رفت و برگشت‌های ایران و آمریکا (که با میانجیگری بروکسل انجام می‌شود) به چند مساله کوچک فنی کاهش یافته بود. اما این‌جا بود که جمهوری اسلامی برای اولین بار خواست تعطیلی تحقیقات آژانس را وسط کشید. دیپلمات اروپایی گفت: «یک اتفاقی در تهران افتاد. شاید عالی‌ترین مقام در ایران تصمیم گرفت که این کشور توافقی نمی‌خواهد مگر این‌که اول کسب اطمینان شود که آن تحقیقات تعطیل می‌شوند.»

به گفته این دیپلمات، مقامات اروپایی که در نیویورک با رئیسی و سایر مقامات جمهوری اسلامی دیدار کردند، توضیح دادند که تحقیقات فقط زمانی متوقف می‌شود که ایران توضیحاتی منطقی درباره اورانیوم کشف شده به آژانس بدهد. 

دیپلمات اروپایی به آکسیوس گفت: «تا زمانی که فکر کنند بلینکن [وزیر خارجه آمریکا] می‌تواند تلفن را بردارد و به گروسی بگوید ماجرا را تعطیل کند، به توافق نخواهیم رسید.»

دیپلمات‌های اروپایی به همتایان ایرانی خود توضیح دادند که آژانس به عنوان نهاد رسمی سازمان ملل چنین ساز و کردی ندارد. آن‌ها برای نمونه اشاره کردند که تمام فشارهای چین که از قدرتمندترین کشورهای سازمان ملل است نتوانسته نهادی دیگر از سازمان ملل را قانع کند که گزارش خود درباره نقض حقوق بشر در منطقه سین‌کیانگ را منتشر نکند.

این دیپلمات گفت در این مورد (این‌که ایران باید پاسخ آژانس را بدهد) نه تنها آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام هم‌نظرند که حتی چین و روسیه هم نمی‌خواهند شاهد زیر سوال رفتن اعتبار آژانس باشند.

در عین حال، هیاتی به رهبری محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، این هفته به وین سفر کرد و روزهای دوشنبه و سه‌شنبه با گروسی دیدار داشت. گروسی گفت موضوع این دیدارها حل مسائل باقی‌مانده بوده و در توئیتر نوشت: «کلی کار مقابل ما باقی‌مانده است.»

حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه ایران، روز یکشنبه به وب‌سایت «المانیتورِ» آمریکا گفت ایران آماده است به سوال‌های آژانس پاسخ دهد اما توضیحات بیشتری نداد.

آمریکا در روز هشتم نوامبرانتخابات میان‌دوره‌ای در پیش دارد که برای دولت بایدن و حزب  دموکرات بسیار حساس است. اما دیپلمات اروپایی همچنان امیدوار است که پیش از جلسه شورای حکام آژانس در اواسط ماه نوامبر گشایشی انجام شود و برجام احیا شود. او در عین حال به اکسیوس گفت: مقامات جمهوری اسلامی به نظر هیچ عجله‌ای ندارند و به مهلت‌هایی که غرب اعلام می‌کند بی‌توجهند. این دیپلمات تاکید کرد: «فقط یک مانع مانده اما مانعی عظیم است.»