آنالنا بربوک، وزیر خارجه جدید آلمان، روز شنبه گفت مذاکرات بین قدرت‌های جهانی و ایران به بن‌بست رسیده است و نمی‌تواند تا ابد ادامه پیدا کند. خانم بربوک که از حزب سبز است و تازه چند روز پیش به این سمت منصوب شده، گفت: «زمان دارد از دست می‌رود.»

وزیر خارجه آلمان که در حاشیه نشست گروه هفت در لیورپول در بریتانیا با خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت: «در روزهای گذشته، هیچ پیشرفتی نداشته‌ایم و علت این امر پیشنهادهای دولت ایران است که باعث شده مذاکرات شش ماه به عقب برگردند.»

مذاکراتی که از حدود دو هفته پیش در وین آغاز شد اولین دور مذاکرات در دولت ابراهیم رئیسی پس از وقفه‌ای شش ماهه است. هیئت ایرانی به ریاست علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه، پیشنهادهایی به این مذاکرات آورده که باعث ناخشنودی غربی‌ها شده است؛ آن‌ها می‌گویند ایرانی‌ها در این پیشنهادها تمام امتیازهایی که در دور قبلی گفت‌و‌گوها داده شده بود پس گرفتند و خواسته‌های جدیدی مطرح کردند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، که کشورش در مذاکرات حضور غیرمستقیم دارد، گفت آخرین پیشنهادهای ایران حاکی از عدم جدیت این کشور است.

لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا، هم چند روز پیش (قبل از مذاکرات روز پنجشنبه و جمعه) گفته بود که این «در واقع آخرین فرصت ایران» برای احیای برجام است.

خواسته سه کشور اروپایی درگیر در مذاکرات (بریتانیا، فرانسه و آلمان) این است که گفت‌و‌گوها بر اساس همان متن‌هایی دنبال شود که شش ماه پیش مطرح بودند، یعنی ادامه مذاکرات از همان جایی که در دولت روحانی متوقف شدند.

اما رئیسی دقیقا همین متن‌های پیشنهادی را نشان جدیت تهران می‌داند. او روز شنبه ۲۰ آذر در توییتر نوشت: «ارائه متن پیشنهادی ایران در مذاکرات به طرف‌های مذاکره نشان داد ما در مذاکرات جدی هستیم و اگر طرف مقابل هم در لغو تحریم‌ها مصمم باشد، مسیر دستیابی به توافق هموار است.»

رئیس‌جمهوری ایران روز شنبه با نمایندگان ایران در کشورهای همسایه دیدار کرد و در این دیدار، تاکید کرد که راه رسیدن به توافق خوب لغو تحریم‌ها است.

باقری کنی نیز روز شنبه با اشاره به خواست آمریکا برای بازگشت به برجام، به پرس تی‌وی گفت: «این توافق یک مبنای مشترک بین دو طرف است و ما هیچ چیزی کمتر از آن توافق را نخواهیم پذیرفت و این قطعا یک خط قرمز برای جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و این منطق واضحی دارد که برای طرف مقابل هم خیلی روشن است.»

او با اشاره به دور اخیر مذاکرات، گفت: «چند موضوع اختلافی بین طرفین باقی ماند که نیاز به تصمیم‌گیری در سطح عالی داشت و این‌ها الان هم حل‌نشده روی میز است.»

باقری کنی جمعه شب با مایکل لینهارت، وزیر خارجه جدید اتریش، هم دیدار کرد و در تویيتر در مورد این دیدار نوشت: «در دیدار دوستانه با وزیر خارجه جدید اتریش، بر جدیت و حسن نیت ایران در گفت‌و‌گوها تاکید کردم. رفتار مسئولانه ایران توافق را زنده نگه داشته است. فضاسازی دروغین خارج از اتاق مذاکره نمی‌تواند خللی در جدیت مذاکره‌کنندگان در رسیدن به توافقی که از حقوق و منافع ملت ایران صیانت کند، وارد کند.»

مذاکرات وین همچنان در جریان است و به گفته باقری کنی، پیشنهادهای ایران در حال حاضر در دست بررسی است. اما یکی از مقام‌های اروپایی که بدون افشای نامش با برخی رسانه‌ها صحبت کرده است، گفت ایران ظاهرا قبول کرده مذاکرات را از نقطه توقف در ماه ژوئن دنبال کند. مقام‌های ایرانی به نظر می‌رسد منکر این مسئله شده‌اند.

