پس از آنکه «داعش خراسان» مسئولیت بمب‌گذاری جمعه گذشته (۱۵ اکتبر) در مسجد شیعیان شهر قندهار در جنوب افغانستان را بر عهده گرفت و یک هفته پیش از آن، که مسجد دیگری متعلق شیعیان هزاره در شهر قندوز در شمال افغانستان انفجار بزرگی را شاهد بود که مسئولیت آن را نیز داعش خراسان بر عهده گرفت، نگرانی‌ها درباره حضور فزاینده این گروه تروریستی در افغانستان افزایش یافته است. به نظر می‌رسد که جنگجویانی غیرافغان به صفوف این سازمان که در کوه‌های شرق افغانستان مستقر شده، پیوسته‌اند و برخی از آن‌ها داوطلبانه برای شرکت در حملات «انتحاری» آماده‌اند.
در اعلامیه پذیرش مسئولیت بمب‌گذاری مسجد قندهار که خبرگزاری اعماق، وابسته به داعش، منتشر کرد، آمده است که عاملان این حمله انتحاری انس خراسانی و ابوعلی بلوچی بودند. البته در این حمله دست‌کم ۴۷ نفر کشته و ده‌ها تن دیگر مجروح شده‌اند. هفته گذشته نیز همین خبرگزاری بیانیه داعش خراسان مبنی بر پذیرش مسئولیت بمب‌گذاری مسجد قندوز را که در آن بیش از ۴۰ نفر کشته شدند، منتشر و اعلام کرد که یک فرد انتحاری به نام «محمد اویغوری» خود را میان نمازگزاران منفجر کرده است.
در واقع، از نام‌های مستعار این افراد مشخص می‌شود که حداقل برخی از اعضای داعش خراسان از افغانستان نیستند؛ بلکه طوری که از القاب آن‌ها پیدا است، از اویغورهای چینی (ترکستان شرقی) یا از قوم بلوچ‌اند که سرزمین آن‌ها در سه کشور پاکستان، ایران و افغانستان واقع شده است. از سوی دیگر، واژه «خراسان» در نام داعش خراسان به خراسان قدیم اشاره دارد که قلمرو آن بخش‌هایی از کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و ایران است و این نشان می‌دهد که اعضای این گروه تروریستی از اتباع کشورهای مختلف منطقه‌اند.
جمعه گذشته، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، با هشدار درباره جمع شدن صدها جنگجوی وفادار به داعش در شمال افغانستان، گفت که بر اساس اطلاعات آن‌ها، تعداد اعضای (داعش خراسان) در شمال افغانستان حدود دو هزار نفر است. این در حالی است که او پیش از آن هشدار داده بود که رهبران شاخه داعش افغانستان برای گسترش قلمرو نفوذ این گروه تروریستی در سراسر کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق در آسیای مرکزی در تلاش‌اند.
البته وجود عناصر غیر افغان در صفوف (داعش خراسان) پدیده تعجب‌آوری نیست؛ به‌ویژه اینکه منظور از «خراسان»، تنها سرزمین افغانستان نیست. با این حال چنین به نظر می‌رسد که در این اواخر، نقش اعضای غیر افغانستانی داعش خراسان برجسته‌تر شده است و آن‌ها نه تنها در عرصه «حملات انتحاری» بلکه در بخش رهبری این سازمان نیز نقش چشمگیری دارند.
در سال ۲۰۱۴، شماری از جنگجویان طالبان از جنبش طالبان افغانستان انشعاب کردند و به گروه‌های افراطی دیگر، به‌ویژه گروه‌های وابسته به جنبش طالبان پاکستان پیوستند و با ابوبکر بغدادی، رهبر سازمان داعش در سوریه و عراق، بیعت کردند. در نتیجه، ابوبکر بغدادی در ماه ژانویه ۲۰۱۵، تاسیس شعبه‌ای از سازمان داعش به نام «داعش خراسان» در افغانستان را اعلام کرد. وی حافظ سعیدخان، یکی از رهبران جنبش طالبان پاکستان و مسئول عملیات نظامی در مناطق قبایلی این کشور، را به‌عنوان مسئول این سازمان نوپا تعیین کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با ظهور گروه «داعش خراسان» در افغانستان، رویارویی افراد این گروه و اعضای جنبش طالبان افغانستان آغاز شد. به‌ویژه اینکه طالبان افغانستان گسترش سریع نفوذ این گروه در مناطق تحت کنترل خود را تهدید آشکاری برای آینده خود می‌دانست. طالبان تصمیم گرفت برای جلوگیری از گسترش نفوذ این گروه، به حضور آن در این کشور پایان دهد. بنابراین نبرد علیه آن‌ها را آغاز کرد.
