دولت انتقالی یمن به رهبری عبد ربه ‌هادی منصور قرار بود برای یک سال و نیم قدرت را در دست داشته باشد، اما این دولت به‌دلیل قدرت گرفتن حوثی‌ها به مدت ۱۰ سال دولت قانونی یمن باقی ماند. سرانجام عبد ربه هادی منصور در جریان نشست ریاض برای گفت‌وگوهای صلح یمن روز پنجشنبه ۷ آوریل ۲۰۲۲ از تشکیل شورای ریاست‌جمهوری به رهبری رئیس‌جمهوری جدید خبر داد.

واگذاری قدرت به دولت جدید گامی مهم در چارچوب تلاش‌ برای برون‌رفت از بحران یمن به شمار می‌رود، به‌ویژه این‌ که توافق اخیر یک اقدام نمادین نیست که هدف از آن تظاهر به موفقیت گفت‌وگوهای صلح یمن باشد، بلکه رئیس‌جمهوری یمن بر اساس این توافق عملا همه اختیارها را به دولت جدید واگذار می‌کند. در واقع، توافق اخیر بیانگر تحول‌های مثبتی است که یمن این اواخر شاهد آن‌ها بود؛ از جمله این تحول‌ها می‌توان به نبردهای اخیر علیه شبه‌نظامیان حوثی اشاره کرد که طرف‌های مختلف یمن در آن شرکت کردند و به موفقیت‌های چشمگیری دست یافتند و حوثی‌ها در حالی که قصد تصرف مناطق راهبردی و مهم را داشتند به‌شدت غافلگیر و با شکست بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شدند. علاوه بر آن، تحول اخیر نشان‌دهنده سازگاری گروه‌های مختلف یمن برای مقابله با چالش‌های پیش‌رو است.

هرچند یمن از سال ۲۰۱۵ به این سو در کنترل شبه‌نظامیان و کودتاچیان حوثی قرار دارد، اما به‌صراحت می‌توان گفت که شهروندان یمن همواره نظام حوثی‌ها را رد کرده‌اند و برای مبارزه علیه آن سلاح برداشته‌اند. با آنکه دولت قانونی یمن سلطه و قدرتی در قلمرو این کشور ندارد و دور از پایتخت به‌ سر می‌برد، نباید فراموش کرد که گروه حوثی نیز با وجود تلاش برای سرکوب ملت و اقدام به خشونت نتوانست در راستای تشکیل دولت به موفقیتی برسد. در واقع، گروه حوثی هیچ مشروعیتی ندارد و مناطق تحت تصرف آن از زمین، دریا و هوا در محاصره است و برای تردد هر کشتی و هواپیما نیاز به مجوز سازمان ملل متحد دارد.

تردیدی نیست که هدف مردم یمن تنها جلوگیری از تشکیل «دولت حوثی» نیست، بلکه رهایی از شر گروه نیابتی ایران و بازپس‌گیری دولت است. هفت سال خونین گذشته به ما آموخت که تنها مردم یمن می‌توانند کشور خود را آزاد کنند و با وحدت و همبستگی شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران را شکست دهند. گام جدیدی که برداشته شد افزون بر این‌که زمینه را برای اجماع و همگرایی فراهم می‌کند، مرهمی است بر زخم شهروندان یمنی که مشغول مبارزه برای آزادی کشورند. شورای هشت‌نفره تازه‌تاسیس دولت یمن و ۵۰ مشاور آن‌ حضور طیف گسترده‌ای از رهبران گروه‌های مختلف یمن را نشان می‌دهد که همواره در صحنه مبارزه‌های آزادی‌خواهانه نقش‌آفرینی ‌کردند و حضورشان نمایشی و نمادین نبود.

