هفته آگاهی‌بخشی در مورد خوانش‌پریشی رویدادی سالانه است با هدف افزایش آگاهی عمومی در زمینه خوانش‌پریشی.
این هفته امسال از دوشنبه ۱۲ مهر آغاز شده است و تا یکشنبه ۱۸ مهر ادامه دارد. شعار امسال این رویداد «خوانش‌پریشی خاموش» است و به مشاهده‌پذیری این پدیده چه درون جامعه خوانش‌پریشان و چه بیرون از آن می‌پردازد.
اما خوانش‌پریشی به طور دقیق چیست و کسی که احتمال می‌دهد خودش یا فردی از آشنایانش مبتلا به خوانش‌پریشی است، چه می‌تواند بکند؟
تمام دانستنی‌های لازم در این زمینه در ادامه می‌آید.
خوانش‌پریشی چیست؟
بر اساس تعریف سازمان ملی خدمات بهداشتی بریتانیا، خوانش‌پریشی نوعی اختلال در یادگیری است که می‌تواند باعث مشکلاتی در خواندن، نوشتن و املاء کلمات شود.
البته انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا اعلام کرده است این حالت ممکن است بر جنبه‌های دیگر زندگی افراد از جمله هماهنگی، سازماندهی و حافظه نیز اثر بگذارد. به گفته این انجمن این تصور غلط است که خوانش‌پریشی فقط بر توانایی خواندن و نوشتن فرد اثر می‌گذارد و «اگر این طور بود، تشخیص این عارضه بسیار آسان‌تر بود».
این انجمن می‌گوید خوانش‌پریشی می‌تواند به شکل‌های بسیار متنوعی بروز کند و تجربه هر فردی از این عارضه مخصوص خود اوست. بدین ترتیب هرکس توانمندی‌ها و مشکلات خاص خود را در این رابطه دارد اما به‌رغم سایر انواع ناتوانی در یادگیری، خوانش‌پریشی بر هوش فرد اثری نمی‌گذارد.
خوانش‌پریشی تا چه حد شایع است؟
بنا به برآوردها در بریتانیا تا ۱۰ درصد جمعیت به حدی از خوانش‌پریشی دچارند.
از وقتی کودک به مدرسه می‌رود علایم این عارضه آشکارتر می‌شود، اما ممکن است کسی کل عمر نفهمد به این عارضه مبتلا است و در این صورت اگر فهمید مشکلاتی دارد حتما باید درباره آن صحبت کند و به متخصص مراجعه کند.
چگونه خوانش‌پریشی خود یا دیگری را تشخیص دهیم؟
به گفته انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا، این عارضه ممکن است نسبت به سن فرد به شکل‌های مختلفی بروز کند.
کودکی
در کودکان ۴ سال به پایین، علایم زیر ممکن است نشان ابتلای کودک به «اختلال خاصی در یادگیری» (اس‌پی‌ال‌دی) از جمله خوانش‌پریشی باشد:
- مشکل داشتن در یادگیری سرودهای مهدکودکی
- علاقمندی به قصه گوش دادن اما بی‌علاقگی به حروف و واژه‌ها
- مشکل داشتن در یادگیری آوازخواندن یا خواندن شعر حروف الفبا
- اختلال در توجه کردن، ساکت نشستن یا قصه گوش کردن
- کندی روند یادگیری تکلم
- به هم ریختن ترتیب حروف واژه‌ها هنگام حرف زدن مثلا بگوید پرقتال یا سیب‌مزینی
- قاطی کردن واژه‌های مربوط به جهت‌ها با هم مثلا بالا و پایین
این انجمن خاطرنشان می‌کند بسیاری از کودکان این رفتارها را دارند اما شدت و مدت بروز این مشکلات نشان از وجود عارضه خوانش‌پریشی دارد.
به والدین یا مربیانی که نگران تکلم یا زبان‌آموزی کودکانند توصیه می‌شود در همان سنین پایین کودک با پزشک، بهیار یا متخصص نیازهای خاص تحصیلی مشورت کنند.
این انجمن می‌افزاید: «برای کاهش احتمال از دست رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس کودک باید از همان سنین کم به او کمک کرد.»
دوره دبستان
نشانه‌های عمومی این عارضه در کودکان دوره ابتدایی شامل کمبود تمرکز حواس، فراموش کردن واژه‌ها، مشکل در دنبال کردن دستورالعمل‌ها و کندی پردازش مثلا کندی در حرف زدن یا نوشتن می‌شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گفته انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا تشخیص خوانش‌پریشی در کودکان منوط به انجام ارزیابی‌های تخصصی است اما این ارزیابی‌ها را اغلب از هفت سالگی انجام می‌دهند و برای کمک‌گرفتن از متخصص نیازی به انجام این ارزیابی‌ها نیست.
