شاید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله ناچار شود به‌زودی چراغ‌های خانه خود را به لطف گاز طبیعی اسرائیل که توسط یک شرکت نفت و گاز آمریکایی استخراج می‌شود، روشن کند. اگر این موضوع اجرایی شود، نتیجه آن بر مناسبات سیاسی در داخل لبنان و روابط این کشور با اسرائیل چه خواهد بود؟

بحث انرژی این روزها به مسئله اصلی لبنان تبدیل شده است. کمبود نفت، بنزین و گازوئیل و تلاش ایران برای ارسال سوخت به این کشور، باعث شده تا نگرانی از افزایش نفوذ ایران در لبنان بیشتر شود. از طرف دیگر، لبنان هم مرز اسرائیل است و می‌تواند سوخت مورد نیاز خود را از طریق این کشور تأمین کند. اما موضوع به این سادگی نیست.

وب‌سایت آتلانتیک کانسیل در مطلبی به بررسی مسئله رابطه اقتصادی بین اسرائیل و لبنان پرداخته است. در این مطلب آمده است در پی بحران سوخت در لبنان، رهبران مصر، لبنان، سوریه و اردن با تأیید ایالات متحده و تأمین مالی بانک جهانی به دنبال این هستند تا گاز طبیعی مورد نیاز لبنان را از مصر و برق را از اردن تأمین کنند.

با این حال، گاز طبیعی مصر قبل از رسیدن به اردن باید با گاز اسرائیل مخلوط می‌شود. از سوی دیگر بیشتر برق تولیدی اردن نیز با استفاده از گاز اسرائیل تولید می‌شود. 

اگر چنین شود، احتمالاً حسن نصرالله به این فکر می‌کند که این دیگر چه بلایی بود که بر سر حزب الله و او آمده است.

هنوز مشخص نیست که آیا مقامات آمریکایی، یا خود نصرالله، نقش گاز طبیعی اسرائیل در نجات لبنان از فروپاشی اقتصادی را می‌پذیرند یا سعی می‌کنند آن را پنهان کنند.

اما این سؤال مطرح می‌شود که آیا ایالات متحده برای حمایت از دولت تازه تأسیس لبنان که حزب الله در آن نقش پررنگی دارد، حاضر است از انتقال گاز سوریه - تحت حکومت اسد- به لبنان حمایت کند؟

با توجه به سیاست واشنگتن در منطقه، پیش از اینکه آمریکا و بانک جهانی بخواهند به اسد و لبنان امتیاز بدهند، باید ابتدا امتیازاتی را درخواست کنند تا از نفوذ ایران و روسیه در منطقه بکاهد. امتیازاتی که احتمالاً شامل کاهش حضور ایران در سوریه، عقب‌نشینی حزب الله و انجام اصلاحات اقتصادی در لبنان خواهد بود.

بحران حاد انرژی لبنان نشانه کاهش نفوذ حزب الله و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نهادهای سیاسی و نظامی آن کشور است. نصرالله تلاش می‌کند تا نقش حزب الله در مورد نابودی اقتصادی لبنان را پاک کند. او در ماه اوت وعده داد که سوخت ایران را برای نجات لبنان به این کشور خواهد آورد. از آنجا که حزب الله نتوانست مستقیماً این محموله‌ها را دریافت کند، آمریکا و در نتیجه اسرائیل را مقصر دانست. با این همه در اواسط ماه سپتامبر، انتقال سوخت ایران از طریق سوریه انجام شد و این امر با تبلیغاتی گسترده به عنوان قدرت حزب الله و شکست دولت لبنان نمایش داده شد.

اما انتقال مقطعی سوخت از ایران نمی‌تواند لبنان را برای طولانی‌مدت تأمین کند. این کشور به یک منبع دائمی انرژی نیاز دارد.

در ماه اوت، سفیر آمریکا در لبنان از توافق انتقال گاز مصر و برق اردن به لبنان حمایت کرد.

گفته می‌شود ملک عبدالله، پادشاه اردن نیز، در دیدار با جو بایدن این استدلال را مطرح کرد که اگر بتوان در اجرای این طرح، حمایت روسیه را جلب کرد، مشارکت با سوریه برای اتصال منابع انرژی اردن و مصر به لبنان، از نفوذ ایران بر اسد و منطقه می‌کاهد.

روز ۹ سپتامبر، وزیران انرژی مصر، اردن، سوریه و لبنان برای نهایی کردن این نقشه راه که با انتقال گاز مصر آغاز می‌شود و سپس با برق اردن دنبال می‌شود، دیدار کردند. 

از سوی دیگر مذاکرات بین ایالات متحده و روسیه در مورد مسائل سوریه و اسد نیز در جریان است.

اما اگر آمریکا بخواهد بابت اجرای این طرح، ادامه حضور اسد در سوریه را به‌عنوان نوعی «باج دهی» نادیده بگیرد، ممکن است وجهه خود را در منطقه خدشه‌دار کند؛ بنابراین، ایالات متحده باید قبل از لغو تحریم‌ها علیه رژیم اسد، از وی امتیاز بگیرد. این امر می‌تواند شامل کاهش حضور ایران و سپاه در سوریه و توقف انتقال مهمات از طریق عراق و سوریه باشد که در نهایت به حزب الله و حماس در نوار غزه می‌رسد.

آمریکا همچنین می‌خواهد از انتقال پول نقد به رژیم اسد جلوگیری کند. در واقع هرگونه هزینه ترانزیتی که برای انتقال گاز به لبنان باید به سوریه پرداخت می‌شود، می‌تواند به‌صورت غیرنقدی و یا بهره‌برداری از بخشی از گاز طبیعی باشد. در این صورت اسد دیگر نمی‌تواند از این توافق سود مادی ببرد و ناچار است آن را برای مردم سوریه مصرف کند.

در لبنان هم، مطمئناً شرایط ایالات متحده برای اصلاحات اقتصادی باید همانند شرایطی باشد که صندوق بین‌المللی پول از آنها حمایت کرده است. نجیب میقاتی، نخست وزیر جدید لبنان، مانند گذشته وعده اصلاحات داده است. با این حال، کابینه وی پر از کسانی است که مسئول فساد و مشکلات فعلی لبنان هستند. به نظر می‌رسد ضروری است که ایالات متحده برای حل مشکل لبنان، از نفوذ حزب الله در این کشور استفاده کند. اما باید برنامه‌ای راهبردی برای کاهش قدرت این گروه داشته باشد.

پیمان ابراهیم نشان داد که رابطه اقتصادی و سود متقابل باعث می‌شود تا کشورهای متخاصم از دریچه دیگری با یکدیگر روبه‌رو شوند. عادی‌سازی رابطه اسرائیل با کشورهای حوزه خلیج فارس اولویت اقتصاد بر سیاست را نشان می‌دهد. در واقع قرار است سیاست در خدمت اقتصاد باشد.

با همین الگو باید دید که آیا نیاز لبنان به گاز اسرائیلی و سود سوریه از انتقال آن باعث می‌شود تا نیاز متقابل کمک کند که رابطه اسرائیل با سوریه و لبنان هم در مسیر عادی‌سازی قرار بگیرد؟

اگرچه در کوتاه‌مدت چشم‌انداز روشنی برای این موضوع وجود ندارد، اما با اجرای طرح فوق، قطعاً شاهد کاهش نفوذ ایران در منطقه خواهیم بود. بعید است حسن نصرالله و مردم سوریه حاضر باشند در ازای آتش‌زدن پرچم اسرائیل چراغ‌های خانه‌هایشان خاموش شود.