آمریکا سپاه پاسداران را «تروریستی» اعلام می‌کند

اقدامی بی‌سابقه از سوی دولت ترامپ

دولت آمریکا به زودی سپاه پاسداران ایران را در فهرست «سازمان‌های تروریستی» خود قرار می‌دهد، رویدادی که منجر به محدودیت‌های بسیار برای این گروه خواهد شد. این خبر را روزنامه «وال استریت ژورنال» بر اساس گفتگو با مقاماتی که نامشان برده نشده منتشر کرد. 

پیش از این بسیاری از مقامات سپاه و بخش‌های آن همچون نیروی قدس تحت تحریم‌های گسترده قرار داشته‌اند اما این اولین بار است که سپاه به مثابه کل هدف گرفته می‌شود. این در ضمن اولین بار است که تشکیلاتی حکومتی در این فهرست قرار می‌گیرد. 

فهرست «سازمان‌های تروریستی» را وزارت خارجه آمریکا بر اساس نظرات «دفتر مبارزه با تروریسمِ» خود تعیین می‌کند. این فهرست از سال ۱۹۹۷ آغاز شده و در حال حاضر حدود ۶۰ سازمان را در بر می‌گیرد. سازمان مجاهدین خلق ایران از آغاز جزو این فهرست بود اما در سال ۲۰۱۲، در دولت اول اوباما و دوران وزارت خارجه هیلاری کلینتون، از آن خارج شد.

منتقدین این تصمیم دولت آمریکا می‌گویند دستگاه‌های نظامی و اطلاعاتی آمریکا اکنون در معترض تلافی قرار خواهند گرفت. 

اقدامی اینچنینی از سوی دولت آمریکا البته مدت‌ها است پیش‌بینی می‌شوند اما به نظر می‌رسد مایک پمپئو، وزیر خارجه، بالاخره تصمیمی قطعی در این‌باره گرفته است. شبکه «سی ان ان» در ژوئیه ۲۰۱۸ گزارش کرده بود که دولت آمریکا چنین اقدامی را در نظر دارد. 

ایران هنوز واکنش رسمی به گزارش‌ها نشان نداده و ظاهرا منتظر اقدام رسمی از سوی دولت آمریکا است. 

این تصمیم دولت آمریکا در حالی فرا می‌رسد که به زودی نزدیک به اولین سالگرد خروج آمریکا از برجام می‌شویم. آمریکا در یک سال گذشته بسیاری تحریم‌های سابق را بر ایران و مقامات مختلف آن بازگردانده و این کشور را زیر فشار اقتصادی و دیپلماتیک کم‌سابقه گذاشته. آخرین دور تحریم‌ها همین چند هفته پیش بر شرکت‌ها و افرادی وضع شدند که گفته شد میلیاردها دلار و یورو به دست سپاه می‌رسانند. 

وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۲۰۰۷ نیروی قدس را بخاطر «پشتیبانی از تروریسم» تحت تحریم قرار داده بود و آن‌را «بازوی اصلی ایران برای اجرای سیاست پشتیبانی از گروه‌‌های تروریستی و شورشگر» وصف کرده بود. ایران در ضمن یکی از تنها چهار دولتی است که در فهرست «دولت‌های حامی تروریسمِ» وزارت خارجه آمریکا قرار دارد. این فهرست از سال ۱۹۷۹ آغاز به کار کرد و در ابتدا شامل چهار کشور عربی سوریه، یمن جنوبی، عراق و لیبی می‌شد. از آن تعداد فقط سوریه همچنان در فهرست باقی مانده و در حال حاضر به همراه سودان، ایران و کره شمالی یکی از چهار کشور موجود در آن است. دولت ایران در زمان ریگان به فهرست اضافه شد و سودان و کره شمالی به ترتیب در زمان کلینتون و ترامپ (کره شمالی البته قبلا در فهرست بود و ترامپ آن‌را بازگرداند). کوبا هم قبلا در این فهرست بود اما پس از برقراری روابط دیپلماتیک در زمان دولت اوباما، از آن خارج شد. زمزمه‌های اضافه کردن دولت ونزوئلا به این فهرست نیز به گوش می‌خورد. 

محمد علی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران، چندی قبل هشدار داده بود که اگر ترامپ دست به این حرکت بزند، سپاه ارتش آمریکا را در سراسر جهان به مثابه داعش تلقی خواهد کرد. 

تحلیل‌گران بخصوص نگران واکنش نیروهای نزدیک به سپاه همچون گروه‌های شبه‌نظامی مستقر در عراق هستند که در نزدیکی فیزیکی با نیروهای نظامی آمریکا قرار دارند.

بن ساسی، سناتور جمهوری‌خواه، با انتشار بیانیه‌ای گفت: «رسما تروریستی اعلام کردن سپاه و عواقب آن جدید خواهند بود اما قصابان سپاه خیلی‌ وقت است تروریست هستند.»

