خطر جنگ در اروپا در آستانه نشست مجازی پوتین و بایدن

طبق برخی گزارش‌ها، روسیه ۱۷۵ هزار سرباز نزدیک مرزهای اوکراین مستقر کرده است

جو بایدن (چپ) و ولادیمیر پوتین،‌ روسای جمهوری آمریکا و روسیه-Mikhail METZEL / SPUTNIK / AFP

جو بایدن و ولادیمیر پوتین،‌ روسای جمهوری آمریکا و روسیه، به گفته سخنگویان هر دو طرف، قرار است سه‌شنبه هفته آینده دیداری مجازی با یکدیگر داشته باشند، درحالی‌که خطر جنگ در قاره اروپا بر این نشست سایه انداخته است.

دیمیتری پسکوف، سخن‌گوی کرملین، روز شنبه، ۱۳ آذرماه، در گفت‌وگو با ریا نووستی، خبرگزاری دولتی روسیه، اعلام کرد که روسای جمهوری آمریکا و روسیه روز سه‌شنبه (شب به وقت روسیه)، ۱۶ آذرماه، در نشستی مجازی با یکدیگر صحبت خواهند کرد. به گفته پسکوف، روابط دوجانبه، مسئله اوکراین و بررسی تحقق موارد توافق‌شده در دیدار ژنو، عمده‌ترین دستور کار گفت‌وگوها خواهد بود و بایدن و پوتین تصمیم خواهند گرفت که این مکالمه چقدر طول بکشد.

کاخ سفید اعلام کرد جو بایدن و همتای روسی‌ او، ولادیمیر پوتین، سه‌شنبه از طریق یک کنفرانس ویدیویی امن درباره روابط دوجانبه، ثبات استراتژیک جهانی و امنیت سایبری گفت‌وگو می‌کنند و رییس‌جمهوری آمریکا نگرانی‌ها درباره حضور نظامی روسیه در نزدیکی مرزهای اوکراین را مطرح خواهد کرد.

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید، نیزبا انتشار بیانیه‌ای، برنامه گفت‌وگوی دو رئیس جمهوری ازطریق تماس ویدیویی در روز سه‌شنبه را تایید کرده است. براساس این بیانیه، بایدن قصد دارد در گفت‌وگو با پوتین، بر نگرانی‌ ایالات متحده از فعالیت‌های نظامی روسیه در مرز با اوکراین و همچنین حمایت آمریکا از حاکمیت و تمامیت سرزمینی آن کشور، تاکید کند.

این گفت‌وگو میان واشینگتن و مسکو، درحالی انجام خواهد شد که تنش‌ها بالا گرفته است و یافته‌های دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهد که کرملین با مشارکت ۱۷۵هزار نیرو برای تهاجمی چندجانبه به اوکراین آماده می‌شود. روزنامه واشینگتن‌پست این خبر را روز جمعه به نقل از مقام‌های آمریکایی و با اشاره به یک سند اطلاعاتی که به دستش رسیده است منتشر کرد.

لشکرکشی روسیه و جمع کردن نیرو در نزدیکی مرزهای اوکراین مدتی است باعث افزایش تنش‌ها شده است. بایدن روز جمعه گفت که «خط قرمز»های پوتین را در این زمینه نمی‌پذیرد. مسکو از واشنگتن می‌خواهد تضمین دهد که اوکراین به ائتلاف ناتو نخواهد پیوست و ناتو در نزدیکی خاک اوکراین فعالیت نظامی نخواهد کرد. کرملین روز جمعه گفت که پوتین در صحبت تلفنی خود با بایدن خواهد کوشید در این زمینه از واشنگتن قول بگیرد.

یکی از مقام‌های دولت آمریکا که بدون افشای نامش با واشنگتن پست صحبت کرده است، گفت: «روس‌ها می‌خواهند به‌زودی، شاید حتی در اوایل سال ۲۰۲۲، فراخوان به تهاجم نظامی به اوکراین دهند؛ با تعدادی نیرو که دو برابر آن چیزی است که قبلا در رزمایش‌های فوری روسیه در نزدیکی مرزهای اوکراین دیدیم.»