تلاش جنبش طالبان برای نابودی داعش خراسان در برخی از مناطق به موفقیت انجامید اما در شمار دیگری از مناطق این کشور با شکست روبه‌رو شد. به همین ترتیب، در سال ۲۰۱۸، گروه داعش خراسان در استان جوزجان در شمال افغانستان ناگزیر به طالبان تسلیم شد اما در شرق این کشور، به‌ویژه در استان‌های ننگرهار و کنر، داعش خراسان توانست حملات طالبان را دفع کند. در حالی که نیروهای دولتی افغانستان از برخی از این حملات به‌طور غیرمستقیم حمایت می‌کردند و حتی نیروهای آمریکایی برای بمباران مقر گروه داعش از بزرگ‌ترین بمب غیرهسته‌ای خود استفاده کردند.
آمریکایی‌ها با کشتن حافظ سعیدخان، رهبر داعش خراسان در یک حمله هوایی در استان ننگرهار در سال ۲۰۱۶، توانستند ضربه شدیدی به گروه داعش خراسان وارد کنند. پس از کشته شدن حافظ سعیدخان، شخص دیگری به نام عبدالحسیب رهبری این گروه را به دست گرفت، اما وی نیز در سال ۲۰۱۷ و در نتیجه عملیات نیروهای ویژه آمریکایی و افغان در استان ننگرهار کشته شد.
سپس، گروه داعش خراسان دستخوش تغییرات داخلی بسیاری شد. در آغاز، مولوی ضیاءالحق (ابوعمیر خراسانی) رهبری این گروه را بر عهده گرفت اما در ماه آوریل سال ۲۰۱۹، رهبری داعش خراسان به اسلم فاروقی، شهروند پاکستانی که قبلا در صفوف طالبان پاکستان فعالیت داشت، واگذار شد. به دنبال دستگیری اسلم فاروقی در سال ۲۰۲۰ در استان ننگرهار، رهبری داعش خراسان به شخص دیگری به نام شهاب مهاجر منتقل شد. بر اساس گزارش مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS)، این شخص از مهاجران عرب در افغانستان بوده و در گذشته در چارچوب شبکه حقانی فعالیت داشته است.
در دوره رهبری شهاب مهاجر، حملات سازمان داعش خراسان شدت بیشتری گرفت و اعضای این گروه حملات انتحاری بزرگی را انجام دادند که از جمله می‌توان به حمله انتحاری به بخش زایمان بیمارستان پزشکان بدون مرز در پایتخت افغانستان و حمله به دانشگاه کابل اشاره کرد.
در پایان ماه اوت گذشته و پس از تصرف شهر کابل، جنبش طالبان متعهد شد که به سازمان‌های تروریستی اجازه ندهد در خاک افغانستان که تحت کنترل آن‌ها فعالیت کنند. طالبان هرچند در ابتدا سیاست مماشات با این سازمان را در پیش گرفت و خاطرنشان کرد که پس از خروج آمریکایی‌ها از افغانستان، هیچ توجیهی برای فعالیت داعش وجود ندارد، گروه داعش خراسان حملات خود در استان‌های شرقی افغانستان را افزایش داد. جنگجویان داعش سپس درصدد راه‌اندازی حملات انتحاری در مساجد شیعه در نقاط مختلف افغانستان برآمدند و تلاش آن‌ها بیشتر بر هدف قراردادن مردمان هزاره متمرکز است. جنبش طالبان ضمن محکوم کردن حملات اخیر داعش خراسان، اعلام کرده است که از این پس، امنیت مساجد شیعه را تامین خواهد کرد.
(برگرفته از روزنامه الشرق الاوسط)
