علی خامنه‌ای و مشاورانش هر از چند گاهی به موضوع «تمدن نوین اسلامی» که جمهوری اسلامی در حال ساختن آن است اشاره می‌کنند. موضوع احیای تمدن اسلامی همیشه در آرای اسلامگرایان شیعه و سنی مطرح بوده است. آن‌ها اعم از مصری و پاکستانی و ایرانی در پی بنیادگذاری دوباره‌ خلافت اسلامی و بسط قدرت خود در منطقه بوده‌اند. از نگاه اسلامگرایان شیعه جمهوری اسلامی فقط یک رژیم سیاسی نیست، بلکه یک بنیاد و اساس برای شکل دادن به انسان و جامعه و دولت با اهداف و نتایجی متفاوت از تمدن غربی است. نام بدیل تمدن غربی را گذاشته‌اند «تمدن نوین اسلامی».

آن‌ها چه تصوری از این تمدن نوین اسلامی دارند و برای برساختن آن چه می‌کنند؟ مولفه‌ اصلی و چشم انداز آن چیست؟ خامنه‌ای چه رهیافتی به این موضوع دارد؟ و در چه دوره‌ای این تمدن باید تحقق پیدا کند؟ پاسخ به این پرسش‌ها تا حدی از اهداف بلند مدت رهبران جمهوری اسلامی و نحوه‌ رسیدن به آن اهداف در چارچوب دیدگاه‌هایشان پرده بر می‌دارد.

اگر به سخنان علی خامنه‌ای در این مورد رجوع کنیم به چند نکته در باب تمدن نوین اسلامی بر می‌خوریم:

دوره

بنا به دیدگاه علی خامنه‌ای بعد از مرحله‌ی انقلاب (به دست گرفتن قدرت توسط اسلامگرایان شیعه در ایران) و تحکیم قدرت، جمهوری اسلامی پس از چهل سال وارد مرحله‌ تمدن سازی شده است: «انقلاب پُرشکوه ملّت ایران که بزرگ‌ترین و مردمی‌ترین انقلاب عصر جدید است، تنها انقلابی است که یک چلّه‌ی پُرافتخار را بدون خیانت به آرمانهایش پشت سر نهاده و در برابر همه‌ وسوسه‌هایی که غیر قابل مقاومت به نظر می‌رسیدند، از کرامت خود و اصالت شعارهایش صیانت کرده و اینک وارد دوّمین مرحله‌ خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده ‌است». (۱۳۹۷/۱۱/۲۲)

وعده‌ این موضوع پس از گرفتن قدرت توسط اسلامگرایان داده شد اما به دلیل عدم تحقق در دوره‌ چهل ساله‌ اول، وعده‌ آن برای چهل سال دوم گذاشته شد. این وعده در آینده همچنان به تعویق خواهد افتاد چون ظرفیت تمدن سازی در جمهوری اسلامی وجود ندارد. تحت جمهوری اسلامی نیروی نخبه و سرمایه مدام در حال فرار از ایران بوده و خواهد بود. ادعاهای خامنه‌ای در برابر چهل سال فساد و سرکوب و امتیاز خواهی و آتش افروزی قشر حاکم در ایران رنگ می‌بازد.   

چشم انداز

چه تصویری از این تمدن به مردم عرضه می‌شود؟ تمدن سازی که آرمان جمهوری اسلامی است با هدف زمینه سازی برای ظهور امام زمان پیگیری می‌شود: «دهه‌های آینده دهه‌های شما است و شمایید که باید کارآزموده و پُرانگیزه از انقلاب خود حراست کنید و آن را هرچه بیشتر به آرمان بزرگش که ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمیٰ است نزدیک کنید». (همانجا) با رجوع به روایات مورد قبول شیعه می‌توان تصویری از شرایط ظهور امام زمان شیعه به دست آورد: خونریزی برای حکومت جهانی. اسلامگرایان نام حکومت جهانی ایده‌ال خود را گذاشته‌اند «تمدن» تا دینداران و منتقدان تمدن محور خود را فریب دهند.

