درحالی‌که در چند روز گذشته نشانه‌های بسیاری در اظهارات طرف‌‌های مذاکره‌کننده در وین وجود داشت که حاکی از قریب‌الوقوع بودن توافق هسته‌ای بود و حتی علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران برای رایزنی‌های اخیر در رابطه با احیای برجام به تهران بازگشته بود، اما مطرح شدن ناگهانی شرط تازه روسیه باعث متوقف شدن مذاکرات وین شد. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه، ۱۱ مارس ۲۰۲۲ با انتشار توییتی از توقف مذاکرات هسته‌ای ایران در وین خبر داد و علت آن را «عوامل خارجی» اعلام کرد.
این در حالی است که انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا چندی پیش در مذاکرات وین با اشاره به این‌که گفت‌وگوها در سطوح مختلف کارشناسان یا جلسات رسمی به پایان رسیده است، خاطرنشان کرد که آنچه برای نهایی شدن مذاکرات باقی مانده، «تصمیم‌های سیاسی» است و اظهارات دیگر جز هیاهو چیز دیگری نیست. بااین‌حال و به‌رغم گمانه‌زنی‌های هفته گذشته مبنی بر قریب‌الوقوع بودن توافق هسته‌ای، شرطی که روسیه در آخرین لحظات ارائه کرد نه‌تنها دورنمای مذاکرات را پیچیده کرد، بلکه احتمال رسیدن به توافق را بار دیگر به چالش کشید.
در واکنش به تحریم‌های غرب علیه مسکو به دلیل لشکرکشی آن به کشور همسایه‌اش اوکراین، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه خواستار اطمینان از این شد که بر اساس توافق هسته‌ای جدید، تحریم‌ها مانعی بر سر راه روابط تجاری و نظامی بین روسیه و ایران ایجاد نکند؛ به این معنی که این تحریم‌ها به‌هیچ‌وجه بر روابط تجاری، اقتصادی و سرمایه‌گذاری پیش‌بینی‌شده در برجام تاثیر نمی‌گذارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
روزنامه‌های ایرانی این شرط مسکو را دلیلی بر این می‌دانند که روسیه رسما توافق احتمالی را به گروگان گرفته است و قصد دارد در تنش و مبارزه با غرب از «کارت ایران» استفاده کند؛ بنابراین شرط تازه مسکو برای دولت رئیسی که در رویارویی با غرب به روسیه تکیه می‌کند، چالشی بزرگی به شمار می‌رود.
از سوی دیگر، ممکن است روسیه نیاز به طولانی‌تر کردن تنش‌ها در منطقه به‌ویژه تنش بر سر پرونده هسته‌ای ایران داشته باشد تا توجه جهان را از رویکردش در اوکراین به امور خاورمیانه معطوف کند. علاوه بر آن، مسکو می‌خواهد از ایران همچون ابزاری برای فشار علیه دولت جو بایدن استفاده کند و توافق احیای برجام که رئیس‌جمهوری آمریکا برای تحقق آن تلاش‌های بسیاری کرده است را به تعویق اندازد.
جمهوری اسلامی ایران که در پی بن‌بست اخیر در مذاکرات وین به دلیل درخواست مسکو از آسیب‌پذیر شدن روابط تهران و مسکو نگرانی دارد، ناگزیر است وضعیت دشوار پیش‌آمده را با دقت و مهارت بسیاری مدیریت کند. ازاین‌رو، حسین امیر‌عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران تاکید کرد که تحریم‌های غرب نباید بر روابط روسیه و ایران تاثیر بگذارد. او افزود اجازه نخواهیم داد هیچ رویداد خارجی منافع ملی ما را در مذاکرات رفع تحریم‌ها تحت تاثیر قرار دهد. البته طرف‌هایی که امیدوار بودند تهاجم روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های غرب علیه مسکو بر روند مذاکرات احیای برجام تاثیر نگذارد، با اظهارات لاوروف شگفت‌زده شدند به‌ویژه این‌که پرونده ایران یکی از عمده‌ترین پرونده‌هایی است که واشینگتن و مسکو در قبال آن همسویی و همکاری داشته‌اند.
اکنون ایران در ارتباط با منافع ملی خود با چالش جدیدی مواجه شده است. اظهارات عبداللهیان نشان می‌دهد که تهران بسیار به احیای برجام و لغو تحریم‌ها علاقه‌مند است، زیرا در این صورت می‌تواند به اقتصاد بین‌المللی بپیوندد و با استفاده از موقعیت ویژه‌ای جغرافیایی که دارد از ابتکارات مختلف ژئواکونومیک اوراسیا مانند طرح کمربند و جاده چین و کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب بهره‌مند شود.
از سوی دیگر، ایران در مورد نظم جهانی و لزوم انتقال از تنگنای تک‌قطبی ایالات متحده به فراخنای چندقطبی، با چین و روسیه دیدگاه مشترکی دارد و این هدف تنها با ظهور قدرت‌‌های آسیایی مانند چین می‌تواند تحقق یابد. البته همه موارد یادشده نشان می‌دهند که رفع تحریم‌ها عمده‌ترین عامل برای برآورده شدن منافع ملی ایران است، همان‌گونه که امیر حسین عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به آن اشاره کرد.
