دو روز مذاکرات ایران با کشورهای غربی در دوحه قطر که عملا مذاکرات غیررسمی ایران و آمریکا بود با اعلام افراد حاضر در مذاکرات بدون دستاورد مشخصی به پایان رسید. البته وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت ارزیابی ما از مرحله اخیر مذاکرات در دوحه مثبت است و تصمیم داریم مذاکره را ادامه دهیم.
مذاکرات دوحه در حالی آغاز شد که در پی سفر جوزپ بورل به ایران این گمانه‌زنی مطرح بود که طرفین از خواسته‌های خود برای رسیدن به توافق نهایی کوتاه آمده‌اند.
اما حالا یکی از افراد نزدیک به تیم مذاکره‌کننده آمریکا صراحتا گفته است: «طرف ایرانی نه تنها هیچ تغییری در خواسته‌های قبلی خود نداشت بلکه برخی خواسته‌های بی‌ربط به برجام را نیز اضافه کرده است.»
همین فرد گفت: «مشخص نیست ایرانی‌ها چرا اصلا به قطر آمده‌اند.»
اما رسانه‌ها و چهره‌های نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی با وجود قبول بی‌نتیجه بودن مذاکرات قطر تلاش می‌کنند این دور از نشست را سازنده توصیف کنند.
با توجه به آنکه جوزپ بورل در سفر اخیرش به ایران صراحتا هشدار داده بود: «زمان رسیدن به توافق با توجه به خاموش شدن دوربین‌های نظارتی بر تاسیسات هسته‌ای موقت بوده است و اگر روند خاموش ماندن دوربین‌ها دو هفته ادامه داشته باشد دیگر هیچ توافقی در کار نخواهد بود.» به نظر می‌رسد ایران تنها تلاش می‌کند آن‌طور که تحلیلگران گفتند: «ژست ماندن در مذاکره را حفظ کند بدون آنکه برنامه روشنی برای توافق داشته باشد.»
از سوی دیگر، در داخل ایران هم اختلاف‌ها بر سر مذاکره بالا گرفته است. کانال عماریون که از رسانه‌های نزدیک به حلقه‌های امنیتی نظام است در خبری اختصاصی گفت: «وزیر امور خارجه ایران در نامه‌ای خطاب به رئیسی خواستار تغییر در تیم مذاکره‌کننده شده، چرا که معتقد است تیم فعلی تنها در حال فرسایشی کردن روند مذاکرات‌اند.»
این در ادامه شایعاتی است که در هفته‌های اخیر در خصوص اختلاف میان برخی چهره‌ها همچون علی شمخانی و امیرعبداللهیان با دیگر افراد صاحب نفوذ در سیاست خارجه نظام منتشر شده بود.
طرف موافق توافق معتقد است نظام تحمل تداوم وضع موجود را ندارد و راه برون‌رفت از مشکلات توافق برجام است. در حالی‌که طرف دیگر با وجود ادعای تمایل به توافق روی مواضع خود ایستاده است و حاضر به عقب‌نشینی از خواسته‌هایش نیست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
آنچه اوضاع را برای ایران بغرنج کرده این حقیقت است که برجام نه کلید طلایی حل همه مشکلات که گام اول و آغاز مسیری است که لازمه بهره بردن از همه امتیازهای آن شفاف کردن نظام بانکی، خروج از لیست سیاه اف‌اِی‌تی‌اف (FATF)، سازمان پالرمو و سوئیفت است.
جمهوری اسلامی در گلوگاهی قرار دارد که نمی‌تواند حمایت از سازمان‌های تروریستی منطقه‌ای، شبکه قاچاق سازمان‌یافته منطقه‌ای و دیگر اقدام‌هایی را که همگی نیازمند مخفی‌کاری مالی است پنهان کند یا کنار بگذارد و همین موضوع باعث شده است حتی خوشبین‌ترین افراد به نتیجه مذاکرات و توافق برجام نیز در مورد تاثیر کوتاه‌مدت و جدی که این توافق می‌تواند بر اقتصاد ایران داشته باشد تردید دارند.
جمشید اسدی، اقتصاددان، در این خصوص گفت: «دسترسی به توافق بسیار مشکل است. اما ایران امیدوار است با توافق کشورهای غربی برای نیاز به نفت ایران همانند ونزوئلا چشم بر شبکه قاچاق فروش نفت ایران ببندند تا با دستیابی به بخشی از درآمد خود مشکلات کنونی اقتصادی‌اش در داخل را تا حدی کاهش دهد. از سویی سازمان اف‌اِی‌تی‌اف (FATF)، پالرمو و سوئیفت می‌گویند نظام بانکی جمهوری اسلامی برای حل مشکل مبادلات بانکی و مالی باید پاک باشد. در حالی که مدارک متعددی وجود دارد که سپاه پاسداران در قاچاق مواد مخدر، پولشویی و حمایت از گروه‌های تروریستی دست دارد. پس تاکید می‌کنم حتی در صورت توافق، مشکلات اقتصادی ایران به سادگی حل نخواهد شد.»
حالا در آستانه سفر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به اسرائیل و عربستان سعودی، زنگ خطر برای جمهوری اسلامی به صدا در آمده است.
بایدن در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا می‌داند در حالی که زیر فشار اعتراض جمهوری‌خواهان برای خروج رسمی از توافق است، از دست دادن اکثریت شکننده حامیانش به معنی متوقف ماندن برنامه‌های دولت او و از دست رفتن شانس پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده است.
همین‌طور هشدار کارشناسان آمریکایی و اسرائیلی مبنی بر اینکه ایران به قصد وقت‌کشی مذاکرات را ادامه می‌دهد تا زمان کافی برای برای دسترسی سلاح هسته‌ای را داشته باشد هم کار را برای رئیس‌جمهوری آمریکا و متحدان اروپایی او سخت‌تر کرده است.
در حالی که نه آمریکا و نه حتی روسیه و چین حاضر به پذیرش ایران هسته‌ای نیستند. با توجه به وضعیت خاورمیانه و نبود آستانه تحمل تنش جدید در این منطقه و جنگ اوکراین و مشکلات انرژی در اروپا به نظر می‌رسد فرصت بیشتری برای جمهوری اسلامی فراهم شده است.
اما در این سو، حاکمیت ایران نیز دلخوش به نیاز اروپایی به انرژی و با اتکا به امکان پیروزی روسیه در اوکراین تن به توافق قطعی نداده است و ظاهرا تلاش می‌کند امتیازهای بیشتری را در مذاکرات به دست بیاورد.
اما در وضعیتی که جهان شاهد آن است که جمهوری اسلامی با برچیدن دوربین‌های نظارتی به‌سرعت در حال افزایش سطح غنی‌سازی و رسیدن به امکان ساخت سلاح هسته‌ای است، باید دید آستانه تحمل چانه‌زنی‌ها و تداوم مذاکرات تا کجا خواهد بود.
در همین خصوص، شبکه ان‌بی‌سی امروز در خبری اعلام کرد: «دولت آمریکا به‌عنوان اقدامی فوری دو گزینه افزایش تحریم‌ها و خرابکاری در ساختار هسته‌ای ایران را روی میز دارد.»
آیا رهبر جمهوری اسلامی حاضر است ریسک از دست رفتن همه فرصت‌های توافق، تشدید مشکلات اقتصادی، ارسال مجدد پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت و در نهایت تقابل نظامی را بپذیرد، یا راه دیگری را انتخاب می‌کند. به هر حال این موضوع قابل انکار نیست که سرنوشت توافق برجام نه در وین و قطر بلکه در حوالی خیابان پاستور و بیت رهبری مشخص می‌شود.
