اگر کلمه روانی (سایکوپت) را بشنوید چه چیزی را تصوری می‌کنید؟ این احتمال وجود دارد که این کلمات تداعی‌کننده چیزهایی مانند رفتارهای خشونت‌آمیز، جنایتکارانه، خونسردی بیمار‌گونه یا صفت یک قاتل سریالی باشند.
بیشتر مردم وقتی به یک روانی فکر می‌کنند، یک انسان را تصور می‌کنند و تقریباً تمام تحقیقات روان‌شناختی در مورد روان‌پریشی روی انسان‌ها متمرکز شده است.
این امر یک پرسش مهم را بی‌پاسخ می‌گذارد: آیا حیوانات هم می‌توانند دچار اختلال روانی باشند؟
یک مطالعه جدید برای پاسخ به این پرسش روی زندگی گربه‌ها متمرکزشده است.
مدلی برای روان‌پریشی
به‌عنوان شروعی برای توصیف روان‌پریشی در گربه‌ها، محقق ربکا ایوانز از دانشگاه لیورپول در بریتانیا و همکارانش از یک مدل محبوب روان‌پریشی در انسان‌ها استفاده کردند: مدل سه‌گانه روان‌پریشی توسط پاتریک و همکاران. (۲۰۰۹).
این مدل فرض می‌کند که روان‌پریش‌ها با سه عامل اصلی متمایز می‌شوند:
۱. جسارت. این افراد هیجان‌زده نمی‌شوند و در موقعیت‌هایی که برای افراد دیگر بسیار ترسناک است، سطوح بسیار پایینی از ترس از خود نشان می‌دهند و برخلاف سایر افراد، از قرار گرفتن در چنین موقعیتهای ترسناکی اجتناب نمی‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
۲. نداشتن عامل بازدارنده. روان‌پریش‌ها مانند سایر افراد قادر به کنترل احساسات و تمایلات خود نیستند و بیشتر احتمال دارد که بر اساس انگیزه‌های آنی خود عمل کنند، حتی اگر این انگیزه‌های آنی از نظر اجتماعی غیرقابل‌قبول باشند.
۳. خباثت و بدجنسی. «روانی ها» وقتی دیگران غمگین یا در حال درد کشیدن هستند با آن‌ها احساس همدلی نمی‌کنند و هیچ مشکلی ندارند که برای رسیدن به اهدافشان با خونسردی تمام به دیگران صدمه بزنند.
بررسی روان‌پریشی در گربه‌ها
این مطالعه دارای سه بخش بود. در بخش اول محققان پرسشنامه‌ای را برای صاحبان گربه‌ها بر اساس مدل سه‌گانه روان‌پریشی طراحی کردند. در بخش دوم این پرسشنامه را به همراه دو پرسشنامه دیگر، یکی در مورد شخصیت گربه و دیگری در مورد کیفیت رابطه بین گربه و صاحب گربه، به ۱۴۹۶ صاحب گربه دادند. در بخش سوم ۳۰ صاحب گربه پرسشنامه را تکمیل کردند و ارتباط بین نتایج پرسشنامه و فعالیت‌های روزانه گربه مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج مطالعه نشان داد که سه جنبه روان‌پریشی در انسان که در مدل سه‌گانه روان‌پریشی پیشنهادشده را می‌توان برای گربه‌ها نیز به کار برد. گربه‌ها می‌توانند جسارت نشان دهند (مثلاً بالا رفتن بدون ترس از درخت‌ها یا خانه‌ها)، نداشتن عامل بازدارنده (عدم اطاعت از دستوراتی مانند نپریدن روی میز و نخوردن غذای صاحبشان وقتی گفته می‌شود روی زمین بمانند) و خباثت و بدجنسی (پرخاش بی‌دلیل و بدون تحریک‌شدگی به صاحبانشان یا سایر حیوانات).
به شکل جالب‌توجهی گربه‌ها دو بعد دیگر از روان‌پریشی را نیز نشان دادند که در انسان‌ها مشاهده نشده بود: ناسازگار با حیوانات خانگی و ناسازگار با انسان.
این نشان می‌دهد که برخی از گربه‌ها می‌توانند درحالی‌که با صاحبانشان رفتاری دوستانه دارند، نسبت به حیوانات خانگی مانند سایر گربه‌ها و سگ‌ها، پرخاشگر باشند، درحالی‌که برخی گربه‌ها نسبت به سایر حیوانات خانگی پرخاشگری نشان نمی‌دهند اما نسبت به صاحبان خود پرخاشگر هستند (مثلاً آن‌ها را چنگ می‌اندازند یا گاز می‌گیرند).
نکته جالب‌توجه این پژوهش این بود که برخی از صاحبان گربه درواقع رفتارهای مرتبط با این جنبه‌های روان‌پریشی را مثبت تفسیر کردند.
به‌عنوان‌مثال اگر گربه‌ای با پریدن روی میز هنگام شام نشانه‌هایی از نداشتن عامل بازدارنده را نشان دهد، برخی از صاحبان ممکن است آن را رفتاری دوست‌داشتنی ببینند. همچنین ناسازگاری با دیگر حیوانات خانگی ممکن است به گذراندن زمان کمتر با حیوانات دیگر و زمان بیشتر با صاحب خود ربط داده شود که بازهم ممکن است مثبت تلقی شود.
اگرچه مطالعه ایوانز و همکارانش نشان می‌دهد اگر با استاندارهای انسانی روان‌پریشی دنبال گربه‌ها راه بیفتیم نشانه‌ها و عوامل زیادی در آن‌ها پیدا خواهیم کرد اما پاسخی به این پرسش که چرا با همه این بدخلقی و شرارت، بازهم گربه یکی از محبوب‌ترین حیوانات خانگی است در سرتاسر جهان است نداد.
