وکیل محمدعلی سیف، رئیس هیات اخیر مذاکرات صلح با سازمان ممنوعه «تحریک طالبان پاکستان» و سخنگوی دولت ایالتی خیبر پختونخوا که برای انجام مذاکرات به کابل رفته است، می‌گوید که مرگ عمر خالد خراسانی، فرمانده «تحریک طالبان پاکستان»، ارتباط مستقیمی با مذاکرات صلح ندارد. با این حال، او گفت که اکنون باید دید که «تحریک طالبان پاکستان» چه واکنشی به این حادثه نشان می دهد.

عبدالولی، معروف به «عمر خالد خراسانی»، روز یکشنبه، ۷ اوت ۲۰۲۲، (۱۶ مرداد ۱۴۰۱)، همراه با همکارانش در منطقه برمل در استان پکتیکای افغانستان بر اثر انفجار ماین کشته شد و این خبر سپس از سوی «تحریک طالبان پاکستان» تایید شد.

اواخر ماه گذشته، جرگه‎ای متشکل از رهبران قبایل پاکستان و برخی از اعضای پارلمان به ریاست وکیل سیف به کابل رفته بودند و در آنجا با «تحریک طالبان پاکستان» به گفت‌وگو پرداختند.

در مورد دوره‌های مختلف مذاکرات، وکیل سیف پیش ازاین به ایندیپندنت اردو گفته بود که مذاکرات در فضای خوبی انجام شده و طرفین علاقمندی و جدیت  خود را به رسیدن به صلح ابراز کرده بودند.

وکیل محمدعلی سیف در گفت‌وگوی ویژه با ایندیپندنت اردو، در پیوند با آینده گفت‌وگوهای صلح پس از مرگ عمر خالد خراسانی، گفت که گفت‌وگو با «تحریک طالبان پاکستان»، موضوعی جداگانه است و مرگ خراسانی، یک بحث جدا، و این حادثه نباید هیچ تاثیری بر مذاکرات بگذارد. با این حال، شرایط و اوضاع دشوار به نظر می‌رسد. 

وکیل سیف گفت: «اکنون باید دید که تحریک طالبان پاکستان در پیوند با این اتفاق، چه واکنشی نشان می‌دهد، اما نظر شخصی من این است که گفت‌وگوها و مذاکرات صلح باید ادامه یابد، زیرا این جرگه و گفت‌وگوها برای تامین صلح است. اگر صلح بود، این حادثه رخ نمی‌داد.»

او در ادامه گفت: «اگر تحریک طالبان پاکستان، دولت پاکستان را در این حمله مقصر بداند، به نظر من مذاکرات صلح احتمالا یک بار دیگر با بن‌بست مواجه خواهد شد.»

او گفت: «من شخصا باورمندم که دولت یا نهادهای استخباراتی پاکستان هیچ ارتباطی با این حمله ندارند، زیرا اگر به جزئیات موضوع نگاه کنید، این یک انفجار مین بوده است و به احتمال زیاد از سوی مخالفان TTP انجام شده است. این نظر شخصی من است، اما این‌طور به نظر می‌رسد، چون در آنجا (افغانستان) مخالفان تحریک طالبان پاکستان، داعش و برخی گروه‌های دیگر را نیز شامل می‌شوند.»

وکیل سیف افزود: «انفجار مین زمانی صورت می‌گیرد که حرکت یک فرد شناسایی شود، بنابراین، به نظر می‌رسد که این حمله از سوی گروه‌های ضد TTP صورت گرفته است، اما درهر صورت، من شخصا معتقدم که تحت هر شرایطی، برای تامین و برقراری صلح در منطقه، مذاکرات باید ادامه یابد.»

قابل ذکر است که در پی کشته شدن عمر خالد خراسانی، فرمانده «تندرو» گروه شبه‌نظامی «تحریک طالبان پاکستان» و رهبر «جماعت الاحرار»، روز ۹ اوت اداره روابط عمومی ارتش پاکستان (ISPR) تایید کرد که چهار تن از نیروهای امنیتی این کشور در یک حمله انتحاری در روز ۸ اوت در وزیرستان شمالی، منطقه قبیله‎ای خیبر پختونخوا، جان خود را از دست دادند.

هنوز هیچ سازمان یا گروهی مسئولیت این حمله انتحاری را که پس از مدت‌ها در این منطقه روی داده است، بر عهده نگرفته است.