این مقام گفت که روسیه می‌خواهد ۱۰۰ گردان تاکتیکی با حدود ۱۷۵ هزار نیرو وارد خاک اوکراین کند. روزنامه واشنگتن پست سند اطلاعاتی غیرمحرمانه‌ای را به دست آورده است که در آن، عکس‌های ماهواره‌ای خبر از تمرکز نیروهای روسیه در چهار نقطه می‌دهند. در این سند، استقرار ۵۰ گردان تاکتیکی دیده می‌شود. گردان تاکتیکی نوعی گردان موقت است که از پشتیبانی نیروهای توپخانه، پدافند هوایی، و واحدهای پشتیبانی مهندسی و لجستیکی برخوردار است.

مقام‌های کنونی و سابق آمریکایی روز شنبه به آسوشیتدپرس گفتند که ارتش اوکراین در حال حاضر نسبت به گذشته تسلیحات و آمادگی بهتری برای مقابله با روس‌ها دارد و روسیه اگر دست به چنین کاری بزند، با تحریم‌های ویرانگر غرب روبه‌رو خواهد شد. جن ساکی، سخن‌گوی کاخ سفید، روز جمعه گفت که واشنگتن اگر نیاز به اعمال تحریم داشته باشد این کار را در هماهنگی با متحدان اروپایی خود می‌کند.

هشدارهای آمریکایی‌ها به روسیه پاسخ روس‌ها را به دنبال داشت. ماریا زاخارووا، سخن‌گوی روابط خارجی روسیه، در پستی در تلگرام به حرف‌های آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، که چند روز پیش اقدام روسیه را محکوم کرده بود، پاسخ داد. خانم زاخارووا نوشت:‌ «اگر وزارت امور خارجه آمریکا می‌خواهد دنبال ناقضان حقوق بین‌المللی باشد، شرکای آن باید این روند را با ایستادن جلو آینه آغاز کنند.»

خانم زاخارووا به عملیات ناتو در کشورهایی همچون عراق، لیبی، سوریه، و یوگسلاوی اشاره کرد و گفت که حرف‌های بلینکن «چیزی نیست مگر تلاشی نافرجام برای فراهم کردن بنیان ایدئولوژیک "نشست دموکراسی" که واشنگتن دارد سازمان می‌دهد.»

اشاره این دیپلمات روس به نشستی است که قرار است دولت آمریکا به صورت مجازی در روزهای ۹ و ۱۰ دسامبر برگزار کند و هدف اعلام‌شده آن «تجدید دموکراسی در کشور و مقابله با حکومت‌های خودکامه در خارج» است. کشورهای متعددی از سراسر جهان به این نشست دعوت شده‌اند. از خاورمیانه، دو کشور عراق و اسرائيل حضور خواهند داشت. از اروپای شرقی، کشورهای متعددی حضور دارند، از جمله اوکراین، استونی، لتونی، لیتوانی، جمهوری چک، رومانی، و صربستان.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

طبق تخمین کی‌یف، بیش از ۹۴ هزار نیروی روس اکنون در نزدیکی روسیه و شبه‌جزیره کریمه (بخشی از خاک اوکراین که روسیه آن را به خاک خود الحاق کرده است) حضور دارند. مقام‌های اطلاعاتی آمریکا این رقم را نزدیک‌تر به ۷۰ هزار می‌دانند. اولکسی رزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین، گفته است که روسیه امکان دارد در ماه ژانویه دست به «عملیات وسیع» علیه اوکراین بزند.

خانم زاخارووا روز شنبه به روزنامه کومرسانت مسکو گفت: «آمریکا مشغول اجرای عملیات ویژه برای تشدید تنش حول اوکراین و انداختن مسئولیت آن به دوش روسیه است. بنیان این کار، عملیات تحریک‌آمیز در نزدیکی مرزهای روسیه همراه با سخنان اتهام‌زننده است.»

روسیه منکر داشتن طرحی برای اشغال اوکراین است، اما در عین حال گفته است که اگر اوکراین آن کشور را تحریک کند، امکان دارد دست به چنین کاری بزند. رزمایش‌های نظامی مشترک آمریکا و اوکراین در منطقه دریای سیاه باعث اعتراض روسیه شده است. رسانه‌های نزدیک به کرملین، این رزمایش‌ها را تهاجمی خوانده‌اند. پرس تی‌وی، شبکه انگلیسی‌زبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیز مواضع روسیه را منعکس کرد و روز شنبه تیتر زد: «روسیه گزارش‌های رسانه‌های آمریکا راجع به اشغال احتمالی اوکراین را رد کرد.»

