فرهنگ بشر نه تنها پیچیده است، بلکه انباشتنی است. به این صورت که ما چیزها را با تقلید از اعضای با تجربه‌تر و سالمندتر گونه خود فرا می‌گیریم، و مهارت‌ها و فناوری‌هامان از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و در نتیجه، به گونه‌ای فزاینده پیچیده و کاربردی‌تر می‌شود. اما معمولا این فرض که رفتارها می‌تواند فراگرفتنی باشد، برای روندی مشابه در دنیای حیوانات وجود ندارد و هرچند برخی موارد قابل انتقال است، اما اغلب به جای انتقال به نسل بعدی، در نسل‌های جدید از نو تجربه و آموخته می‌شود. 

اما پژوهش‌های جدید حاکی از آن است که این نظریه ممکن است در مورد شامپانزه‌ها صدق نکند، و انباشتگی دانش می‌تواند جنبه بسیار مهمی از فرهنگ آن‌ها باشد.

یکی از رفتارهای پیچیده در میان شامپانزه‌های وحشی، شکستن میوه‌های ناشکفتنی (مانند فندق و بلوط) است.  برخی از گروه‌های شامپانزه‌ها در منطقه «بسو» در جنوب شرقی گینه از یک قطعه سنگ به عنوان چکش و ابزاری به شکل سندان برای شکستن دانه‌های درخت نخل روغنی استفاده می‌کنند.

پژوهشگران دانشگاه زوریخ (یو زد اچ)  از آزمایش‌هایی عملی استفاده کرده‌اند که نشان می‌دهد کاربرد پیچیده این ابزار و ماهیت مشکل‌گشایی آن نمی‌تواند به‌سادگی و مستقلا از سوی شامپانزه‌هایی ابداع شده باشد که پیش‌تر با فکر و شیوه شکستن دانه‌ها آشنا نبوده‌اند.

تیم پژوهشگران «یو زد اچ»  زیر نظارت پرفسور کاتلین کوپز، چهار آزمایش با شامپانزه‌های وحشی در گینه انجام دادند: نخست، به شامپانزه‌ها دانه‌های نخل روغنی و سنگ داده شد. سپس، پژوهشگران یک میوه نخل را هم به آن آزمایش افزودند. در آزمایش سوم، دانه‌ها را شکستند و روی سنگ‌ها قرار دادند. و سرانجام، دانه‌هایی به نام «کولاس» را که شکستن‌شان آسان‌تر بود، همراه با سنگ در مقابل شامپانزه‌ها قرار دادند. 

جالب توجه این که شامپانزه‌ها نمی دانستند چگونه به داخل دانه‌ها دست یابند و حتی پس از گذشت یک سال، ۳۵ گروه شامپانزه که این دانه‌ها و ابزار در اختیارشان گذاشته شده بود، راهی برای شکستن آن‌ها پیدا نکرده بودند.

پژوهشگران می‌گویند که از ۳۵ گروه مذکور تنها ۱۱ گروه، دانه‌ها و سنگ‌ها را از نزدیک نگاه و بررسی کردند.

آن‌ها می‌گویند شاید شامپانزه‌هایی در گروه‌های بزرگ‌تر دست به تجربه‌های اکتشافی بزنند، اما در هر حال در این مورد موفقیت چندانی به‌دست نیاوردند.

پژوهشگران می‌افزایند که تنها یک شامپانزه ماده مشاهده شد که از میوه درخت نخل تغذیه می‌کند، اما در هیچ موردی دیده نشد که شامپانزه‌ها دانه درخت نخل روغنی یا «کولا» را بشکنند.

پرفسور کوپز می‌گوید: «نتیجه گیری‌های ما حاکی از آن است که شامپانزه‌ها بیشتر مثل انسان رفتارهای فرهنگی خود را کسب می‌کنند و شیوه و ابزار پیچیده شکستن میوه‌های ناشکفتنی را از خود ابداع و  اختراع نمی‌کنند.»

او می‌افزاید که به نظر می‌رسد نبود یک سرمشق یادگیری، قطعه گم شده این پازل، و دلیل ناتوانی شامپانزه‌ها در شکستن دانه‌ها بوده باشد.

«نتیجه‌گیری‌های ما در مورد شامپانزه‌های وحشی که نزدیک‌ترین اقوام  زنده ما هستند، به درک این که چه چیزهایی فرهنگ بشری را بی‌همتا می‌کند، یا نمی‌کند، کمک می‌کند. این نتیجه‌گیری به‌ویژه بیشتر از فرضیات گذشته حاکی از تداوم بیشتر میان تکامل فرهنگی شامپانزه و انسان، و ظرفیت بشر برای فرهنگ انباشتنی است که ممکن است منبع تکاملی مشترکی با شامپانزه داشته باشد.»  

این پژوهش در نشریه «نیچر هیومن بیهِیویِر» (Nature Human Behaviour) منتشر شده است.