قرن‌ها زمان لازم بود تا بشر با کنار هم گذاشتن قوانین فیزیک، شیمی و استدلال علمی بتواند به تعریف درستی از پدیده شفق قطبی برسد، اما این پایان رازهای این نورهای شگفت‌انگیز آسمانی نبود.

شفق قطبی که بر اثر برهم کنش ذرات خورشیدی با مولکول‌های گاز در جو زمین ایجاد می‌شود، به‌طورکلی در نزدیکی قطب‌های زمین رخ می‌دهد؛ جایی که میدان مغناطیسی از همه‌جا قوی‌تر است. گزارش‌های مربوط به ایجاد صدا توسط شفق قطبی نادر است و در طول تاریخ بارها توسط دانشمندان رد شد.

اما در سال ۲۰۱۶ یک مطالعه فنلاندی ادعا کرد که سرانجام تائید کرده است که شفق قطبی واقعاً صدایی را که برای گوش انسان قابل شنیدن باشد تولید می‌کند. حتی صدایی نیز توسط یکی از محققان حاضر در این مطالعه ضبط شد و ادعا می‌شود که این صدای ایجاد شده توسط شفق قطبی را ۷۰ متر بالاتر از سطح زمین ضبط کرده‌‌اند.

بااین‌حال مکانیسمی که پشت این صدا وجود دارد و شرایطی که باید برای شنیدن صدا رعایت شود تا حدودی اسرارآمیز است.

ادعاها در طول تاریخ

صدای شفق قطبی در دهه‌های اول قرن بیستم موضوع بحث‌های پرشوری بود؛ گزارش‌هایی از  ساکنان عرض جغرافیایی شمالی ادعا می‌کردند که گاهی اوقات هنگام نمایش نورهای مسحورکننده در آسمان، صدایی نیز با آن‌ها همراه است.

شاهدان از شنیده شدن صدای خش‌خشی تقریباً نامحسوس، صدای سوت و یا وزوز در هنگام تلالوی شدید نورهای شمالی می‌گفتند.

این داستان‌ها با شهادت مشابهی از شمال کانادا و نروژ تائید شد. بااین‌حال جامعه علمی کمتر متقاعد شده بود، مخصوصاً که تعداد بسیار اندکی از کاشفان غربی ادعا می‌کردند خودشان این صداها را شنیده‌اند.

از آن زمان اعتقاد بر این بود که فقط آن دسته از تلالوهایی که به ارتفاع پایین‌تری از جو زمین فرود آمده‌اند قادر به انتقال صدایی هستند که توسط گوش انسان قابل شنیدن است.

ازآنجاکه شفق‌ها بیشتر در ۱۰۰ کیلومتری زمین و به‌صورت بسیار نادر در فاصله ۸۰ کیلومتری رخ‌داده‌اند؛ تصور اینکه صدایشان به گوش انسان برسد دور از ذهن بود.

توهمات شنیداری؟

فیزیکدانان و هواشناسان برجسته همچنان در مورد این پدیده مشکوک ماندند و گزارش‌های مربوط به صدای شفق قطبی و شفق‌های در ارتفاع بسیار کم را به‌عنوان افسانه‌های محلی یا توهمات شنیداری رد کردند.

بااین‌وجود کارل اشتورمر، دانشمند برجسته شفق قطبی در قرن بیستم، روایاتی را که توسط دو نفر از دستیارانش نوشته شده بود و ادعا می‌کردند صدای شفق قطبی را شنیده‌اند، منتشر کرد و به حجم زیادی از گزارش‌های شخصی مشروعیت بخشید.

صدا و نور

اولین بار در سال ۱۹۲۳ کلارنس چانت، ستاره‌شناس مشهور کانادایی استدلال کرد که حرکت نورهای شمالی میدان مغناطیسی زمین را تغییر می‌دهد. این الکتریسیته هنگامی‌که با اجسام روی زمین برخورد می‌کند، صدایی شبیه به ترک خوردن ایجاد می‌کند. نظریه چانت با بسیاری از گزارش‌های مربوط به صدای شفق قطبی می‌خواند و همچنین با گزارش‌های گاه‌وبیگاه استشمام بوی اوزون هنگام تلالوی شفق قطبی هماهنگی داشت.

نظریه چانت تازه در دهه ۱۹۷۰ و هنگام بازبینی شواهد تاریخی شفق قطبی موردتوجه قرار گرفت و امروزه تا حد زیادی توسط دانشمندان پذیرفته‌شده است، هرچند هنوز در رابطه با مکانیسم دقیق تولید صدا بحث‌هایی وجود دارد.

بالاخره تعدادی از پژوهشگران توافق کردند «شفق قطبی در مواردی نادر صداهایی را برای گوش انسان قابل‌شنیدن است، تولید می‌کند.»

ضبط نمونه از صدا

اگر می‌خواهید شخصاً صدای شفق قطبی را بشنوید، ممکن است مجبور باشید مدت‌زمان قابل‌توجهی را در مناطق قطبی بگذرانید چراکه این پدیده تنها در ۵ درصد از موارد تلالوی شفق قطبی شنیده می‌شود.

اریکس اسنوالدز، آهنگساز لتونیایی، از خلاصه‌ای از گزارش‌های چارلز هال کاشف آمریکایی و فریتیوف نانسن، سیاح و دانشمند نروژی که هر دو ادعا می‌کردند صدای نورهای شمالی را شنیده‌اند، در موسیقی خود استفاده کرد. قطعه او به نام نورهای شمالی این گزارش‌ها را با تک ترانه فولکوریک معروف لتونی که پدیده صدای شفق قطبی را بازگو می‌کند، در هم می‌آمیزد.

در سال ۲۰۲۰ شبکه رادیویی BBC3 صداهای ضبط‌شده‌ با فرکانس بسیار پایین شفق قطبی را بر روی طیف شنیدنی قرار داد. این فرکانس‌های رادیویی اگرچه با صداهایی که شفق قطبی در قله‌ای برفی ایجاد می‌کند یکسان نیست، اما نمایانگر حسی فوق‌العاده از طبیعت ناپایدار، زودگذر و پویای شفق قطبی است.