نقد فیلم لاندرومت، فستیوال فیلم ونیز

کارگردان: استیون سودربرگ 

بازیگران: گری اولدمن، آنتونیو باندراس، مریل استریپ

هنوز رده‌بندی نشده است - ۹۶ دقیقه

در فیلم جدید استیون سودربرگ به نام «لاندرومت» (The Laundromat) که این هفته در فستیوال فیلم ونیز برای اولین بار نمایش داده می‌شود، فساد، رشوه‌خواری و پولشویی، خاص طبقه بالای جامعه است. داستان این فیلم، اقتباسی از کتاب «دنیای پنهانکاری: درون تحقیقات اسناد پاناما در مورد شبکه‌های پولی غیرقانونی و نخبگان جهان»، اثر جَیک برنشتاین است.

کارگردان منبع اطلاعات محرمانه‌اش را به عنوان منبعی اصلی و موثق می‌بیند. این فیلم تلاشی جدی برای افشای دغلکاری‌های مالی به سبک پرونده اسناد پاناما نیست. یک فیلم گانگستری تاریک هم نیست. بلکه نقدی تمسخرآمیز است که رشوه‌خواری و زیرکی حقیرانه شرکت حقوقی و خدمات مالی بدنام موساک فونسکا و لیست مرموز مشتریان آن در سراسر جهان را به سخره می‌گیرد.

گری اولدمن و آنتونیو باندراس، که مانند بزمجه‌های سالخورده و شیک لباس پوشیده‌‌اند، در نقش موساک و فونسکا بازی می‌کنند. اولدمن نقش خود را با لهجه عجیب آلمانی بازی می‌کند که ما را به یاد ورنر هرتسوگ می‌اندازد. باندراس در نقش فونسکا به نسبت کم سروصداتر است. آنها در نقش راوی، میزبان و در نهایت شخصیت‌های شرور داستان بازی می‌کنند. این شخصیت‌ها فصل‌های مختلفی از داستان را به هم پیوند می‌دهند که در آنها شاهد حرص و طمع وقیح و آشکار در سراسر جهان هستیم.

هدف سودربرگ این است که از روی «زندگی پنهان پول» پرده بردارد. وی به سبکی شفاف و خونسرد، موضوعی پیچیده را به تصویر می‌کشد. با این حال، وقایعی که در اینجا نشان داده می‌شود، غالباً بیرحمانه و وحشیانه‌اند. همان‌طور که فونسکا در فیلم می‌گوید، «برای آن‌که شخصی برنده شود، باید شخصی ببازد». شخصیت‌هایی که متوجه می‌شوند فریب خورده‌اند و به آنها خیانت شده است، ظاهری مشابه قربانیان برنامه‌های سرکاری در شوهای تلویزیونی مشابه «تصویر صادقانه» (کاندید کامرا) دارند: نمی‌توانند درک کنند که چگونه سرشان کلاه رفته است. در پشت همه این کلاهبرداری‌ها، آقایان موساک و فونسکا هستند که لبخند می‌زنند و مسخره می‌کنند.

سبک داستان‌گویی سودربرگ، گستاخانه و سریع است. پول چنان سریع به دور زمین می‌چرخد که هیچ کسی، بعضی وقت‌ها حتی خود موساک و فونسکا، نمی‌داند که سر از کجا درمی‌آورد. این فیلم شبیه یکی دیگر از فیلم‌های این کارگردان به اسم «یازده یار اوشن» است که روایت یک سرقت است، با این تفاوت که در فیلم اخیر، سرقت در سطح جهانی اتفاق می‌افتد. نقطه ضعف رویکرد سودربرگ این است که خطر این وجود دارد که فیلم لاندرومت چنان در بذله‌گویی و نگاه شوخی‌آمیز زیاده‌روی کند که مخاطب متوجه تبهکاری‌های شخصیت‌های اصلی فیلم نشود. این کارگردان بازیگرهای بسیار بااستعدادی در اختیار دارد، اما به همه آنها نقش مناسبی برای بازی‌کردن نمی‌دهد.

