بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان، «سی‌گار» (SIGAR)، در گزارش جدید خود، از چگونگی شکست نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان در برابر طالبان پرده برداشت. سی‌گار دلیل اصلی سقوط افغانستان به دست طالبان را وابستگی شدید نیروهای افغان به نیروهای آمریکایی عنوان و تصریح کرد که خروج ناگهانی آنان باعث شد نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان از مواجهه با طالبان عقب‌نشینی کنند. این گزارش دولت ترامپ را بابت پذیرش طرح خروج آمریکا از افغانستان، دولت بایدن را برای اجرایی کردن آن و دولت اشرف غنی را به دلیل سهل‌انگاری و فرار، مقصران اصلی بحران به‌وجودآمده در افغانستان برمی‌شمارد.
سی‌گار در توضیح اینکه چرا خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را عامل اصلی فروپاشی نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان می‌داند، اعلام کرد: «نیروهای آمریکایی در شرایطی نظامیان افغان را ترک کردند که آن‌ها توان حفاظت از خود را نداشتند.»
به گزارش سی‌گار، دو رویداد بزرگ بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ رخ داد که سبب شد نیروهای افغان به‌طور کامل از هم بپاشند و دیگر روحیه جنگیدن نداشته باشند؛ رویداد اول، امضای توافقنامه دوحه میان طالبان و دولت دونالد ترامپ در فوریه ۲۰۲۰ بود که پس از آن، پشتیبانی هوایی نیروهای آمریکایی از نظامیان افغان قطع شد. رویداد دوم هم تصمیم جو بایدن در آوریل ۲۰۲۱ برای خروج کامل نیروهای آمریکایی تا ماه سپتامبر همان سال بود.
از آنجایی که نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان کاملا به حمایت نیروهای آمریکایی متکی بودند، قطع حمایت مالی و خبر خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان بر روحیه نظامیان افغان تاثیر شدیدی گذاشت. به گزارش سی‌گار، نیروهای افغان از یک سو برای مدتی طولانی به منظور محافظت در برابر تلفات گسترده، به حضور ارتش ایالات متحده متکی بودند و از سوی دیگر، ایالات متحده را وسیله‌ای می دیدند که دولتشان را در قبال پرداخت حقوق آنان پاسخگو می‌کرد؛ اما خبر خروج کامل نیروهای آمریکایی برای نیروهای افغان این پیام را داشت که دیگر به حال خود رها شده‌اند.
مصداق این نگرانی نیروهای امنیتی افغان خروج پیمانکارانی بود که مسئول تعمیر و نگهداری هواپیماهای نظامی و هلی‌کوپترها بودند. به گزارش سی‌گار، چند هفته پس از آنکه رئیس‌جمهوری بایدن خروج نیروهای آمریکایی را اعلام کرد، این پیمانکاران افغانستان را ترک کردند و در نتیجه، در جریان درگیری شدید میان نیروهای افغان و طالبان، هواپیمای عملیاتی کافی برای رساندن تسلیحات و تدارکات به نیروهای افغان وجود نداشت و سربازان افغان در بسیاری از جبهه‌های نبرد با طالبان، بدون مهمات، آب و غذا ماندند.
در۲۰ سال گذشته، نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان به‌طور کامل با توجه به ساختار آمریکایی طراحی شدند؛ به طوری که بخش‌های از این ساختار برای نظامیان افغان کاملا بیگانه بود. بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان در این گزارش افزود: «ایالات متحده نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان را آینه‌وار از روی ساختار نیروهای نظامی آمریکایی طراحی کرده بود.» بر اساس این گزارش، ایالات متحده یک ساختار نظامی ترکیبی تسلیحاتی ایجاد کرد که به‌شدت پیچیده بود و به یک رهبری نظامی فوق‌العاده حرفه‌ای نیاز داشت. در حالی که نیروهای افغان کاملا تازه‌کار و نوپا بودند و به آن درجه از دانش حرفه‌ای نرسیده بودند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سی‌گار در مورد نیروی هوایی افغانستان خاطرنشان کرد که نیروی هوایی که تنها مزیت اصلی دولت افغانستان بر طالبان بود اما هنوز به آن درجه از توانایی نرسیده بود که به‌تنهایی به پیش برود و حتی پیش‌بینی نمی‌شد که تا سال ۲۰۳۰ هم به خودکفایی برسد. دولت آمریکا با وجود آگاهی از این وضعیت، تصمیم خروج کامل را به‌طور ناگهانی عملی کرد.
اسنادی که به دست سی‌گار رسیده است نشان می‌دهد که در نشست دوحه، میان طالبان و دولت آمریکا برخی تصمیم‌ها و توافق‌های محرمانه صورت گرفت که سبب شد پشتیبانی هوایی از نیروهای افغان به‌یکباره قطع شود و با وجود آگاهی از وابستگی این نیروها، بر خروج کامل توافق شود. سی‌گار اعلام کرد که با وجود تلاش‌های مکرر، نتوانسته است به اسناد محرمانه این توافق دست یابد.
در جریان درگیری میان طالبان و نیروهای افغان، یک شایعه دیگر هم پخش شد که روحیه نیروهای افغان را در هم شکست. طالبان از این شایعه که آمریکا با طالبان پنهانی توافق کرده که شهرستان‌ها را به طالبان تسلیم کند، به عنوان سلاحی در برابر نیروهای امنیتی افغان استفاده کرد. بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان معتقد است که پنهان‌کاری‌های دولت آمریکا در مورد توافق دوحه، به این شایعات دامن زد و ضربه‌ای کاری به نیروهای امنیتی و دفاعی افغان وارد آورد.
علاوه بر این، سی‌گار دولت اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، را نیز در سقوط این کشور مقصر می‌داند. به گفته سی‌گار، اشرف غنی به دلیل ترس از یک کودتای نظامی علیه خود، در بحبوحه جنگ با طالبان، فرماندهان نیروهای امنیتی و دفاعی را تغییر داد. او به جای افسران آموزش‌دیده که با نیروهای آمریکایی ارتباط نزدیکی داشتند، افراد وفادار به خود و افسران سالخورده دوران تسلط کمونیست‌ها را منصوب کرد. یک مقام دولت پیشین افغانستان به روزنامه گاردین گفت: «اشرف غنی پس از توافق دوحه، شک کرد که آمریکا می‌خواهد او را از قدرت برکنار کند. به همین دلیل، او از مردم و به‌ویژه افسران آموزش‌دیده آمریکا هراس داشت.»
بدگمانی اشرف غنی به آمریکا و هراس او از کنارگذاشته‌شدن یا دچار شدن به سرنوشت دکتر نجیب‌الله، رئیس‌جمهوری دوره حزب دموکراتیک، سبب شد تا مسیر فرماندهی جنگ عوض شود و سرانجام در روز سقوط افغانستان، غنی پیش از دیگران کشور را ترک کند.
با فرار اشرف غنی از افغانستان، دیگر هیچ نیروی دفاعی در برابر طالبان وجود نداشت و طالبان شهری را که ۲۰ سال تمام از همه طرف تحت محافظت نظامیان افغان و آمریکایی بود و بزرگ‌ترین پایگاه‌های ارتش افغانستان و نیروهای خارجی در آن قرار داشت، ظرف چند ساعت و بدون هیچ درگیری، اشغال کرد. داستان پس از سقوط افغانستان چون سریالی پرماجرا است که در ۹ ماه گذشته، از جوانب مختلف حلاجی شد؛ اما از هر منظری که به آن نگاه کنیم، تنها بحران و ناامیدی می‌بینیم.
