در ساعت ۲ بامداد ۳۱ اکتبر(۹ آبان) ساعت رسمی را در بریتانیا یک ساعت عقب کشیدند که جلوه‌ای از نزدیک‌تر شدن زمستان و کوتاه‌تر شدن روزها است.

عقب کشیدن ساعت گاهی در همان روز «خوشایند» است، زیرا آدم یک ساعت بیش‌تر می‌خوابد، اما راه و رسم دو بار تغییر دادن ساعت در سال اما و‌اگرهای مناقشه‌برانگیزی هم دارد.

پس از آن که تحقیقی نشان داد ۸۴ درصد مردم کشورهای حاضر در طرح  تغییر دادن ساعات رسمی به منظور استفاده از نور روز، خواهان توقف آن هستند، مجلس اروپا در سال ۲۰۱۹ به لغو آن رای داد.

اما طبق یافته‌های نظرسنجی موسسه یوگاو، مردم بریتانیا با اکثریت اندکی خواهان ادامه این کار هستند، به طوری که ۴۴ درصد خواهان ادامه روش کنونی و ۳۹ درصد خواهان لغو آن هستند.

تغییر دادن ساعت، برخی دغدغه‌های بهداشتی نیز به همراه دارد، زیرا طبق برخی بررسی‌ها باعث بروز اختلال در چرخه‌های طبیعی خواب بدن می‌شود و در نتیجه هم بر سلامت جسم، هم بر سلامت روان اثر منفی می‌گذارد.

حال این پرسش پیش می‌آید که اثر منفی عقب کشیدن ساعت رسمی بر بدن ما چیست؟

تغییر ساعت چگونه بر سلامت جسم اثر منفی می‌گذارد؟

به گفته موسسه درمانی مایو، مغز انسان دارای ساعتی زیستی است معروف به «ساعت بدن» که کارکرد آن دارای چرخه ۲۴ ساعته است.

چه بر اثر تغییر ساعت یک ساعت بیش‌تر بخوابیم چه یک ساعت کم‌تر، این چرخه خواب دچار اختلال می‌شود و میزان کردن خود با زمان‌بندی عادی، برای برخی دشوار است. مختل شدن خواب نیز می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهد.

محققان مدرسه عالی پزشکی هاروارد و بیمارستان عمومی ماساچوست در تحقیق سال ۲۰۱۹ خود اثرات کسری خواب بر بیماری‌های قلبی را در موش‌ها بررسی کردند. طبق یافته‌های این بررسی، بعد از ۱۶ هفته پژک‌های شریانی در موش‌های دچار اختلال چرخه خواب، بزرگ‌تر از موش‌های دارای الگوی عادی خواب می‌شود.

تراز گلبول‌های سفید معینی در گردش خون موش‌های دچار کسری خواب بالاتر است و مقدار هورمون هایپوکرتین در آن‌ها کم‌تر. این هورمون نقشی کلیدی در تنظیم حالت‌های خواب و بیداری ایفا می‌کند.

دکتر مایکل توری، مدیر مرکز ملی تحقیقات اختلال موسسه ملی قلب، ریه و خون ایالات متحده، می‌گوید: «گویا یافته‌های این تحقیق توانسته است تاکنون به بارزترین صورت، نقش اتصالات مولکولی و پیوند عامل‌های خطرساز خونی و قلبی-عروقی را با سلامت خواب نشان دهد.

طبق این تحقیق، یک ساعت کم خوابیدن طی تغییر ساعت رسمی در بهار، با افزایش سکته قلبی و مغزی ارتباط داشته است. طبق گزارش بیمارستان‌های ایالات متحده، هر سال در دوشنبه‌ بعد از جلو کشیدن ساعت‌ها، میزان رجوع افراد بابت حمله قلبی ۲۴ درصد جهش داشته است.

همچنین، تحقیقات نشانگر آن است که وقتی ساعت رسمی را در ماه‌های سردتر عقب می‌کشند، تصادفات ترافیکی نیز افزایش می‌یابد، زیرا مدتی طول می‌کشد تا رانندگان خود را با تغییر ساعت منطبق کنند.

طبق داده‌های موسسه بیمه زوریخ، احتمال تصادف رانندگی در ساعت ۴ تا ۷ عصر در نوامبر افزایش می‌یابد، زیرا هوا زودتر تاریک می‌شود. طبق اعلام این موسسه، بعد از تغییر دادن ساعت، شمار تصادفات در این ساعات نسبت به بقیه روز ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش می‌یابد.

تغییر ساعت چگونه بر سلامت روان اثر منفی می‌گذارد؟

وقتی در پاییز ساعت رسمی را عقب می‌کشند، صبح‌ها یک ساعت بیش‌تر از روشنایی روز برخوردار می‌شویم. اما این وضعیت فقط به مدت دو هفته برقرار است و سپس روزها کوتاه می‌شوند و طلوع خورشید دیرتر و دیرتر می‌شود.

در کوتاه‌ترین روز سال یعنی ۲۱ دسامبر(۱ دی) مدت برخورداری مردم بریتانیا از روشنایی روز کم‌تر از هشت ساعت است.

افزایش ساعات تاریکی می‌تواند به علت جذب نشدن ویتامین«د» از نور خورشید به افسردگی و کم‌حوصلگی، و نیز خستگی، درد عضلانی و استخوان‌درد در برخی افراد منجر شود.

برخی هم در نتیجه  کوتاه‌تر شدن روز دچار اختلال عاطفی فصلی (اس.ای.دی) می‌شوند. طبق اعلام سازمان ملی خدمات بهداشتی (ان.اچ.اس)، کم‌حوصلگی مداوم، لذت نبردن از فعالیت‌های روزمره عادی یا به آن‌ها بی‌علاقه شدن، تحریک‌پذیری، احساس نومیدی یا تقصیرکاری و خوابیدن بیش از حد معمول، از موارد نشانگان اختلال عاطفی فصلی است.

به گفته سازمان خدمات بهداشتی، نبود نور خورشید می‌تواند جلو کارکرد مناسب بخشی از مغز به نام زیرنهنج (hypothalamus) را بگیرد و مانع تولید ملاتونین (هورمون خواب) و سروتونین (هورمون خوش‌خلقی) شود و ساعت بدن را دچار اختلال کند.

چگونه با تغییرات ناشی از عقب کشیدن ساعت رسمی همساز شویم؟

حالا دیگر ساعت رسمی را عقب کشیده‌اند، اما اگر به تغییر ساعت حساس هستیم، رعایت برخی نکات عملی در همساز شدن با آن کمک‌مان می‌کند.

دیو گیبسون، موسس تارنمای خواب، در وب‌نوشتی بر اهمیت رعایت نکات بهداشتی خواب خوش تاکید کرده است.

بهداشت خواب، به پیروی از روال‌های روزانه و برقراری محیطی یاری‌گر خواب پیوسته و بدون وقفه در اتاق خواب اشاره دارد.

طبق نوشته گیبسون، انجام ورزش بامدادی به آسان‌تر خوابیدن در شب کمک می‌کند و انجام کارهای آرامش‌بخش در شب نیز مفید است.

او می‌گوید: «شاید شست‌و‌شو با عصاره اسطوخودوس یا کمی ورزش یا حرکات یوگا به ایجاد آرامش در بدن ما کمک کند. نکته آخر این است که کم‌کردن نور و خواندن کتاب و پرهیز از تماشای تلویزیون، روش‌های امتحان پس‌داده و آزموده برای رسیدن به آرامش است و به آرام گرفتن مغز کمک می‌کند.