ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه چندی پیش همراه با هیئتی از مقامات بلند پایه ای تجاری، امنیتی و دفاعی آن کشور عازم منطقه خلیج فارس شد و از کشورهای عربستان سعودی و امارات متحده عربی دیدار کرد. رئیس جمهور روسیه در این سفر، قرارداد های را به ارزش بیش از 2 میلیارد دلار با ریاض و ابوظبی به امضا رساند و روابط روسیه با کشورها عربی یاد شده را به میزان قابل ملاحظه ای گسترش داد. نزدیکی میان روسیه و دو کشور عربی هم پیمان واشنگتن در این پهنه ای جغرافی، پرسش های را در مورد احتمال تغییر مناسبات استراتژیک پذیرفته شده در خاور میانه مطرح می کند. تردیدی نیست که دیدار اخیر پوتین از خلیج فارس و نزدیکی با شماری از کشورهای عربی، یک اقدام تاکتیکی برای تحقق اهداف منطقه ای عربستان سعودی است و ریاض زمانی دست به این اقدام زده است که ایالات متحده نتوانسته است در پیوند به تحولات منطقه، سیاست روشنی را اتخاذ کند.
از سوی دیگر، باید اذعان کرد که نزدیکی میان روسیه و عربستان سعودی و همکاری های مشترک دو کشور، پدیده ای تازه ای نیست، زیرا دو کشور از گذشته های بسیار دور نقش فعالی در تأسیس سازمان نفت اوپک و تثبیت بهای نفت در بازار جهانی داشتند و همین روند، منجر به افزایش همکاری در عرصه های دیگر میان دو جانب شده است.
مسکو در این اواخر در صدد گسترش بیشتر روابط در خاور میانه شده و تلاش دارد قرار داد های اقتصادی بزرگی را با کشور های عربی حوزه خلیج فارس به امضا رساند. در دیدار اخیر پوتین از ریاض، دو کشور در بخش های انرژی، فناوری، فرهنگ و سرمایه گذاری توافق نامه های را امضا کردند و البته پیش از این، روسیه اقدام به افتتاح نخستین دفتر صندوق سرمایه گذاری های خارجی خود در عربستان سعودی کرد. همچنان روسیه آمادگی خود را برای فروش موشک ها اس 400 به عربستان سعودی اعلام کرده است. بدین ترتیب و در پرتو سیاست تردید آمریکا، روسیه زمینه ای گسترش نقش خود در خلیج فارس را فراهم دیده و در صدد تقویت روابط با شماری از کشور های عربی خلیج فارس از جمله، عربستان سعودی و امارات متحده عربی شده است.
از سوی دیگر، واکنش ضعیف آمریکا در برابر سیاست های تهدید آمیز ایران در منطقه به ویژه پس از جنگ نفتکش ها و حمله به تأسیسات نفتی، کشورهای منطقه را وا داشته است تا به دنبال پر کردن خلای قدرتی باشند که در نتیجه ای سیاست های تردید آمریکا در منطقه به وجود آمده است. در این سفر، افزون بر موضوعات دو جانبه، طیف گسترده ای از مسایل امنیتی منطقه و سیاست های مسکو در پیوند به بحران سوریه به بحث و بررسی گرفته شده است، به ویژه این که روسیه انتظار دارد عربستان سعودی در کنار کشور های دیگر منطقه همچون ترکیه و ایران، نقش بیشتری در تحولات سوریه ایفا کند.
همچنان، مسکو از سال 2018 بدین سو سعی دارد تا سوریه به اتحادیه عرب باز گردد، اکنون روسیه تلاش دارد عربستان سعودی را متقاعد به همکاری در بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب کند زیرا اعتراف منطقه ای به دولت سوریه، می تواند زمینه ای همکاری های بین المللی را برای دمشق فراهم می کند. گسترش روابط میان عربستان سعودی و روسیه در زمینه های اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی، نمایانگر توانایی های چشمگیر دستگاه دیپلماتیک این کشور در تحقق ثبات و امنیت منطقه است. افزون بر آن، تصمیم کشور بحرین برای از سر گیری روابط با دمشق و بازگشایی سفارت امارات متحده عربی در سوریه که سال گذشته صورت گرفت، نشان از سیاست مستقل و دور اندیشی کشور های عربی حوزه خلیج فارس دارد. البته در پرتو همین سیاست ها، کشور های عربی خلیج فارس هیچ نگرانی نسبت به موضع گیری که آمریکا در پیوند به عدم ایجاد رابطه با رژیم اسد اتخاذ کرده است، از خود نشان ندادند و نخواستند سیاست این کشور ها در برخورد با بحران سوریه، مبتنی بر موضع گیری آمریکا باشد.
مسئله ای دیگری که پیوند روسیه را با کشورهای خلیج فارس توسعه می دهد، طرح پروژه امنیت خلیج فارس است که روسیه تلاش دارد این پروژه مشابه به سازمان امنیت و همکاری اروپا باشد تا حضور نیرو های خارجی (ایالات متحده) را در این پهنه کاهش دهد.
علاوه بر آن، مسکو در تلاش است تا نقش صلح جویانه را در منطقه ایفا کند و دو کشور ایران و عربستان سعودی را تشویق به آشتی و همسویی کند تا تنش های که میان دو جانب به و جود آمده است برطرف شود، زیرا آرامش خلیج فارس، تأثیر مثبتی در اقتصاد جهانی و استقرار بهای نفت در سراسر جهان دارد.
البته روسیه سعی دارد نقش برجسته ای در حل چالش های امنیتی موجود در خاور میانه داشته و به عنوان یک میانجی پر قدرت، اقدام به زدودن تنش ها کند و همان گونه که در سال 2015، به منظور همکاری وارد عرصه ای بحران جنگ در سوریه شد، در تلاش برای یافتن راه حل برای سایر چالش های خاور میانه باشد. شکی نیست که تصمیم کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای ایجاد ائتلاف ها و گسترش روابط با سایر قدرت های جهانی از جمله، روسیه، حائز اهمیت فراوان است و نقش اساسی در استقرار منطقه خواهد داشت حتی اگر این اقدامات به هدف جایگزینی ائتلاف ها قبلی نباشد و تنها گامی در راستای کنترل اوضاع آشفته در خلیج فارس باشد.
اما با این حال، کشور های عربی خلیج فارس بایستی حساسیت نزدیکی و همسویی میان مسکو و تهران و موضعگیری مثبت ایران در قبال پروژه امنیتی خلیج فارس که از سوی روسیه پیشنهاد شده است را مورد توجه جدی قرار دهند، به ویژه این که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در گذشته به صراحت از این طرح امنیتی استقبال کرده است.
© IndependentArabia
