شماری از مقام‌های آمریکایی می‌گویند که دولت جو بایدن تصمیم گرفته است تا هواپیماها و هلیکوپترهای افغانستان را که در خاک ازبکستان و تاجیکستان قرار دارند، به این دو کشور بدهد. خلبان‌های نیروی هوایی افغانستان حدود ۶۰ هواپیما و هلیکوپتر نظامی را در روزهای نخست سقوط این کشور به دست طالبان، به کشورهای ازبکستان و تاجیکستان منتقل کردند.
دو فرد آگاه از روند مذاکرات میان آمریکا و دو کشور آسیای میانه به نشریه پولیتیکو گفتند که دولت آمریکا می‌خواهد در ازای دادن این هواپیماها و هلی‌کوپترها به تاجیکستان و ازبکستان، همکاری این کشورها را برای مبارزه با تروریست‌ها در خاک افغانستان به دست بیاورد.
سرنوشت هواپیماها و هلیکوپترهای اهدایی ایالات متحده از یک‌سال پیش در هاله‌ای از ابهام قرار داشت، زیرا طالبان پافشاری می‌کنند که این هواپیماها - ترکیبی از هواپیماهای حمله سبک و هلی‌کوپترها - متعلق به افغانستان است و خواستار بازپس‌گیری آنها شده‌اند، اما مقام‌های ازبکستان می‌گویند که آنها دارایی ایالات متحده محسوب می‌شوند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در مذاکرات صورت گرفته میان آمریکا، ازبکستان و تاجیکستان آشکارا توافقی در این باره نشده است، زیرا با توجه به روابط میان ازبکستان و افغانستان زیر سلطه طالبان و همچنین نفوذ بسیار روسیه بر کشورهای آسیای میانه، تلاش می‌شود که این مذاکرات مخفی بماند، اما به گفته یک مقام ارشد وزارت دفاع آمریکا و یکی از دستیاران کنگره، مقام‌های آمریکایی بی‌سروصدا تلاش می‌کنند تا از این هواپیما همچون اهرمی برای به دست آوردن جایگاه در منطقه‌ای که ارتش ایالات متحده دیگر در آن حضور ندارد، استفاده کنند.
به گفته این مقام، ایالات متحده در حال برنامه‌ریزی برای ارزیابی این هواپیماها است تا ببیند آیا آنها پرواز می‌کنند یا خیر. این مقام گفت که هدف از ارائه تعدادی هواپیما به دولت‌های ازبکستان و تاجیکستان، رسیدن به یک توافق غیررسمی برای گسترش روابط اطلاعاتی در زمینه امنیت مرزی و مبارزه با تروریسم است. توافقی که میان آمریکا و دو کشور ازبکستان و تاجیکستان صورت می‌گیرد، می‌تواند شامل هر موردی باشد؛ از افزایش اشتراک‌گذاری اطلاعات امنیتی در درازمدت تا استقرار نیروها یا هواپیماهای آمریکایی در آن کشورها مانند یک پایگاه منطقه‌ای برای نظارت بر فعالیت‌های تروریستی در افغانستان؛ کاری که دولت بایدن تلاش کرد و نتوانست قبل از این توافق ترتیب دهد. هر دو کشور با افغانستان هم‌مرز‌ند و از هر پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه به این کشور نزدیک‌ترند. به گفته مقام‌های ارشد وزارت دفاع امریکا، در حال حاضر توافق صورت گرفته بیشتر بر دسترسی اطلاعاتی در افغانستان تمرکز دارد، زیرا کشورهای آسیای میانه آگاهی بیشتری از وضعیت افغانستان دارند.
پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در ماه اوت گذشته، دولت بایدن از توانایی ارتش ایالات متحده برای انجام عملیات ضد تروریسم «بر فراز افق» حمایت کرد. از آن زمان تاکنون، ایالات متحده تنها یک حمله ضد تروریسم انجام داده است؛ یک ماموریت پهپادی که ایمن الظواهری، رهبر القاعده را در ماه ژوئیه به هلاکت رساند.
طبق گزارش ارزیابی دولت آمریکا از سقوط دولت در افغانستان، خلبان‌های نظامی افغان حدود ۲۵ درصد از کل ظرفیت نیروی هوایی افغانستان شامل هواپیماهای کاربردی سی ۲۰۸ و همچنین هواپیماهای جنگی سوپر توکانو را در روزهای نخست سقوط به ازبکستان و تاجیکستان انتقال دادند. علاوه بر آن، هلیکوپترهای MI۱۷ و MI۲۵ روسی و بلک هاوک آمریکایی نیز در میان این هواپیماها دیده می‌شوند. وزارت دفاع آمریکا می‌گوید هر دو کشور ازبکستان و تاجیکستان به‌شدت علاقه‌مندند که این هواپیماها را حفظ کنند.
با این حال طالبان همچنان بر بازپس‌گیری هواپیماهای نظامی افغانستان پافشاری می‌کند. وزارت دفاع طالبان تاکنون چندین بار از مقام‌های ازبکستان و تاجیکستان درخواست کرده تا این هواپیماها را که به گفته طالبان سرمایه ملی مردم افغانستان است به این کشور بازگردانند، اما به گفته مقام‌های این دو کشور و تایید آمریکا، این هواپیماها با پول دولت آمریکا خریداری شده‌اند و دارایی افغانستان محسوب نمی‌شوند.