به همین ترتیب، روز ۸ اوت افراد ناشناسی به خودرو ملک لیاقت‌علی خان، از اعضای مجلس ایالتی تحریک انصاف پاکستان، در زادگاهش در منطقه میدان در ناحیه دیر خیبر پختونخوا، تیراندازی کردند که در نتیجه آن حمله چهار تن، از جمله برادر و برادرزاده ملک لیاقت، کشته شدند.

پلیس مبارزه با تروریسم پاکستان در پیوند با آن حمله پرونده‌ای تشکیل داده است و تحقیقات و بررسی در آن زمینه ادامه دارد، اما روز گذشته یکی از مسئولان پلیس ناحیه دیر سفلی به ایندیپندنت اردو گفت که این یک رویداد ربطی به خصومت‌های شخصی نداشته و حادثه‌ای تروریستی بوده است.

در جریان دور کنونی مذاکرات، در سه ماه گذشته  بین دولت پاکستان و «تحریک طالبان پاکستان» آتش‌بس اعلام شده است و «تحریک طالبان پاکستان» هیچ مسئولیتی در قبال رویدادهای تندروانه در مناطق مختلف کشور، از جمله وزیرستان شمالی، به عهده نگرفته است.

دیدگاه تحلیگران در مورد آینده مذاکرات

رفعت‌الله اورکزایی، ساکن پیشاور، طی دو دهه گذشته به تهیه گزارش در زمینه افراط‌گرایی مشعول بوده است. او به ایندیپندنت اردو گفت که اگرچه هنوز هیچ بیانیه‎ای از سوی «تحریک طالبان پاکستان» در مورد مرگ عمرخالد خراسانی منتشر نشده است، اما این رویداد ممکن است بر روند مذاکرات با این گروه تاثیر بگذارد.

به گفته رفعت اورکزایی، «با نگاهی به حساب‌های کاربری طرفدار طالبان در شبکه‌های اجتماعی، به نظر می‌رسد که تحریک طالبان پاکستان، دولت را مسئول این حمله می‌داند و این امر باعث تخریب روند مذاکرات می‌شود».

او می‌گوید که روند مذاکرات، این بار در فضای بسیار خوبی پیش می‌رفت و مهم‌تر از آن، اینکه طالبان افغانستان نقش میانجی را بازی می‌کنند، اما اکنون به نظر می‌رسد که این روند با بن‌بست مواجه خواهد شد.

طبق اظهارات رفعت اورکزایی، «از اخبار و گزارش‎هایی که در خصوص این روند مذاکرات منتشر می‌شد، به نظر می‌رسید که طرفین با جدیت به ادامه گفت‌وگوها تمایل دارند، اما اکنون با بروز این حادثه، نگرانی‌هایی مبنی بر احتمال توقف روند مذاکرات مطرح شده است.»

 رفعت همچنین با اشاره به گفت‌وگوهای صلح با تندروها در گذشته، می‌گوید که در گذشته نیز چنین حوادثی رخ داده است که به دلیل آن، روند مذاکرات آسیب دیده است.

او در این زمینه به چند نمونه زیر اشاره می‌کند:

 - پیش‌تر، روند مذاکرات از منطقه مولوی فقیر در شهر باجور شروع شده بود، اما در این میان حمله پهپادی آمریکایی به منطقه دما دولای باجور صورت گرفت که به دلیل آن، روند مذاکرات متوقف شد.

- در استان وزیرستان، طی سال ۲۰۰۴ با فرمانده نیک‌محمد در منطقه شیکای توافقی صورت گرفت، اما در جریان گفت‌وگوها،به دلیل  یک حمله پهپادی آمریکایی، مذاکرات به شکست انجامید.

- در سال ۲۰۱۴ نیز توافقی با مخالفان مسلح دولت صورت گرفت، اما در آن زمان آمریکا حکیم‌الله محسود را در حمله‌ای پهپادی از بین برد، و آن مذاکرات نیز به ناکامی رسید.

به گفته رفعت اورکزایی، «این بار هم در صورت پایان آتش‌بس، درگیری‌ها و جنگ تشدید می‌شود، اما پاکستان نیز این بار با قاطعیت پاسخ خواهد داد، ولی برخی از فرماندهان جدی طالبان همچنان فکر می‌کنند که روند مذاکرات باید ادامه یابد.»

با تمام این پیش‌بینی‌ها و احتمالات، این پرسش هنوز بی‌پاسخ مانده است که آیا پس از مرگ خالد خراسانی، «جماعت الاحرار» او، پای میز مذاکره می‌نشیند، یا با دولت پاکستان اعلام جنگ خواهد کرد؟