طوفان خورشیدی ویرانگر در راه است

دانشمندان هشدار داده‌اند احتمال دارد اینترنت و برق قطع شود و ماهواره‌‌ها از کار بیفتند

یک طوفان خورشیدی ممکن است به قدری فاجعه‌بار باشد که تمام جهان را در یک «آخرالزمان اینترنتی» فرو ببرد‌ـ NASA/ AFP

دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که هم‌زمان با بروز فعالیت‌های خورشیدی شدیدتر در چهار سال آینده، طوفان‌هایی خورشیدی رخ خواهند داد که یکدیگر را می‌خورند.

در هفته گذشته، زنجیره‌ای از طوفان‌های ژئومغناطیسی با شروع چرخه جدید خورشیدی به زمین برخورد کرد. چرخه خورشیدی هر ۱۱ سال یک بار اتفاق می‌افتد و در سال ۲۰۲۵ به اوج می‌رسد. طی هفته گذشته، سلسله‌ای از فوران‌های جرم تاج خورشیدی- که دربرگیرنده گسیل ماده باردار الکتریکی و میدان مغناطیسی همراه آن به فضا است- در پی [فوران] یک شراره عظیم خورشیدی در [شب] هالووین به زمین برخورد کرد.

بیل مورتا، یکی از مدیران برنامه‌ریزی مرکز پیش‌بینی هواشناسی فضایی (SWPC) اداره ملی اقیانوسی و جوی (NOAA)، به اسپیس گفت: «فوران اول جرم تاج خورشیدی فاصله ۹۳ میلیون مایلی (۱۵۰ میلیون کیلومتری) را طی می‌کند و کم‌وبیش مسیر را برای سایر فوران‌های خروج جرم از تاج خورشیدی که پشت سرش می‌آیند هموار می‌کند. گاهی ما برای فوران اولی از عبارت نابودکنندگی یا همنوع‌خواری استفاده می‌کنیم.»

تیم تحقیقاتی اداره ملی اقیانوسی و جوی (NOAA) از فضاپیمایی به نام رصدخانه آب‌‌‌وهوای فضای ژرف (Dscovr) استفاده کرد که در مسیر خورشید، یک میلیون مایل (۱.۶ میلیون کیلومتر) از زمین فاصله دارد. زمانی که یک فوران جرم تاج خورشیدی به این فضاپیما برخورد می‌کند، دانشمندان می‌دانند که [این فوران] بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بعد به زمین خواهد رسید.

فوران‌های جرم تاج خورشیدی تهدیدی برای شبکه‌های برق و ماهواره‌ها محسوب می‌شود اما معمولا مهارپذیرند. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

مورتا می‌گوید: «ما صدها نمونه از این نوع سطح طوفان را داشته‌ایم؛ از این رو، از این موضوع که این طوفان‌ها با شبکه برق چه خواهند کرد، شناخت خوبی داریم. دانشمندان طوفان را می‌بینند و از وجود آن آگاه می‌شوند. ما برخی از این بی‌نظمی‌ها در ولتاژ را شاهدیم اما طوفان در این سطح بسیار قابل کنترل است.»

با این حال، پیامدهای این نوع به‌خصوص «همنوع‌خواری» می‌توانند از فوران‌های خروج جرم تاج خورشیدی به‌مراتب شدیدتر باشند. مورتا می‌گوید: «ما برای همه هدف‌های عملی مطالعه و بررسی کرده‌ایم که بدترین سناریو برای رخداد طوفان ژئومغناطیسی شدید بدون شک این [رخداد] خواهد بود.»

«فقط اینکه این فوران‌های خروج جرم تاج خورشیدی چندان عظیم نبودند؛ اما فرایندی که در این مورد رخ داد این بود که ما دو سه فوران خروج تاج خورشیدی (CME) متفاوت پشت سر هم داشتیم که ناگهان با هم سر رسیدند.»

در بدترین سناریو، یک طوفان خورشیدی ممکن است به قدری فاجعه‌بار باشد که تمام جهان را در یک «آخرالزمان اینترنتی» فرو ببرد. در چنین رخدادی، خطوط برق، کابل‌ها و ماهواره‌هایی که سیستم موقعیت‌یاب جهانی (GPS) را پشتیبانی می‌کنند، ممکن است آسیب ببینند و کارشناسان می‌گویند که ما هیچ نظری در این‌باره نداریم که زیرساختارهای کنونی اینترنت تا چه حد در برابر فعالیت‌های خورشیدی عظیم تاب می‌آورند.

سانگیتا ابدو جیوتی از دانشگاه کالیفرنیا، تحقیقات ارواین و وی‌ام ور (VMware) می‌گوید: «از آن‌جا که فوران‌های خروج تاج خورشیدی اغلب در نواحی فعال مغناطیسی نزدیک لکه‌های خورشیدی ایجاد می‌شوند، تعداد بیشتر لکه‌های خورشیدی احتمال وقوع فوران خروج تاج خورشیدی (CME) را افزایش خواهد داد. در صورتی که این برآورد درست از آب در بیاید، احتمال وقوع یک رخداد در مقیاس عظیم را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.»

طوفان‌های خورشیدی از این دست پیش از این [نیز به زمین] برخورد کرده‌اند اما زمانی رخ دادند که برق هرگز تا این حد مهم و حیاتی نبود. 

در قرن گذشته، به دلیل میدان‌های مغناطیسی ناشی از یکی از بزرگ‌ترین طوفان‌های خورشیدی که تاکنون به سیاره زمین اصابت کرده، چند آتش‌سوزی در اتاق‌های کنترل برق و تلگراف بخش‌هایی از جهان از جمله در ایالات متحده و بریتانیا، رخ داده است.

به گفته دکتر جفری لاو، دانشمند ژئوفیزیک در برنامه ژئومغناطیس تحقیقات زمین شناسی ایالات متحده (USGS)، رویدادهای آب‌وهوای فضایی از این دست باید «زنگ هشدار» تلقی شوند. او می‌گوید چنین اَبَرشراره‌هایی اگر امروز به زمین برخورد کنند، می‌توانند ویرانی‌های بیشتری نیز به دنبال داشته باشد.

© The Independent

بیشتر از علوم