سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، روز دوشنبه، پنجم اردیبهشت (۲۵ آوریل)، در یک نشست خبری گفت، جامعه افغانستان متشکل از اقوام مختلفی است که امروز و فردای آن کشور متعلق به همه آنان است. او افزود، در افغانستان هیچ قومی اقلیت نیست. 

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد که بنا به یک تعبیر، در افغانستان پشتون‌ها بخش اقلیت‌ جمعیت، و هزاره‌ها و تاجیک‌ها اکثریت مردمان این کشورند.

به دلیل نبود سرشماری دقیق در افغانستان، هیچ آمار روشنی از نفوس اقوام مختلف در افغانستان وجود ندارد. پشتون‌ها همواره مدعی‌اند که شمار آنان از سایر اقوام بیشتر است و  در تاریخ ۲۷۰ ساله افغانستان، حکومت‌های این کشور بیشتر در انحصار سران همین قوم بوده است. 

خطیب‌زاده در مورد به رسمیت شناختن دولت طالبان از سوی جمهوری اسلامی ایران، گفت: «مسیر به رسمیت شناختن، میسر دیگری است که خود هیئت حاکمه سرپرست افغانستان باید آن را با اقدامات معقول طی کند و به دست بیاورد. شرایط مختلفی در این زمینه وجود دارد که تشکیل دولت فراگیر در افغانستان، یکی از آن‌ها است.»

دولت جمهوری اسلامی ایران که جزو دولت‌های هم‌سو و حامی گروه طالبان شناخته می‌شود، در هشت ماه گذشته مکرر به ضرورت تشکیل دولت فراگیر در افغانستان تاکید ورزیده است. طالبان در پاسخ به درخواست تشکیل دولت فراگیر، همواره ادعا کرده‌اند که ساختار کنونی حکومت در افغانستان فراگیر است، زیرا افرادی از همه اقوام افغانستان در آن حضور دارند.

«رفت وآمد دیپلمات‌ها یک امر عادی است»

هرچند جمهوری اسلامی ایران هنوز دولت طالبان را به رسمیت نشناخته است، سعید خطیب‌زاده پذیرش دیپلمات از جانب طالبان را در سفارت افغانستان در تهران، به‌ صورت تلویحی تایید کرد. او در پاسخ به پرسشی در همین مورد گفت:«رفت و آمد دیپلمات‌ها میان مرکز و سفارت‌خانه‌ها یک امر عادی است. دیپلمات‌ها برای دوره‌های دو ساله، سه ساله، یا پنج‌ ساله می‌آیند و این ربطی به مسائل دیگر، از جمله به رسمیت شناختن هیئت حاکمه سرپرست افغانستان از سوی جمهوری اسلامی ایران، ندارد.»

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران افزود که سفارت افغانستان در تهران، در ماه چند ده‌هزار مراجعه کننده دارد و به‌ ویژه در بخش کنسولی، به کارمندان بیشتر نیاز دارد.

تاکنون هویت دیپلمات‌های اعزامی طالبان به تهران فاش نشده است، اما برخی رسانه‌های افغانستان به نقل از منابعی نوشتند که دو کارمند بخش اداری و یک دیپلمات در مسند دبیرسوم سفارت، در روزهای اخیر وارد تهران شده‌اند و این موضوع از سوی جمهوری اسلامی ایران نیز تایید شده‌ است.

با این حال، سعید خطیب‌زاده تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران، سفارت افغانستان در تهران را به دولتی که به رسمیت شناخته نشده است، تحویل نمی‌دهد. بر این اساس، سرپرستی سفارت افغانستان در تهران، بر عهده سرپرستی به‌ جا مانده از دولت پیشین افغانستان خواهد بود.

«حاضریم مرزبانان طالبان را آموزش دهیم»

سعید خطیب‌زاده در مورد تنش‌های مرزی که اخیرا برای سومین بار در هشت ماه گذشته میان مرزبان‌های ایرانی و طالبان رخ داد، گفت که ناآشنایی احتمالی مامورانی که هیئت حاکمه سرپرست افغانستان در مرز گمارده‌اند، باعث بروز برخورد میان دو طرف شده است. سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: «مرزبانان ایرانی در این مورد با خویشتن‌داری برخورد نموده‌اند، اما تکرار این موضوع جای نگرانی دارد. امیدواریم خویشتن‌داری مرزبانان ما باعث سوء‌برداشت طرف مقابل نشده باشد.»

خطیب‌زاده افزود که نگرانی‌های جمهوری اسلامی ایران در مورد برخوردهای مرزی، از طرق مختلف به هیئت حاکمه سرپرست افغانستان اعلام شده است. روز شنبه، ۳ اردیبهشت (۲۳ آوریل)، درگیری میان نیروهای مرزی ایران و طالبان باعث مسدود شدن موقت پایانه‌ای شد که دوغارون در استان خراسان رضوی را به اسلام‌قلعه در هرات وصل می‌کند.

مولوی همت، مقام محلی طالبان در مرز اسلام‌قلعه، مدعی شد که یک خودرو مرزبانان ایرانی را به دلیل ورود به خاک افغانستان متوقف کرده است. در پی این برخورد میان مرزبان‌های دو طرف، کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهوری ایران در امور افغانستان، گفت پس از آنکه نیروهای مرزی طالبان در مرز دوغارون اقدام به جاده‌سازی کردند، مرزبان‌های ایران مانع آنان شدند. قمی در ادامه افزود که برای حل تنش مرزی، با وزارت‌های داخله (کشور) و دفاع طالبان تماس گرفته است.

در همین حال، سعید خطیب‌زاده گفت که جمهوری اسلامی ایران حاضر است تجارب خود را در زمینه حفاظت از مرزها در اختیار طالبان بگذارد و ماموران مرزی طالبان را آموزش دهد.

اقدامات ناکافی طالبان در زمینه تطبیق حق‌آبه ایران

سعید خطیب‌زاده در بخشی از اظهاراتش در مورد حق‌آبه ایران از رود هیرمند نیز سخن گفت. او تصریح کرد افغانستان باید به این توافق‌ پایبند باشد و هیات حاکمه سرپرست افغانستان نیز باید در این زمینه گام‌های عملی بردارد. سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران افزود که اقدامات صورت گرفته از سوی طالبان در زمینه تطبیق و اجرای مفاد توافق‌نامه، «ناکافی» است، اما ایران توقع دارد در این زمینه گام‌های عملی برداشته شود.

خطیب‌زاده گفت، مسئولان کمیته‌هایی که از سوی ایران و افغانستان در زمینه حل مسائل مرتبط با «آب» تعیین شده‌اند، بارها با هم ملاقات کرده‌اند و تلاش‌هایی جریان دارد تا هر گونه تنش و سوءتفاهم، با گفت‌وگو حل شود.

هفته گذشته، محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهوری ایران، با اعزام هیئتی به سیستان و بلوچستان، گفت که افغانستان باید طبق توافق‌نامه، به حق‌آبه تعیین شده ایران احترام بگذارد. در پی این سخن معاون اول رئیس جمهوری ایران، انعام‌الله سمنگانی، معاون سخنگوی گروه طالبان، گفت امارت اسلامی آماده است تا همه نگرانی‌های جمهوری اسلامی ایران را در زمینه حق‌آبه از رود هیرمند، از طریق گفت‌وگو برطرف کند.