وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) در گزارشی اعلام کرد که قیمت سه کالای اساسی برنج، شکر و گوشت در مدت یک سال تا بیش از ۷۵ درصد افزایش یافته است. با وجود اینکه وزارت صمت افزایش قیمت کالاهای اساسی را تایید کرده است، شواهد موجود در بازار و بررسی قیمت‌های روز نشان می‌دهد که نرخ‌های کنونی بازار با آنچه در گزارش این وزارتخانه آمده است، مغایرت دارد.

افزایش ۷۵ درصدی قیمت شکر

بر اساس گزارش وزارت صمت، در میان کالاهایی که افزایش قیمت داشته‌اند، بیشترین افزایش مربوط به شکر بوده است؛ به‌طوری‌ که هر کیلوگرم شکر سفید از ۸۳۰۰ تومان در شهریور ۱۳۹۹ به ۱۴ هزار و ۶۰۰ تومان در ماه مشابه در سال ۱۴۰۰ رسید. به عبارت دیگر، قیمت این کالا ۷۵.۸ درصد افزایش یافته است. با این حال، گزارش میدانی خبرگزاری ایسنا نشان می‌دهد که قیمت بسته‌های ۹۰۰ گرمی شکر در مغازه‌ها به ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان هم رسیده است.

پیش‌تر، معاون بازرسی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان اعلام کرده بود که دلیل افزایش قیمت شکر این است که ذخایر شکر وارداتی با ارز دولتی رو به پایان است و با توجه به اینکه شکر در حال حاضر با ارز نیمایی وارد می‌شود، دیگر مشمول نرخ‌گذاری تثبیتی نیست.

قیمت برنج ایرانی و خارجی

گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد که بین کالاهای اساسی، پس از شکر، بیشترین افزایش قیمت‌ مربوط به برنج بوده است. در مهر ۱۳۹۹، قیمت هر کیلوگرم برنج ایرانی حدود ۲۹ هزار تومان بود اما در زمان مشابه در سال جاری به حدود ۴۷ هزار تومان رسید و این نشان می‌دهد که قیمت این کالا نیز بیش از ۶۱ درصد افزایش یافته است. با وجود گزارش وزارت صمت، بررسی قیمت‌های بازار نشان می‌دهد که در حال حاضر هر کیلوگرم برنج طارم اعلا و هاشمی در فروشگاه‌ها بین ۵۵ تا ۶۰ هزار تومان به فروش می‌رود.

پیش‌تر، یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی ایران، گفته بود که به دلیل خشکسالی ۵۰ سال گذشته و آسیب جدی به کشت‌های کشاورزی، تولید برنج ۱۸ تا ۱۹ درصد کاهش یافته است و همین موضوع عامل افزایش قیمت آن بوده است. با این حال، جمیل علیزاده شایق در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا گفته بود: «در طول پنج سال گذشته، تولید برنج ما بیش از انتظار بود یعنی سطح زیر کشت برنج به بیش از ۶۲۰ هزار هکتار و میزان تولید تا ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن رسید که رقم قابل‌توجهی است.»

صرف‌نظر از اختلاف‌هایی که میان تولیدکنندگان و واردکنندگان برنج درباره تولید داخلی و میزان برنج وارداتی وجود دارد، شواهد نشان می‌دهد که افزایش قیمت‌ها کاهش تقاضا را به دنبال داشته است، به‌طوری‌ که برنج به‌عنوان یکی از غذاهای اصلی مردم ایران در حال حذف تدریجی از سفره خانوارها است. بر اساس اعلام انجمن برنج ایران، سرانه مصرف برنج در کشور به ۳۶ کیلوگرم برای هر نفر در سال کاهش یافته است.

نکته قابل‌توجه در آمار ارائه‌شده انجمن برنج ایران این است که برنج‌های وارداتی از هند، پاکستان و تایلند سهم زیادی در سرانه مصرف برنج دارند و سرانه مصرف برنج ایرانی بسیار کمتر از این رقم است. با این حال، برنج‌های وارداتی نیز از افزایش قیمت‌ها بی‌نصیب نمانده‌اند و نسبت به زمان مشابه در سال قبل بین ۱۷ تا ۲۹.۸ درصد گران‌تر شدند.

افزایش بیش از ۵۰ درصدی قیمت گوشت

گزارش وزارت صمت حاکی از آن است که قیمت مرغ نیز در یک سال منتهی به مهر ۱۴۰۰ حدود ۵۰ درصد بیشتر شده است. قیمت این کالا در ماه مهر سال ۱۳۹۹ حدود ۱۹ هزار و ۶۰۰ تومان بود اما با گذشت یک سال، به ۲۸ هزار تومان رسید. با این حال، گزارش‌های میدانی تفاوت قیمت بازار با قیمت اعلام‌شده وزارت صمت را نشان می‌دهد. در حال حاضر، قیمت هر کیلوگرم مرغ تازه در فروشگاه‌ها بیش از ۳۲ هزار تومان است.

بر اساس گزارش وزارت صمت، قیمت گوشت گوساله بیش از ۶۰ درصد و قیمت گوشت گوسفندی ۳۳.۵ درصد بیشتر شده است، به‌طوری‌ که قیمت گوشت گوساله از ۸۲ هزار تومان به ۱۳۲ هزار تومان در مهر امسال رسید و قیمت گوشت گوسفندی نیز از ۹۹ هزار تومان به ۱۳۳ هزار تومان افزایش یافت. درباره این کالا نیز بررسی قیمت‌های بازار نشان می‌دهد آنچه در گزارش وزارت صمت آمده است با نرخ بازار تفاوت آشکار دارد، چرا که قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز نیز در مهر و آبان از مرز ۱۵۰ هزار تومان نیز فراتر رفت.

پیش‌تر قاسمعلی حسنی، دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی، اعلام کرده بود که در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۰، قیمت پنج کالای خوراکی از جمله کره، خرما، برنج، حبوبات و شکر بین ۳۰ تا ۹۰ درصد افزایش یافته است. او به خبرگزاری ایلنا گفته بود: «در سال جاری، قیمت مواد اولیه تولید محصولات کشاورزی مانند سم، کود و بذر و سایر مولفه‌های تاثیرگذار در قیمت تمام‌شده مواد غذایی مانند مزد کارگر و حمل‌و‌نقل رشد قابل‌توجهی داشته و با رشد قیمت عوامل مذکور، افزایش قیمت مواد غذایی اجتناب‌ناپذیر است.»