رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران، سه‌شنبه ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر) در گفت‌و‌گو با سی‌ان‌ان هشدار داد ایران باید راهبرد خود را تغییر دهد، در غیر این صورت، بازگشت به برجام منتفی خواهد شد.

ایران، طرف‌های باقی‌مانده در برجام (بریتانیا، فرانسه، چین، آلمان، روسیه) و آمریکا در یک سال اخیر هشت دور مذاکره برای احیای برجام برگزار کرده‌اند. شش دور از این مذاکرات در دولت حسن روحانی برگزار شد و گفته شد که با پیشرفت‌هایی همراه بوده است. این مذاکرات در جریان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد ۱۴۰۰ و شکل‌گیری دولت ابراهیم رئیسی به حال تعلیق درآمد اما دوباره در اوج ابهام و بدبینی در هشتم آذرماه از سرگرفته شد. دو دور اخیر مذاکرات با پیشرفتی همراه نبود و همزمان فعالیت‌های هسته‌ای ایران پیشرفت قابل توجهی داشته است. 

رابرت مالی در پاسخ به این سوال که «آیا ایران در پی خریدن زمان است؟»، گفت: «من نمی‌دانم. اما اگر نگاه کنیم که در حال چه کاری‌اند، به‌روشنی می‌بینیم که برنامه آن‌ها این است که با گسترش برنامه هسته‌ای خود، اهرم قوی‌تری در گفت‌و‌گوها به دست بیاورند و امیدوارند از این اهرم برای رسیدن به توافقی بهتر استفاده کنند. اما این برنامه موفق نخواهد بود. ما اعلام کرده‌ایم که آماده‌ایم به برجام بازگردیم همان‌طور که در سال ۲۰۱۵ بر سر آن توافق شد.»

بسیاری از تحلیلگران و از جمله مقامات اسرائیل از مدت‌ها پیش هشدار دادند که مذاکره برای احیای برجام بی‌فایده است و ایران از این گفت‌و‌گو‌ها به عنوان پوششی برای توسعه برنامه‌های هسته‌ای خود استفاده می‌کند. جمهوری اسلامی ایران دو هدف دست‌نیافتنی را برای دور جدید مذاکرات هسته‌ای تعیین کرده است: لغو همه تحریم‌ها و تضمین آمریکا درباره خارج نشدن از توافق. ناظران بر این باورند که حتی اگر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و تیم او بخواهند هم قانون اساسی آمریکا مانع ارایه چنین تضمینی به جمهوری اسلامی ایران می‌شود. همچنین لغو همه تحریم‌ها شامل تحریم‌های مربوط به حقوق بشر و تروریسم به مجوز کنگره نیاز دارد که در شرایط کنونی بعید به‌نظر می‌رسد. 

رابرت مالی در ادامه افزود: «اگر آن‌ها در پی یافتن اهرم قوی‌تری‌اند، نخست اینکه توافق بهتری به دست نخواهند آورد چرا که ما می‌گوییم آماده‌ایم به برجام بازگردیم، نه توافقی کمتر یا بیشتر. دوم اینکه راهبرد آن‌ها نتیجه معکوس خواهد داشت. اگر آن‌ها برنامه‌ هسته‌ای خود را بیشتر پیش ببرند، ما و اروپایی‌ها به‌روشنی به ایران گفته‌ایم که شما امتیازهایی را که با پایبندی به پیمان منع تکثیر سلاح‌های هسته‌ای به دست می‌آورید و بر سر آن‌ها توافق کرده بودیم به‌تدریج از دست خواهید داد. و دیر یا زود، در نقطه‌ای به این نتیجه می‌رسیم که برجام دیگر معنایی ندارد و باید بر سر یک توافق کاملا نوین گفت‌و‌گو کنیم. و البته دوره‌ای از تشدید بحران‌ را در پیش خواهیم داشت.»

نماینده آمریکا در امور ایران تاکید کرد که پیام آمریکا روشن است و مورد توافق همه از جمله روسیه و چین، «جمهوری اسلامی باید به میز گفت‌و‌گو برگردد و به توافق برسیم، زود. وگرنه این فرصت از دست خواهد رفت.»

مقامات جمهوری اسلامی در مقابل ادعا می‌کنند که آماده‌ مذاکره‌ و دستیابی به نتیجه‌‌اند و این طرف مقابل است که تعلل می‌کند.

رابرت مالی در مورد بازه زمانی که ایران فرصت دارد به توافق دست یابد، گفت: «بسته به سرعت پیشرفت برنامه هسته‌ای آنان دارد. اگر آن‌ها برنامه هسته‌ای خود را متوقف کنند، وقت بیشتری داریم. اما اگر سرعت کنونی را حفظ کنند، چند هفته بیشتر زمان نداریم؛ زیرا جمع‌بندی ما این است که دیگر توافقی وجود ندارد که بتوان آن را از سر گرفت.»

او در ادامه اضافه کرد: «بار دیگر تکرار می‌کنم بستگی به این دارد که جمهوری اسلامی ایران با چه سرعتی مذاکرات را ادامه می‌دهد و با چه سرعتی برنامه هسته‌ای خود را دنبال می‌کند.»

ایران مدت‌ها است که از تقریبا از همه محدودیت‌های در نظر گرفته شده در برجام عبور کرده و با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته مقادیر قابل توجهی اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد که راه را برای تولید سلاح هسته‌ای هموار‌تر می‌کند. تهران دسترسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نیز محدود‌تر کرده است و از این اهرم در مذاکرات هسته‌ای استفاده می‌کند.