شواهد جدیدی که دانشمندان از نقاط مرکزی آمریکای شمالی گرد‌آوری کرده‌اند، نشان می‌دهد که انسان‌ها دست‌کم از ۱۲ هزار و ۳۰۰ سال پیش توتون مصرف می‌کرده‌اند.

بر اساس مطالعه‌ای که روز دوشنبه در نشریه «نِیچِر هیومن بیهِیویِر» (Nature Human Behaviour) منتشر شد، در بقایای یک اجاق ساخته ساکنان اولیه صحرای ساوت لِیک سیتی در ایالت یوتا، چهار دانه سوخته یک گیاه وحشی توتون کشف شده است.

دانه‌های کشف شده از گونه «نیکوتیانا اَتِنیوئِت» (Nicotiana attenuate) است که امروزه هم در این منطقه می‌روید.

دَرِن دوک، باستان‌شناس از گروه پژوهشی مردم‌شناسی فار وسترن نوادا و نویسنده ارشد این تحقیق، به خبرگزاری رویترز گفت: «این نوع (توتون) هرگز پرورشی نشد اما تا امروز بومیان این منطقه آن را مصرف می‌کنند.»

پیش از این کشف، رسوب نیکوتین در چپقی در ایالت آلابامای آمریکا نخستین مورد مصرف گیاه توتون در سه هزار و ۳۰۰ سال پیش به شمار می‌رفت.

این شکارچیان کوچ‌نشین بودند که توتون را در ایالت یوتا کشف کردند. آن‌ها احتمالا یا آن را دود می‌کردند یا قطعاتی از برگ و نیکوتین موجود در آن را به عنوان محرک می‌مکیدند. 

این گزارش می‌گوید: «داده‌ها تایید می‌کند که در دوره زمین شناسی «پلیستوُسِن» (دورانی که حدود ۲.۶ میلیون سال پیش آغاز و ۱۱ هزار و ۷۰۰ سال پیش تمام شد) توتون وحشی در مناطق مرکزی آمریکا می‌روییده است و نتیجه می‌گیرد مردم به محض ورود به منطقه، خواص مخدر آن را شناختند.» 

این یافته جدید نمایانگر آن است که مطالعه توتون به عنوان تنها یک گیاه محلی، باید مجددا ارزیابی شود.

این گزارش توضیح می‌دهد: «این کشف، مطالعه روی توتون به عنوان گیاهی محلی را مجددا می‌سنجد و مبدا مصرف آن را به هشت تا ۱۰ هزار سال پیش از شکوفایی کشاورزی در آمریکای شمالی و پرورش «ان تاباکوُم» و «ان راستیکا» در کنار محصولات دیگر عقب می‌برد.»

این استفاده زودهنگام از توتون از آن جهت اهمیت دارد که نشان می‌دهد این گیاه تنها برای مصارف کشاورزی به کار نمی‌رفته، بلکه می‌تواند در شکل‌گیری تمدن‌های باستانی نیز نقش داشته بوده باشد.

دکتر دوک می‌گوید: «حدس ما این است که توتون باید قاعدتا بنیان دانش اکولوژیکی کسانی باشد که بیش از ۱۳ هزار سال پیش در مناطق مرکزی آمریکای شمالی ساکن شده‌اند.»

ناحیه‌ای که اجاق یاد شده در آن یافت شده، اکنون بستر خشک یک دریاچه در شمال ایالت یوتا است. در آن زمان این منطقه بخشی از یک باتلاق‌هایی وسیع با آب‌وهوایی سرد بوده است.

پژوهشگران، این ناحیه را «ویش‌بوُن» (جناغ) نامگذاری کرده‌اند زیرا در اجاق استخوان جناغ یک اردک نیز یافت شده است.

به گزارش رویترز با استناد به این تحقیقات، شکارچیانی که در این منطقه اسکان داشته‌اند از ابزاری از جمله وسایلی تیز و برنده و نوک‌تیز و نیزه ساخته شده از شیشه‌های آتش‌فشانی موسوم به «اُبسیدَین» برای شکار پستانداران بزرگ استفاده می‌کرده‌اند.

خون روی نوک نیزه‌ با نوع خون ماستودون‌ها، موجوداتی باستانی که تا هنگام انقراض در آخرین دروه یخبندان در شمال و مرکز آمریکا می‌زیستند، همخوانی دارد.

دکتر دوک در ایمیلی به تارنمای «گیزموُدوُ» گفت که این شکارچیان «بسیار پرتحرک» بوده‌اند و همه ساله صدها کیلومتر جابه‌جا می‌شدند.

او افزود: «نزدیک‌ترین محل رویش این نوع توتون در ۱۳ کیلومتری «ویش‌بون» یافت شده اما بسیار محتمل است که این مردم آن را از جای دیگر یا دورتری جمع‌آوری و با خود آورده باشند.»

به گفته دکتر دوک، پرورش گسترده توتون هزاران سال بعد در نقاط مختلف آمریکا آغاز شد.

این پژوهش می‌گوید: «مصرف اولیه توتون (نوع وحشی) به معنی آن است که پرورش آن (به دست بشر) اجتناب‌ناپذیر بوده است.»

این بدان معنی است که توتون بیشتر برای مقاصد اجتماعی-اقتصادی به کار می‌رفته است تا مصارفی دیگر.

در این گزارش آمده است: «هرچند توتون مصرف غذایی ندارد اما میراث بلندمدت آن برای بشر -هم استفاده و هم سوءاستفاده- نمایانگر جنبه اجتماعی فرهنگی پرورش گسترده آن است که خود را در چارچوبی جدا از انگیزه‌ها و فشارهایی اجتماعی اقتصادی  قرار می دهد.»

بعدها مصرف توتون گسترش بیشتری یافت تا جایی که امروز عامل یک بحران سلامتی در جامعه شده است. به گزارش سازمان بهداشت جهانی، همه ساله بیش از هشت میلیون نفر جان خود را بر اثر عوارض مرتبط با مصرف توتون از دست می دهند.