فلج اطفال چقدر خطرناک است و کی ریشه‌کن می‌شود؟

کشف ویروس در کارخانه تصفیه فاضلاب لندن، باعث به راه افتادن تحقیقات و وحشت از گسترش آن شد

ویروس فلج اطفال در اصل کودکان زیر پنج سال را بیمار می‌کند - Asif HASSAN / AFP

کشف ردپایی از ویروس فلج اطفال در طول آزمایش معمول فاضلاب در کارخانه تصفیه فاضلاب شمال لندن، به راه‌اندازی تحقیقات «فوری» منجر شد و خاطره ناخوشایند این بیماری منحوس را که بسیاری ممکن است آن را ریشه‌کن‌شده فرض کنند، دوباره زنده کرد.

هنوز هیچ موردی از فلج اطفال در بریتانیا گزارش یا تایید نشده است اما اگر قرار باشد که گزارش یا تایید شود، در ۴۰ سال گذشته اولین مورد تشخیص‌داده‌شده در بریتانیا خواهد بود.

مراکز پیشگیری و کنترل بیماری در ایالات متحده «سی‌دی‌سی» (CDC)، فلج اطفال یا پولیومیلیت (poliomyelitis) را به عنوان «بیماری ناتوان‌کننده و خطرناک ناشی از ویروس فلج اطفال (poliovirus) می‌دانند که از شخصی به شخص دیگر انتقال می‌یابد و ممکن است نخاع فرد را عفونی و در نتیجه او را فلج کند».

این ویروس در اصل کودکان زیر پنج سال را بیمار می‌کند اما همان‌طور که سی‌دی‌سی خاطرنشان می‌کند، حدود ۷۲ درصد بیماران هیچ گونه نشانه بیرونی ندارند.

با این حال، آن‌هایی که نشانه دارند به عوارضی مانند آنفلوانزا دچار می‌شوند که خود را با گلودرد، تب، خستگی مفرط، حالت تهوع، سردرد و شکم درد نشان می‌دهد و ممکن است از دو تا ۱۰ روز طول بکشد.

در موارد نادرتر، مثلا در یک درصد از موارد، بیماران عوارض شدیدتری دارند که در اثر حمله ویروس به اعصاب در ستون مهره‌ها و ریشه مغز اتفاق می‌افتد که ممکن است به مننژیت یا فلج منجر شود و به ناتوانی دائمی بینجامد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در موارد حتی نادرتر، فلج اطفال ممکن است با هدف قرار دادن ماهیچه‌های دور ریه و جلوگیری از تنفس موجب مرگ شود.

سی‌دی‌سی هشدار می‌دهد که فلج اطفال «بسیار واگیردار» است و در گلو و روده شخص بیمار زندگی می‌کند و به سرایت بیماری از طریق تماس با مدفوع یا قطرات پخش‌شده از عطسه و سرفه منجر می‌شود و بیمار تا دو هفته پس از بیماری هنوز ناقل است.

برای مبارزه با ویروس فلج اطفال دو نوع واکسن وجود دارد: واکسن فلج اطفال غیرفعال‌شده که رایج‌ترین است و به صورت تزریقی تجویز می‌شود و واکسن خوراکی فلج اطفال «اوپی‌وی» (OPV) که به صورت قرص داده می‌شود.

مورد اول تنها نوعی است که از سال ۲۰۰۰، در ایالات متحده و از سال ۲۰۰۴، در بریتانیا عموما به کودکان داده می‌شد، اما واکسن اوپی‌وی (خوراکی) هنوز هم در دیگر جاهای دنیا استفاده می‌شود

آنچه باعث شد اداره امنیت سلامت بریتانیا به دلیل نمونه‌های کشف‌شده بیماری از کارخانه تصفیه فاضلاب بکن (Beckon) لندن هشدار دهد این است که آن‌ها عنوان می‌کنند «احتمال» دارد فلج اطفال نوع ۲ مشتق از واکسن «وی‌دی‌پی‌وی۲» (VDPV2) بین افراد نزدیک در همسایگی این منطقه شیوع پیدا کند.

وی‌دی‌پی‌وی۲ شکل نادر و جهش‌یافته این ویروس مشتق از واکسن خوراکی است که گسترش آن تلاش‌های بین‌المللی برای ریشه‌کن کردن فلج اطفال آن هم یک بار برای همیشه را متوقف می‌کند.

این گونه عموما در جوامع دارای مصونیت پایین با فقر بهداشتی دیده می‌شود و با توجه به اینکه واکسن خوراکی در بریتانیا به مدت ۱۸ سال ارائه نشده است، به نظر می‌رسد که در اثر بیماری شخصی که در خارج از کشور واکسینه شده است، به وجود آمده باشد.

ردپاها در کارخانه اشاره‌شده به تاریخ بین فوریه و مه ۲۰۲۲ برمی‌گردند که با توجه به اینکه این تسهیلات به چهار میلیون نفر از ساکنان لندن خدمات می‌دهد، نگران‌کننده است و با اینکه این نمونه‌ها سالانه پیدا می‌شوند، این نمونه‌های خاص به یکدیگر مربوطند و جهش‌های مشترکی دارند که نشان می‌دهد این ویروس در حال تکامل است.

آغاز همه‌گیری ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ مدیریت واکسن‌های فلج اطفال برای کودکان را هم مختل کرد و باعث شد تزریق آن کاهش یابد؛ به این معنی که کودکان زیر پنج سال ممکن است آسیب‌پذیرتر از مواقع دیگر باشند و در کشوری که از سال ۲۰۰۳ بدون فلج اطفال در نظر گرفته می‌شد، امکان شیوع آن وجود دارد.

از زمانی که مجمع جهانی بهداشت در سال ۱۹۸۸، قطعنامه‌ای برای ریشه‌کن کردن کامل فلج اطفال تصویب کرد و تعداد موارد «شدید» از ۳۵۰ هزار مورد دیده‌شده در آن سال تا ۹۹ درصد کاهش یافت و به ۱۷۵ مورد در زمان قبل از کووید ۲۰۱۹ رسید، واکسن‌ها برای از بین بردن خطر آن در دنیا بسیار موثر بوده‌اند و این نمایانگر این است که ۱۸ میلیون فرد بیشتر، امروز می‌توانند راه بروند در حالی که در غیر این صورت ممکن بود به کمک احتیاج داشته باشند.

تخمین زده می‌شود که به نظر می‌رسد جان ۱.۵ میلیون نفر در نتیجه همین ابتکار نجات یافته است.

در زمان تصویب این قطعنامه، فلج اطفال به عنوان بیماری بومی در ۱۲۵ کشور طبقه‌بندی شده بود اما در سال ۲۰۲۲، این بیماری فقط در دو کشور وجود دارد: افغانستان و پاکستان.

© The Independent