دوره متوسطه
برخی از علائم که باید در کودکان رده سنی دوره متوسطه سراغ گرفت:
ضعف در نوشتار در قیاس با توان گفتاری
بدخطی در نوشتن کلمات دشوار یا خوش‌خطی همراه با کندنویسی شدید
شلخته یا درهم‌برهم‌نویسی همراه با خط زدن مکرر کلمات
مختلف تلفظ کردن کلمه‌ای در یک بند از متن
مشکل داشتن در نقطه گذاری یا دستور زبان
با هم اشتباه کردن حروف کوچک و بزرگ
نشناختن واژه‌های آشنا به هنگام روخوانی
درنگ کردن و به زحمت افتادن به خصوص به هنگام بلند خواندن
حذف، تکرار یا اضافه کردن کلمات به هنگام روخوانی
سرعت خواندن معقول اما میزان درک مطلب کم است
مشکل داشتن در به یاد سپردن جدول‌ها یا مجموعه اعداد اصلی
مشکل داشتن در تشخیص ترتیب‌ها
اشتباه کردن علائم با هم مثل اشتباه کردن x با+
بی‌نظمی یا فراموش‌کاری در اموری مثل کار کردن با وسایل ورزشی، خواندن درس‌ها، انجام تکلیف و رعایت وقت
بی‌کفایت یا دست و پا چلفتی بودن
بزرگسالان
علائمی که باید در بزرگسالان سراغ گرفت:
اشتباه گرفتن کلمات دارای ظاهر شبیه با همدیگر مثل نور و تور
اشتباه تلفظ کردن
مشکل داشتن در خواندن سرسری یا اجمالی متن
کند خوانی/کندنویسی
دوباره خواندن بندی از متن برای درک کردن آن
مشکل داشتن در گوش دادن و حفظ تمرکز
مشکل داشتن در تمرکز به هنگام وجود عامل‌های پرت‌کننده حواس
احساس فشار/از کارافتادگی ذهنی
در تارنمای انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا مجموعه‌ای از فهرست‌های بازبینه برای سنجش خوانش‌پریشی آمده است اما تذکر داده‌اند که با استفاده چنین بازبینه‌هایی نمی‌توان به خوانش‌پریش بودن فردی حکم داد: این بازبینه‌ها فقط ابزاری برای سنجش احتمال خوانش‌پریشی است و باید پس از تشخیص محتمل بودن آن تحقیق و تفحص بیشتری انجام داد. خوانش‌پریشی فقط با سنجش معاینه‌ای مفصل قابل تشخیص است.
پشتیبانی‌های در دسترس برای مبتلایان به خوانش‌پریشی
در محیط‌های آموزشی می‌توان از امکانات کمک‌آموزشی، آموزش‌های گاه‌به‌گاه انفرادی یا تدریس در گروه‌های کوچک توسط آموزگار متخصص استفاده کرد. فناوری‌هایی مثل نرم‌افزارهای بازشناسی گفتار و سازمان‌دهنده‌های الکترونیکی نیز می‌توانند در زندگی روزمره و روند رشد به افراد کمک کنند.
در محیط کار نیز کارفرما بنا به قانون موظف است با فراهم کردن ترتیبات معقولی مثل در نظر گرفتن وقت اضافی برای وظایف مشخصی به خوانش‌پریش‌ها کمک کند.
نامداران مبتلا به خوانش‌پریشی
جنیفر آنیستون، شر، تام کروز، ووپی گلدبرگ، اورلاندو بلوم، ریچارد برانسون، کایرا نایتلی، جیم کری، هالی ویلوبی، استیون اسپیلبرگ و جیمی اولیور از جمله شهرتمندان دچار خوانش‌پریشی‌اند.
در ماه اوت هم شاهدخت بئاتریس که می‌دانیم تشخیص داده بودند در سن هفت سالگی دچار خوانش‌پریشی است در صحبت راجع به این مشکل آن را «نعمت» خواند.
این شاهدخت ۳۷ ساله که همسر او «ادواردو مپلی مزی» نیز خوانش‌پریش است در چارچوب تلاش خود برای تغییر دادن روایت‌های مربوط به این معضل گفت خوانش‌پریشی «باعث شد برخی از بهترین تصمیم‌ها را بگیرم».
او گفت: «الان در بزرگسالی با نگاهی به گذشته می‌بینم قطعا کمک کرد تا جور تازه‌ای به مسائل بنگرم و راه حلی برای آن‌ها پیدا کنم. همیشه می‌گویم مانند این است که به فکر انسان نظم و نسق می‌دهد.»
(انجمن خوانش‌پریشی بریتانیا برای آن‌هایی که می‌خواهند در مورد خوانش‌پریشی بیشتر بدانند اطلاعات، توصیه‌ها، خدمات پشتیبانی و حتی مشاوره تلفنی ارائه می‌دهد: www.bdadyslexia.org.uk)
© The Independent