وزارت خارجه آمریکا روز شنبه اعلام کرد که بلینکن روز جمعه در لیورپول، در مورد چگونگی پیشبرد مذاکرات دیداری «مفید» با سه همتای اروپایی‌اش داشته است.

محور اصلی برجام محدودیت ایران در غنی‌سازی اورانیوم تا سال ۲۰۳۰ در ازای رفع تدریجی تحریم‌های آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل بود. آمریکا در سال ۲۰۱۸، با تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت، از این توافق خارج شد اما جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید، خواهان احیای برجام است.

در میان کشورهای منطقه، اسرائیل جدی‌ترین مخالف برجام است و معتقد است ایران به‌خصوص پس از انقضای این توافق در سال ۲۰۳۰، قادر به ازسر‌گیری غنی‌سازی و رسیدن به بمب هسته‌ای خواهد بود. علاوه بر این، تل‌آویو و برخی کشورهای منطقه معتقدند که فعالیت‌های غیرهسته‌ای ایران در منطقه و حمایتش از گروه‌های شبه‌نظامی در عراق، لبنان، یمن و فلسطین نیز باید بررسی شود.

موضوع ایران باعث بالا گرفتن اختلاف‌ها بین دولت بایدن و دولت نفتالی بنت در اسرائیل شده است‌، موضوعی که روزنامه نیویورک تایمز روز جمعه در گزارشی مفصل، به جنبه‌های پشت پرده آن اشاره کرد.

از سوی دیگر، یک منبع ارشد دیپلماتیک روز جمعه به روزنامه اورشلیم پست اسرائیل گفت که بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائيل، در سفر اخیرش به واشنگتن، ضرب‌الاجلی تعیین کرده و گفته است پس از این تاریخ، اسرائیل در تدارک حمله به ایران خواهد بود. این منبع گفت آمریکایی‌ها در این زمینه با آقای گانتز مخالفت نکردند.

کان، تلویزیون اسرائیل، پیش از این گزارش کرده بود که ارتش اسرائیل در نظر دارد در تابستان آینده رزمایشی بزرگ برگزار کند.

بلینکن روز جمعه با یائیر لاپید، همتای اسرائیلی‌اش که سمت نخست‌وزیر علی‌البدل اسرائیل را نیز بر عهده دارد، تلفنی گفت‌و‌گو کرد. بر اساس اعلام وزارت خارجه آمریکا، لاپید و بلینکن «در مورد اهمیت پایدار رابطه دوجانبه اسرائیل و آمریکا، مسائل اسرائیل و فلسطین و تحولات منطقه از جمله باور مشترک ما که به ایران نباید اجازه دسترسی به سلاح هسته‌ای داده شود» صحبت کردند.

در بیانیه وزارت خارجه اسرائیل آمده است آقای لاپید به همتای آمریکایی‌اش گفت:«حتی اگر بازگشتی به مذاکرات انجام شود، تحریم‌ها علیه ایران نباید لغو شود.» او در ادامه افزود:‌ «پولی که ایرانی‌ها دریافت کنند به شکل تروریسم و موشک دم در ما ظاهر می‌شود.»

در گزارش اسرائیلی‌ها می‌خوانیم که صحبت دو طرف «گرم، مفید و باز» و بر موضوع‌هایی همچون «تلاش‌های مشترک برای جلوگیری از تبدیل شدن ایران به قدرت هسته‌ای، سفر لاپید به قاهره، ورود سفیر جدید آمریکا، تام نایدز، به اسرائیل و گسترش حلقه صلح» متمرکز بوده است.

منظور از «حلقه صلح» کشورهای عربی است که از سال گذشته اقدام به عادی‌سازی روابط با اسرائیل کرده‌اند.

آقای گانتز در ادامه سفرش، روز جمعه در «شورای اسرائیل و آمریکا» در میامی نیز صحبت کرد و گفت ایران خطر بزرگی برای اسرائیل است اما اول از همه خطری برای کل جهان است. او گفت از دیدارهایی که در واشنگتن داشته به این نتیجه رسیده است که سرنوشت مذاکرات وین در آینده‌ای نزدیک تعیین می‌شود و افزود: «فکر می‌کنم در هفته‌های آينده خواهیم دانست که کجای کاریم.»