این اولین بار نیست که برق لبنان در ماه‌های اخیر قطع شده است.

این کشور هم‌اینک با وضعیتی روبه‌رو است که بانک جهانی آن را یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی جهان در ۱۵۰ سال گذشته توصیف می‌کند و درعین حال با خاموشی‌های مکرر هم مواجه است که باعث شده زندگی روزمره میلیون‌ها شهروند بیشتر مختل شود و سیستم عرضه آب و نظام سلامت لبنان را به مخاطره اندازد.

در آخرین خاموشی که به دلیل شدت آن قابل توجه است، الظهرانی و دیر عمار، دو نیروگاه بزرگ برق این کشور، در اثر کمبود سوخت مجبور به تعطیلی شده‌اند.

با کاهش میزان برق تولید شده در سطح این کشور به ۲۰۰ مگاوات، که از سه هزار مگاوات موردنیاز خیلی کمتر است، نیروگاه‌های مذکور از کار افتادند. یکی از مقام‌های دولتی هشدار داد بعید است که نیروگاه‌ها بتوانند در چند روز آینده فعالیت خود را از سر بگیرند.

به گزارش بنگاه خبری ال‌سی‌بی‌آی، مقام‌های شرکت برق دولتی «الکتریسیته دو لیبان» (Electricite du Liban) در تلاش برای بازسازی شبکه به صورت دستی‌اند، چرا‌که مرکز ملی کنترل آن در انفجار اوت سال گذشته از بین رفت. این اتفاق باعث تخریب بیروت شد، و این کشور و دولت آن را که اندکی بعد فرو پاشید، به‌سرعت به ورطه بحرانی عمیق‌تر کشید.

دلایل بروز بحران جاری را احتمالا می‌توان در دهه‌ها پیش، هنگام پایان جنگ داخلی این کشور، پی گرفت؛ زمانی که دولت‌های متوالی که همگی به فساد مزمن و مدیریت ناکارامد متهم بودند، یکی از بالاترین بدهی‌های موجود در کل جهان را به بار آوردند.

این سقوط از اواخر سال ۲۰۱۹ شروع شد؛ وقتی دولت در مواجهه با اعتراض‌های گسترده‌ای که به دلیل پیشنهاد وضع مالیات بر استفاده از واتس‌اپ شکل گرفت، استعفا داد؛ اعتراضاتی که ناشی از خشم ملت از فساد دولت و بحران مالی در حال ظهور بود.

با کاهش دلارهای آمریکا در لبنان و خروج ارزهای خارجی، بانک‌های این کشور درهای خود را بستند و برداشت پول مشتریان را ممنوع کردند. با تشکیل بازار سیاه ارز، پول ملی هم ارزش خود را از دست داد. تخمین زده می‌شود این وجه اکنون ۹۰ درصد ارزش خود را از دست داده باشد؛ اگرچه در حال حاضر تعیین مقدار دقیق آن دشوار است.

در همین حال، تورم، بیکاری و فقر سر به فلک کشیده است؛ به طوری که گفته می‌شود هزینه موادغذایی پنج برابر شده وعرضه مواد دارویی رو به افول گذاشته است؛ در حالی که این کشور تحت تاثیر همه‌گیری ویروس کرونا هم قرار دارد.

سپس، انفجار بندر بیروت اتفاق افتاد که کشته شدن ۲۰۰ نفر، آوارگی صدها هزار نفر و ویرانی تعداد بی‌شماری ساختمان مسکونی و تجاری را سبب شد و نظام حمل‌ونقل و فاضلاب پایتخت کشوری را که تا پیش از آن نیز برای طراحی و نگهداری از زیرساخت‌های ابتدایی خود با مشکل مواجه بود، مختل کرد.

کاهش ذخایر ارزی پرداخت به تامین‌کنندگان انرژی در خارج از کشور را با مشکل مواجه کرده و باعث شده است نیروگاه‌های این کشور بدون سوخت موردنیاز برای فعالیت‌های خود رها شوند. در ماه اوت، وزیر برق سابق این کشور با ناراحتی گفت که گرچه کشور به سه هزار مگاوات برق نیاز دارد، تنها برای تولید ۷۵۰ (مگاوات) سوخت کافی دارد.