توافق یمنی‌ها در ریاض پیام روشنی در رویارویی با تغییرهای منطقه‌ای دارد مبنی بر این‌که یمن متعلق به همه شهروندان این کشور است. در نشست فراگیر ریاض که خیلی خوب برنامه‌ریزی شده بود، نمایندگانی از سازمان ملل متحد، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و سایر قدرت‌هایی که در روند صلح یمن نقش دارند، حضور داشتند. موافقت و سازگاری برای تشکیل دولت جدید یمن پس از تلاش‌هایی که در سال گذشته به‌منظور یافتن راه‌حل صلح‌آمیز آغاز شد، به دست آمد. به حوثی‌ها فرصت‌های بسیاری ازجمله پیشنهاد آتش‌بس درازمدت و دعوت به شرکت در گفت‌وگوهای صلح ریاض داده شد، اما آن‌ها همه پیشنهادها را رد کردند.

ریاض طرحی را برای دستیابی به راه‌حلی مسالمت‌آمیز ارائه کرد که بر اساس آن حوثی‌ها به‌عنوان یک مولفه یمنی در دولت حضور داشته باشد، اما شبه‌نظامیان حوثی این پیشنهاد را با شلیک موشک پاسخ دادند. حتی در گردهمایی اخیر در ریاض نیز برای حوثی‌ها دعوتنامه فرستاده شد، ولی آن‌ها از شرکت در این نشست امتناع کردند. بنابراین تلاش‌های یادشده این واقعیت را به جهان ثابت کرد که جنگ خواست دولت قانونی یمن و ائتلاف عربی نیست، اما گروه نیابتی رژیم ایران گزینه‌های دیگر را رد می‌کند.

با این حال ستیزه‌جویی‌های شبه‌نظامیان حوثی، استفاده از پهپادها و موشک‌های بالیستیک دوربرد ایران، نبردهای مارب و تعز، تهدید ناوبری بین‌المللی، بازداشت گروگان‌های غربی و سایر اقدام‌های خصمانه نتوانست ملت یمن، عربستان سعودی و ائتلاف عربی را وادار به عقب‌نشینی از تلاش برای نجات این کشور کند. شهروندان یمن حاضر به تسلیم یا عقب‌نشینی از مواضع خود نشدند و ناامیدی مانع تلاش‌ و مبارزه آن‌ها نشد. همچنین ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی و به‌رغم فشارهای غرب، تهدیدهای رژیم ایران و فروش تجهیزات نظامی، ملت یمن را تنها نگذاشت.

درست است که شبه‌نظامیان حوثی از هفت سال پیش صنعا را در کنترل خود دارند، اما عملا در انزوا به سر می‌برند. امروز نمایندگان اکثریت قاطع مردم یمن که در مقابله با حوثی‌ها وحدت و همگرایی دارند و از دور نظاره‌گر وضعیت ناهنجار کشورند می‌بینند که حوثی‌ها قادر به پایان دادن جنگ و برون‌رفت از انزوا و محاصره نیستند و نمی‌توانند یک طرح سیاسی برای خروج از این باتلاق ارائه کنند، زیرا تصمیم‌گیرنده اصلی عبدالملک و همراهانش نیستند، بلکه همه تصمیم‌گیری‌های در تهران صورت می‌گیرد و یمن بخشی از برنامه‌های منطقه‌ای رژیم جمهوری اسلامی ایران است.

توافقی که در گفت‌وگوی ریاض بین یمنی‌ها در زمینه تشکیل و ساختار دولت جدید صورت گرفت به معنای رد «سلطه حوثی‌ها» از سوی مخالفان و اتخاذ تصمیم قاطع به ادامه مبارزه برای آزادسازی یمن است.

جنگ یمن بحران انسانی دردناک و غم‌انگیزی است که به دنبال هرج‌ومرج سال ۲۰۱۱ که به فروپاشی دولت‌ها و درگیری در سوریه، لیبی و یمن منجر شد، اتفاق افتاد. اکنون با توافق گسترده بین احزاب مختلف یمن در ریاض، امید به بازگشت صلح و آرامش به این کشور بار دیگر در حال افزایش است.

این مطلب ترجمه از شرق الاوسط است.