آنچه هم‌اکنون در عراق اتفاق می‌افتد، کشمکش بین گروه‌های شیعه عراقی بر سر قدرت است و واقعیت بحرانی را که در حال حاضر وخامت روزافزون را آن در عراق شاهدیم، برملا می‌کند. البته هرگونه اشتباه محاسباتی درباره وضعیت کنونی می‌تواند به وقوع رخدادی خونین و فاجعه‌بار منجر شود.

در یک طرف این کشمکش، ائتلاف شیعه عراقی است که اکثریت مجلس را در دست دارد و انتخابات را با پیروزی پشت سر گذاشته است؛ در طرف مقابل، ائتلاف شیعی دیگری است که نه نتایج انتخابات اخیر مجلس را می‌پذیرد و نه زبان مذاکره و گفت‌وگو را می‌داند؛ بلکه تنها چیزی که می‌خواهد قدرت است.

در حالی‌ که جریان صدر و متحدانش که اکثریت کرسی‌های مجلس را در اختیار دارند، برای کسب حقوق خود در چارچوب قانون از طریق راه‌اندازی راهپیمایی‌ها و تحصن‌ها می‌کوشند و در گذشته نیز با هدف تشکیل دولت و گزینش رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر، تمام گزینه‌‌های ممکن را به کار بسته‌اند، طرف مقابل همچنان به لجبازی ادامه می‌دهد. طرف مقابل، به رهبری نوری‌المالکی، خواهان قدرت است؛ حتی با استفاده از زور. اخیرا عکس‌هایی از نوری‌المالکی منتشر شد که او را در خانه‌اش در حالی نشان می‌دهد که سلاح در دست دارد. با توجه به اینکه هیچ خطر قریب‌الوقوعی او را تهدید نمی‌کند، پس می‌توان گفت که هدف از نمایش سلاح ارسال پیامی مبنی بر توسل به زور است.

در واقع، ائتلاف چارچوب هماهنگی وفادار به ایران که به دنبال کسب قدرت با زور است، نه‌تنها عراق را در معرض جنگ خونین و فاجعه بزرگ انسانی قرار داده است، بلکه به باور برخی از ناظران، به پروژه ایران در عراق نیز به‌شدت آسیب می‌رساند.

برخی آگاهان امور در بغداد اصرار دارند که موضع جمهوری اسلامی ایران در عراق مبهم و نامشخص است و در قبال تحولات آن کشور، هیچ چشم‌انداز روشنی ندارد. من با توجه به اینکه رژیم ایران در عراق از روش‌های سیاسی استفاده نمی‌کند، بلکه قلدری می‌کند، در مورد موضع مبهم و ناتوانی ایران در عراق تردید دارم. هیچ‌کس نمی‌تواند تضمین کند که رژیم ایران به منظور تغییر قواعد بازی و هدف قرار دادن افراد مشخص، از خشونت قانونی استفاده نمی‌کند؛ درست همان‌گونه که از گذشته تاکنون در لبنان اتفاق می‌افتد و رفیق حریری، نخست‌وزیر پیشین لبنان، در لحظه‌ای مهم و سرنوشت‌ساز، ترور شد.

این در حالی است که در بحبوحه کشمکش گروه‌های شیعه عراقی بر سر قدرت، طرف‌های مهم دیگری مانند ارتش و دستگاه‌های امنیتی عراق که در عرصه تجهیزات و کارکنان به پیشرفت‌های فراوانی دست یافته‌اند، هم وجود دارند که موضع خود را تا به حال مشخص نکرده و دیدگاه خود را بیان نکرده‌اند.

اگر بحران کنونی در عراق همچنان ادامه یابد و اوضاع این کشور خدای نخواسته رو به وخامت گذارد، عراق در آستانه فاجعه دیگری قرار خواهد گرفت؛ به‌ویژه اینکه انتظار می‌رود نوری‌المالکی در ارتباط با تحولات اخیر، بیانیه‌ای صادر کند. هرچند تا زمان نگارش این مقاله چنین بیانیه‌ای صادر نشده است و طبق معمول، انتظار نمی‌رود که مالکی گفتمان عقلانی داشته باشد. بنابراین اگر بحران به همین منوال ادامه پیدا کند و با توجه به اینکه ائتلاف چارچوب هماهنگی قصد دارد در خیابان‌ها تظاهرات برگزار کند، کشمکش کنونی به یک درگیری واقعی منجر می‌شود. پس باید توجه همه به ارتش و دستگاه‌های اطلاعاتی معطوف شود؛ زیرا در چنین صورتی، نهادهای یادشده برای جلوگیری از گسترش بحران، خود را به اتخاذ موضعی قاطع و جدی ملزم خواهند یافت.

البته منظور از چنین اقدامی کودتا یا بازگشت ارتش به قدرت نیست؛ بلکه تصمیمی است که برای پاسداری از آنچه از دولت عراق باقی مانده است، باید گرفته شود. به‌ویژه اینکه اگر کشمکش کنونی میان جناح‌های شیعه به خشونت و درگیری مسلحانه تبدیل شود، عراق به طور کامل دچار فتنه و آشوب می‌شود و هیچ گروهی نمی‌تواند از آن جان سالم به دربرد. تردیدی نیست که در صورت وقوع هر نوع خشونت و درگیری مسلحانه در عراق، صرف‌نظر از اینکه رژیم ایران چه چیز را از دست می‌دهد، ملت و دولت عراق بزرگ‌ترین بازنده خواهند بود و آرامش عراق بار دیگر دستخوش ناآرامی و بحران خواهد شد.

در واقع، عراق در آستانه بحرانی قرار دارد که هنوز به خشونت و درگیری منجر نشده؛ بنابراین، امید است که برخورد با این بحران همراه با عقلانیت و دوراندیشی باشد. در غیر این‌ صورت، تنش کنونی به فاجعه بزرگی برای عراق و منطقه تبدیل خواهد شد.

برگرفته از روزنامه الشرق الاوسط