از سوی دیگر، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، اخیرا گروهی از شهروندان روسیه و اوکراین را متهم کرد که در تدارک انجام کودتا در آن کشور بوده‌اند و سعی کرده‌اند از حمایت ثروتمندترین مرد کشور، رینات آخمتوف، برخوردار شوند. روسیه و آخمتوف منکر این ادعا شده‌اند. آقای آخمتوف متولد مناطق روس‌نشین شرق اوکراین است. او از قوم تاتارهای ولگا و معتقد به اسلام و اهل سنت است.

به گزارش آسوشیتدپرس به نقل از یکی از نزدیکان آقای زلنسکی، او قرار است به‌زودی تلفنی با بایدن صحبت کند.

مسکو مدعی است که جمع‌آوری نیروهایش برای آماده‌باش کلی و مدرن‌سازی نیروهای ارتش آن کشور است و اقدامی تهدیدکننده علیه اوکراین نیست. در ماه آوریل نیز شاهد گرد‌ آمدن نیروهای روسیه در مناطق نزدیک به مرزهای اوکراین بودیم.

ریچارد کانلی، کارشناس روسیه و مدیر «گروه مشاوره شرق» به مجله نیوزویک گفت: «من در حال حاضر بیشتر از ماه آوریل نگران احتمال اشغال هستم، زیرا هم‌زمان با افزایش نیروها، کرملین به طرز تقریبا پایداری اعلام کرده است که از رویدادهای اوکراین راضی نیست.»

کانلی، که کتابی به نام «پاسخ روسیه به تحریم‌ها» نوشته است، گفت که حمله روسیه به اوکراین می‌تواند اشکال مختلفی به خود بگیرد:‌ از جمله حمله به نیروهای نظامی اوکراین با هدف کاهش قابلیت‌های آن کشور و نه لزوما اشغال خاک آن.

بخش‌هایی از خاک استان‌های شرقی و روس‌نشین اوکراین در حال حاضر در اشغال گروه‌های شبه‌نظامی است که خود را طرفدار مسکو می‌دانند. روسیه در سال ۲۰۱۴ شبه‌جزیره کریمه را به خاک خود الحاق کرد؛ اقدامی که مورد اعتراض شدید دولت وقت باراک اوباما قرار گرفت. آقای بایدن که در آن زمان معاون رئیس‌جمهوری بود، اقدام روسیه را «نقض آشکار حقوق بین‌الملل» خواند. با وجود اعتراض‌های بسیار، روسیه همچنان توانسته است کریمه را در سیطره خود داشته باشد. اما فقط توسط چند کشور جهان «جمهوری کریمه» را که روس‌ها تشکیل دادند و بخشی از فدراسیون روسیه است، به رسمیت شناخته‌اند: بلاروس، ارمنستان، کوبا، کره شمالی، نیکاراگوئه، سوریه، زیمبابوه، بوروندی، و کامبوج. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مارس ۲۰۱۴ با اکثریت حدود ۱۰۰ کشور رای به غیرقانونی بودن الحاق کریمه به روسیه داد. قطعنامه ۶۸/۳۹ که این موضع را داشت، از سوی اوکراین پیشنهاد داده شده بود و آمریکا و اتحادیه اروپا از آن حمایت کرده بودند. ایران و اسرائیل هر دو به این قطعنامه رای ممتنع دادند، و علی لاریجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی ایران، تاکید کرد که ایران در این زمینه بی‌طرف است و در عین حال از غرب انتقاد کرد که چرا نتیجه همه‌پرسی روس‌ها در کریمه را به رسمیت نمی‌شناسد.

روابط روسیه و آمریکا از ماه ژانویه که بایدن به قدرت رسید همراه با بی‌ثباتی بوده است. آقای بایدن از پوتین به‌خاطر دخالت در انتخابات آمریکا، عملیات سایبری علیه شرکت‌های آمریکایی، و بدرفتاری با آلکسی ناوالنی، از رهبران اپوزیسیون روسیه که سال گذشته مسموم و سپس زندانی شد، انتقاد کرده است. او تحریم‌هایی علیه برخی شهروندان حقوقی و حقیقی روسیه نیز اعمال کرده است.

پوتین و بایدن در ماه ژوئن در ژنو دیدار کردند. بایدن در آن دیدار هشدار داده بود که اگر روسیه از برخی خط قرمزها بگذرد (از جمله هدف گرفتن زیرساخت‌های عمده در آمریکا)، پاسخ واشنگتن «ویرانگر» خواهد بود.

بیشتر از جهان