بعضی مقامات اما می‌گویند عواقب این حرکت به درستی در نظر گرفته نشده‌اند.

وندی شرمن، معاون سابق وزارت خارجه و مذاکره‌کننده ارشد با ایران در زمان مذاکرات هسته‌ای، از جمله این مقامات است. او که اکنون مدیر «مرکز رهبری عمومی» در دانشکده کندیِ دانشگاه هاروارد است گفت: «شاید اصلا بتوان گفت رئیس‌جمهور دنبال بنیانی برای تخاصم می‌گردد چون واقعا معلوم نیست این حرکت چطور در جهت منافع ما است. سپاه همین حالا تحت تحریم کامل قرار دارد و این حرکت بدون شک نیروهای ما در منطقه را به خطر می‌اندازد.»

چند ماه پیش که صحبت از احتمال این اقدام مطرح شده بود، شبکه «سی ان ان» از منبعی نقل کرد که دن کوتز، مدیر دستگاه اطلاعاتی آمریکا، در مورد خطرات احتمالی آن برای نیروهای آمریکا هشدار داده.

سپاه پاسداران برنامه موشکی ایران را که مورد انتقاد گسترده بین‌المللی قرار دارد رهبری می‌کند. مقامات سپاه بارها هشدار داده‌اند که با موشک‌هایی که بردشان تا ۲۰۰۰ کیلومتر است می‌توانند پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه و یا حتی خاک اسرائیل را هدف بگیرند.

نیروهای نزدیک به سپاه بیش از این بارها به نیروهای آمریکایی مستقر در عراق حمله کرده‌اند — واقعیتی که در موضع سفت و سخت خیلی از نیروهای نظامی آمریکایی نسبت به حاکمیت ایران نامربوط نیست. برایان هوک، نماینده ویژه دولت آمریکا در رابطه با ایران، سه‌شنبه هفته گذشته در کنفرانسی خبری که به این منظور ترتیب داده شده بود گفت نیروهای ایران باعث کشته شدن حداقل ۶۰۸ نیروی نظامی آمریکا شده‌اند. هوک گفته‌ بود این عدد بر اساس «گزارش‌های ارتش آمریکا که اکنون از طبقه‌بندی خارج شده‌اند» به دست آمده و آن‌را معادل «۱۷ درصد تمامی کشته‌شدگان نیروهای آمریکا در عراق از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱» دانسته بود. او گفته بود «هزاران شهروند عراقی هم به دست نیروهای نیابتی سپاه کشته‌ شده‌اند.»

سپاه پاسداران قبلا توسط بعضی سازمان‌های غیردولتی به عنوان سازمان تروریستی طبقه‌بندی و بررسی شده مثلا «مرکز مبارزه با افراط‌گرایی» مستقر در آمریکا که رئیس آن فرانسیس تاونزند، مشاور امنیت ملی سابق در دولت دوم جورج دبلیو بوش بود. این مرکز گزارش مفصلی در مورد سپاه تهیه کرده و آن‌را جزو سازمان‌های «تروریستی» تلقی می‌کند. 

می‌توان انتظار داشت که این حرکت مورد بحث‌های متعدد قرار خواهد گرفت. هم در بین کاربران عادی و هم در بین کارشناسان. یکی از اولین این بحث‌ها را اخیرا در توئیتر دیدیم. اسفندیار باتمانقلیچ که کارشناس امور اقتصادی ایران است گفته بود:‌«باورنکردنی است که گزارش وال استریت ژورنال اشاره نمی‌کند که آمریکا  در اکتبر ۲۰۱۷ سپاه را در فهرست «اس دی جی تی» قرار داده بود. این حرکت جدید شامل هیچ فشار اقتصادی جدیدی نمی‌شود. نگرانی پنتاگون از تحریک سیاسی این حرکت است.» 

منظور باتمانقلیچ از «اس دی جی تی» فهرستی از «تروریست‌های جهانی» است که توسط اوفاک، دفتر کنترل دارایی‌های خارجیِ‌ وزارت خارجه آمریکا تعیین می‌شود. 

مریم جمشیدی، کارشناس حقوقی مقیم نیویورک، اما نظری متفاوت دارد. او در پاسخ به باتمانقلیچ نوشت: «به شدت مخالفم. این رکت جدید دولت آمریکا انواع جدیدی از مسئولیت قانونی با خود می‌آورد از جمله ممنوعیت «حمایت مادی» از سوی طرف‌های سوم که به دلیل وسعت بسیارش معروف است.» او با اشاره به مواد قانونی مشخص گفت این حرکت جدید می‌تواند «تاثیر گسترده‌ای بر اقتصاد ایران داشته باشد.

بیشتر از