در نتیجه، گزارش شده است که شهروندان این کشور، اگر اصلا برقی باشد، روزانه تنها به یک یا دو ساعت برق دولتی دسترسی دارند.

از آنجا که در دهه‌های گذشته هم خاموشی‌های مکرر بخشی از زندگی عادی در لبنان بود، بسیاری از شهروندان به ژنراتورهای خصوصی دسترسی دارند اما کمبود و قیمت سرسام‌آور سوخت موردنیاز برای راه‌اندازی، آن‌ها را به ابزار گران‌قیمت و ارزشمند غیرقابل استفاده‌ای تبدیل کرده است.

کمبود سوخت نه تنها بر کسب‌وکارها اثر گذاشته و باعث شده است ساکنان با گرمای سوزان دست‌وپنجه نرم کنند و نتوانند موادغذایی را به گونه‌ای مناسب خنک نگه دارند، بلکه نظام عرضه آب تمیز را هم به خطر انداخته است و در همین حال، بیمارستان‌ها در بحبوحه همه‌گیری، مجبور شده‌اند برخی از بخش‌های خود را تعطیل کنند و خدمات را کاهش دهند و در مقاطعی هشدار داده‌اند که باید دستگاه‌های تنفس مصنوعی و دیالیز را خاموش کنند.

بل ترو، خبرنگار ایندیپندنت در خاورمیانه، در ماه سپتامبر گزارش کرد بانک مرکزی لبنان کمبود بنزین را ناشی از احتکار و قاچاق آن به سوریه می‌داند چون در این کشور، به بنزین که ذخایر خارجی آن رو به کاهش است، یارانه بسیار زیادی اختصاص داده می‌شود.  

اما در اقدامی که حذف تدریجی این یارانه‌ها تلقی می‌شود، دولت در ماه‌های اخیر قیمت سوخت را بارها افزایش داده است که وارد آمدن آسیب بیشتر به شهروندان این کشور را که به تخمین سازمان ملل بیش از ۸۰ درصد جمعیت آن در فقری چند بعدی زندگی می‌کنند، در پی داشته است.

وخامت خاموشی‌های اخیر به حدی است که برخی شهروندان می‌گویند شرایط زندگی در حال حاضر از دوران جنگ داخلی ۱۵ ساله که در ۱۹۹۰ خاتمه یافت، بدتر است.

بسام طلایس، رئیس اتحادیه حمل‌و‌نقل زمینی لبنان، درباره حذف تدریجی یارانه‌های سوخت به روزنامه نداءالوطن گفت: «ما با انفجاری اجتماعی و افزایش هزینه‌های زندگی مواجه‌ایم که لبنان حتی در دوران جنگ هم شاهد نبوده است.»

حسن خلیفه، شهروندی ۵۰ ساله که کبابی کوچکی در بیروت دارد، در ماه اوت به رویترز گفت: «در جنگ داخلی، علی‌رغم تمام وحشت و ویرانی آن، هیچ وقت قطعی برق نبود.»

فقط شهروندان تحت تاثیر این وضعیت قرار نگرفته‌اند. حتی رای اعتماد به دولت جدید این کشور در مجلس هم تحت‌تاثیر قطع برق و خاموشی ژنراتورهای نیم‌بند قرار گرفت و رئیس مجلس از نجیب میقاتی، نخست‌وزیر جدید این کشور، خواست تا در صورت قطع برق، سخنرانی خود کوتاه کند.

آقای میقاتی به افراد حاضر در جلسه گفت: «دولت ما از قلب این رنج‌ها در بیروت برخاسته است تا در این تاریکی شمعی بیفروزد.» او افزود که خاموشی آن روز «اصلا با رنجی که مردم لبنان در ماه‌های اخیر متحمل شده‌اند، قابل مقایسه نیست».

اکنون تمام نگاه‌ها معطوف دولت او است تا در زمینه‌هایی که اسلاف آن‌ ناکام بوده‌اند، وارد عمل شود و اصلاحاتی را که مدت‌ها انتظار می‌رفت و دریافت احتمالی وام از صندوق بین‌المللی پول و آزاد شدن میلیاردها دلار ارز خارجی ضبط شده به آن بستگی دارد، پیش ببرد.