دوهفته پس از درگیری سنگین در بلخاب که منجر به سقوط این شهرستان به دست طالبان و وارد شدن تلفات به غیرنظامیان شد، مسیرهای ورودی بلخاب همچنان با حضور جنگجویان طالبان کنترل می‌شود و ساکنان این شهرستان حق ندارند به دیگر مناطق سفر کنند. در دو هفته گذشته، شماری از ساکنان بلخاب با ساعت‌ها پیاده‌روی از مسیرهای دشوار، خود را به شهرهای سرپل، مزارشریف، بامیان، کابل، و چند شهر دیگر رسانده‌اند.

یک منبع خبری آگاه در بلخاب به ایندیپندنت فارسی گفت، وضع مقررات منع خروج ساکنان بلخاب، پیش از تهاجم طالبان و در اواخر خرداد آغاز شده بود و با آنکه اکنون این شهرستان در تصرف طالبان است، ساکنان آن همچنان اجازه خروج ندارند.

این منبع افزود: «طالبان در مسیرهای ورودی بلخاب و نیز در روستاهای مختلف، قرارگاه نظامی ایجاد کرده‌اند و بیشتر نیروهای مستقر در این قرارگاه‌ها، جنگجویان غیربومی‌اند که با خشونت بسیار با مردم رفتار می‌کنند.»

به گفته این منبع، طالبان در دو هفته اخیر و پس از سلطه بر بلخاب، ده‌ها شهروند غیرنظامی را به اتهام همکاری با مولوی مهدی که از این گروه جدا شد و اکنون در کوه‌های بلخاب پناه گرفته است، بازداشت و شکنجه، و دست‌کم ۳۶ نفر را تیرباران کردند. 

پس از سقوط بلخاب به دست طالبان در پنجم تیر، هزاران خانواده از ترس انتقام‌جویی طالبان به کوه‌های سرپل و بامیان متواری شدند. دفتر هماهنگ‌کننده امور کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا)، هفته گذشته گزارش داد که در پی درگیری اخیر، حدود ۲۷ هزار نفر از ساکنان بلخاب آواره شده‌اند. 

براساس این گزارش، شش هزار نفر از این آواره‌شدگان، به نواحی کوهستانی شهرستان یکاولنگ استان بامیان پناه برده‌اند و بقیه آنان در کوه‌های بلخاب و سرپل متواری شده‌اند. شماری از خانواده‌های آواره به دلیل اینکه خانه‌های آنان به دست افراد طالبان غارت شده و اموالشان به سرقت رفته است، جرات ندارند به خانه‌های خود برگردند. شماری دیگر از خانواده‌ها نیز که با نظامیان تحت امر مولوی مهدی رابطه خویشاوندی دارند یا ارتباط دوستانه و نزدیکی با آنان داشته‌اند، از ترس دچار شدن به سرنوشت ۳۶ غیرنظامی تیرباران‌شده، همچنان در کوه‌ها به سر می‌برند.

در حالی که نمی‌‌توان به برخورد مسالمت‌آمیز طالبان با آواره‌هایی که قصد بازگشت به خانه‌های خود دارند، اطمینان داشت، مولوی عبدالرحمان اکه، استاندار طالبان در سرپل، به خانواده‌های آواره هشدار داده است که اگر به خانه‌های خود برنگردند، به اتهام همدستی با مولوی مهدی، بازداشت و زندانی می‌شوند. یک منبع خبری که به تازگی از مرکز بلخاب دیدن کرده است، با شرط محفوظ ماندن نامش، به ایندیپندنت فارسی گفت که بیش از ۲۰ مغازه در بازار جدید بلخاب که مولوی مهدی آن‌ها را چند ماه قبل ساخته بود، به دست افراد طالبان آتش زده شده و شمار دیگری از مغازه‌ها که مالکان آن‌ها به کوه‌ها متواری شده‌اند، به غارت رفته‌ است.

به گفته این منبع خبری، ارسال کمک‌ها از سوی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان به شماری از خانواده‌های آواره که در کوهستان‌های بلخاب به سر می‌برند، توانسته است از احتمال وقوع فاجعه انسانی که ممکن بود در اثر گرسنگی رخ دهد، جلوگیری کند. اما با ادامه زندگی آواره‌ها در دل صخره‌ها و کوه‌ها، این نگرانی وجود دارد که برخی از کودکان، زنان آبستن، و افراد سالخورده تلف شوند.

به باور این منبع، در صورتی که طالبان به رفتارهای خشونت‌بار و انتقام‌جویانه خود با ساکنان بلخاب ادامه دهند، هیچ کس جرات نخواهد کرد به خانه‌‌اش برگردد.

این منبع همچنین در مورد شش هزار تن از ساکنان بلخاب که به کوهستان‌های بامیان پناه برده‌اند، گفت: «آواره‌های ساکن بامیان به شدت زیر فشار و تهدید مولوی عبدالله سرحدی، [استاندار طالبان در بامیان] قرار دارند تا تحت فشار، به بلخاب برگردند.

 او افزود: «مولوی سرحدی آوارگان بلخاب را تهدید کرده است که باید به خانه‌های خود برگردند، وگرنه برای آنان پرونده‌سازی می‌کند و به اتهام همکاری با مولوی مهدی، زندانی می‌شوند.»

روز جمعه گذشته، دفتر مطبوعاتی استان بامیان اعلام کرد که مولوی عبدالله سرحدی، از شهرستان یکاولنگ دیدن کرد و به روستاهای مختلف آن سفر کرد، اما هیچ‌یک از خانواده‌های آواره شده از بلخاب را که گفته می‌شود به یکاولنگ پناه برده‌اند، ندیده است.

در پیامی که از سوی دفتر مولوی سرحدی منتشر شد، آمده است: «امروز از مناطقی بازدید کردیم که رسانه‌ها و نهادهای کمک‌رسان گزارش داده‌اند که صدها خانواده از بلخاب به آن مناطق آواره شده‌اند. این ادعاها بی‌اساس است و اداره محلی بامیان آن را به شدت رد می‌کند.»

استاندار طالبان در بامیان، در حالی آواره شدن ساکنان بلخاب به بامیان را رد کرده است که به گزارش دفتر هماهنگ‌کننده امور کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد، حدود شش هزار تن از ساکنان بلخاب، پیاده و با عبور از کوه‌ها، خود را به شهرستان یکاولنگ بامیان رسانده‌اند.

روز دوشنبه نیز کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، در توییتی نوشت که به سه هزار و ۸۰۰ تن از آوارگان بلخابی که در یکاولنگ به سر می‌برند، تجهیزاتی مانند چادر، پتو، و لوازم خانگی توزیع کرده است. برنامه جهانی غذا نیز برای این شماری از آواره‌شدگان مواد غذایی تهیه کرده است و تلاش‌ها برای رسیدگی به همه افراد آواره شده از بلخاب، ادامه دارد.