رهیافت

رهیافت خامنه‌ای و هوادارانش در طرح این تمدن کاملا سلبی است. تمدن اسلامی یعنی نفی تمدن غربی: «ما باید دنبال تمدّن نوین اسلامی باشیم برای بشریّت؛ این تفاوت اساسی دارد با آنچه قدرتها درباره‌ بشریّت فکر می‌کنند و عمل می‌کنند؛ این به‌معنای تصرّف سرزمین‌ها نیست؛ این به‌معنای تجاوز به حقوق ملّتها نیست؛ این به‌معنای تحمیل اخلاق و فرهنگ خود بر دیگر ملّتها نیست؛ این به‌معنای عرضه کردن هدیّه‌ی الهی به ملّتها است." (۱۳۹۴/۱۰/۰۸) هدیه‌ الهی جمهوری اسلامی به مردم ایران در چهل سال گذشته فقر و بیکاری و تحقیر و ذلت بوده است. ظاهرا قرار است این هدیه‌ها در بسته بندی‌های تازه به مردم ارائه شوند.

مولفه‌ اصلی

مولفه‌ اصلی این تمدن خیالی و قلابی سلطه‌ جهانی است: «ما چه‌ کار کنیم که از این دانشگاه با این سوابق، با این تاریخ، با این زمینه‌های تاریخی، با این میراث، با این تجربه‌ خوب و آزمون خوبی که دانشگاه در دوران انقلاب داد و با مشکلاتی که در دانشگاه به‌وجود آمد... بتوانیم برای ایجاد تمدّن نوین اسلامی بهره ببریم؟ چون هدف این است دیگر؛ هدف، ایجاد یک حاکمیّت اسلامی است.» (۱۳۹۴/۰۸/۲۰)

بدین ترتیب تمدن اسلامی عبارت است از حاکمیت طالبان و داعش در نسخه‌ سنی و حاکمیت روحانیت و سپاه در نسخه‌ی شیعی آن. مولفه‌های اصلی این وعده‌ توخالی نهادسازی و تاسیسات تمدنی، استیفای حقوق بشر، پیشرفت علم و دانش و بسط عقلانیت نیست.

محتوا

صورت این تمدن ابزار فنی غربی و سیرت آن تمامیت خواهی شریعت‌مدارانه و امتیازات روحانیون و هواداران آنهاست. این وعده‌ توخالی با استفاده‌ ابزاری از دستاوردهای تمدن غربی توتالیتاریسم اسلامی بنا می‌کند: «هدف ملت ایران و هدف انقلاب اسلامی، ایجاد یك تمدن نوین اسلامی است؛ این محاسبه‌ درستی است - این تمدن نوین دو بخش دارد: یك بخش، بخش ابزاری است؛ یك بخش دیگر، بخش متنی و اصلی و اساسی است. به هر دو بخش باید رسید... آن بخش ابزاری چیست؟ بخش ابزاری عبارت است از همین ارزش‌هایی كه ما امروز به عنوان پیشرفت كشور مطرح می‌كنیم: علم، اختراع، صنعت، سیاست، اقتصاد، اقتدار سیاسی و نظامی، اعتبار بین‌المللی، تبلیغ و ابزارهای تبلیغ؛ اینها همه بخش ابزاری تمدن است... بخش حقیقی، آن چیزهائی است كه متن زندگی ما را تشكیل می‌دهد؛ كه همان سبك زندگی است كه عرض كردیم. این، بخش حقیقی و اصلی تمدن است؛ مثل مسئله‌ خانواده، سبك ازدواج، نوع مسكن، نوع لباس، الگوی مصرف، نوع خوراك، نوع آشپزی، تفریحات، مسئله‌ خط، مسئله‌ زبان، مسئله‌ كسب و كار...» (۱۳۹۱/۰۷/۲۳) محتوای بخش دوم از سبک زندگی روحانیت اخذ می‌شود. بدین ترتیب اگر می‌خواهید بدانید تمدن نوین اسلامی چیست چند هفته‌ای را در قم در میان روحانیون و طلاب و اعضای هیئت‌های مذهبی و دخمه‌ها بگذرانید.

«تمدن نوین اسلامی» بنا به تعریف علی خامنه‌ای همانا نام تازه‌ تبلیغاتی برای جمهوری اسلامی به علاوه‌ نایبان آن در منطقه برای بزک کردن آن است، با همان شعارهایی که تا کنون داده شده است. این تمدن قرار است از همان‌هایی که قبلا عرضه شده بیشتر به خورد مردم ایران و جامعه‌ی جهانی عرضه کند.