اگرچه رفتارهاى‌ احمقانه‌ و خنده‌دار اولدمن به اندازه کافی سرگرم‌کننده است، او در این نقش تنها نیمی از استعدادش را به‌کار گرفته است. بازی او در این فیلم سطحی است و مانند نقش وینستون چرچیل در فیلم «تاریکترین ساعت»، یا نقش جورج اسمایلی، در فیلم «بندزن خیاط سرباز جاسوس»که در آن او زیر پوست کاراکترهایش می‌رود، یک بازی فوق‌العاده نیست. آنجا که او و باندراس یک چرخ دستی را در سوپرمارکتی هل می‌دهند و مستقیم با دوربین صحبت می‌کنند، به سختی می‌توان هدف (از آن صحنه و شیوه) را دریافت.

مریل استریپ که در این فیلم نقش یک شهروند مسن عزادار را بازی می‌کند، بعید است بتواند به خاطر این نقش جایزه‌ای به مجموعه جوایز متعدد اسکار خود اضافه کند. او نقش الن مارتین را بازی می‌کند، زنی که با شوهر سالخورده‌اش به سفری تفریحی با قایق می‌رود. اتفاق وحشتناکی برای او رخ می‌دهد. قایق واژگون می‌شود. مالک قایق بیمه کافی ندارد، چون بیمه‌نامه نامناسبی به او فروخته‌اند. تحقیقات الن عزادار در مورد این‌که چه کسی در واقع مسئول است، او را وارد سفری پر پیچ و خم می‌کند که در نهایت، به موساک فونسکا می‌رساند.

احتمال آن‌که لاندرومت در کشور چین نمایش شود، کم است. به احتمال زیاد سانسورچی‌های این کشور بازسازی طنزآمیز رسوایی فساد بو زیلای در این فیلم را تحمل نخواهند کرد. سودربرگ در این فیلم نشان می‌دهد که همسر بو زیلای به طرز بیرحمانه‌ای با یک تاجر بریتانیایی دائم‌الخمر (ماتیاس شوینرتز) که بی‌باکانه می‌کوشد از او اخازی کند، معامله می‌کند.

بخش دیگری از فیلم به یک سیاستمدار آفریقایی گستاخ و فاسد (نونسو آنوزی) می‌پردازد که با بهترین دوستِ دختر خودش رابطه دارد. هر موقع در هنگام تقلب و خلافکاری مچش را می‌گیرند، اولین سؤال او این است: «چقدر؟». در کل، مردم رشوه‌های او را قبول می‌کنند. او در نهایتِ خونسردی سر هر شخصی را، از جمله اعضای خانواده خودش، کلاه می‌گذارد.

جفری رایت به طرز جذابی نقش یک وکیل کاراییبی رذل را بازی می‌کند که مشخص می‌شود نقش مهمی در ماشین پول‌شویی موساک فونسکا دارد. در حالی که اولدمن و باندراس بسیار افاده‌ای و خودنما هستند، رایت بسیار ساده و معمولی به نظر می‌رسد. او فساد را به مبتذل‌ترین و پیش پا افتاده‌ترین شکل به تصویر می‌کشد. شارون استون نقش یک دلال بنگاه املاک در لاس وگاس را بازی می‌کند که از خیانت کردن به مشتری‌های خود یا معامله با خریدارانی که از مشکوک‌ترین منابع پول درمی‌آورند، ابایی ندارد. 

به‌سختی می‌توان گفت کدام بخش از فیلم تخیلی، و کدام بخش بر اساس واقعیت است. فیلم در پایان اشاره‌ای گذرا به دیوید کامرن می‌کند که یکی از پرشمار چهره‌های قدرتمند جهانی است که در رسوایی اسناد پاناما گیر افتاده‌اند. یک درون‌تیتر در ابتدای فیلم به ما یادآوری می‌کند که بخش عمده‌ای از آنچه قرار است ببینیم، واقعا اتفاق افتاده است. سودربرگ آشکارا تلاش می‌کند تا ابرپولدارها را به صلابه بکشد، اما طنز و هجو موجود در این فیلم بسیار ضعیف‌تر از آن است که عملا بتواند به آنها آسیبی وارد کند.

https://www.independent.co.uk