با گذشت بیش از ۵۰ روز از حاکمیت طالبان در افغانستان، تاکنون هیچیک از مقامهای ارشد و اعضای کابینه دولت طالبان با زنان افغان ملاقات نکردهاند. معنی این رفتار طالبان انکار حضور زنان در عرصههای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در نظام طالبانی است. دولتهای افغانستان در ۲۰ سال اخیر، با وجود کاستیهای فراوانی که داشتند، بهدلیل نظارت سازمانها و کشورهای جهان، نمیتوانستند مانع حضور زنان در مسندهای نظامی، سیاسی، اقتصادی و حکومتی شوند. زنان افغان در دو دهه اخیر، حضورشان را در ردههای گوناگون سیاسی و اجتماعی تثبیت کردند و با ایجاد «اتاق تجارت و صنایع زنان افغانستان»، نقش آنان در عرصه تجارت نیز پررنگ شد.
اعضای «اتاق تجارت و صنایع زنان افغانستان» در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفتند که با فروپاشی حکومت پیشین افغانستان، همه فعالیتهایی که در راس آنان زنان حضور دارند تعطیل شدهاند و هیچ امیدی به بازگشایی مراکز تجاری زنان وجود ندارد.
اعضای «اتاق تجارت و صنایع زنان افغانستان» بارها تلاش کردهاند با حاجی نورالدین عزیزی، وزیر تجارت طالبان، ملاقات کنند و در مورد سرنوشت کار و سرمایهشان صحبت کنند، اما وزیر تجارت طالبان آنان را به حضور نپذیرفته است.
صدیقه مشتاق، عضو هیئتمدیره اتاق تجارت و صنایع زنان افغانستان، به ایندیپندنت فارسی میگوید در نظام طالبانی، هیچ امیدی به اینکه زنان کارآفرین به کار خود برگردند وجود ندارد. مشتاق ۱۱ سال قبل کار خود را بهعنوان سرمایهگذار در بخشهای سلامت و آموزش آغاز کرد. او در این مدت توانست برای صدها نفر زمینه کار و برای هزاران نفر زمینه آموزش را فراهم کند. صدیقه مشتاق، که زیر فشارها و تهدیدهای فراوان بهتازگی افغانستان را ترک کرده است، میگوید سرمایهاش در افغانستان مسدود شده و خودش از خانه و وطنش آواره شده است.
مشتاق میگوید پس از فروپاشی حکومت پیشین افغانستان، چند بار لازم شد برای پیگیری کارهای شرکتهای تجاریاش به وزارتهای تجارت و سلامت مراجعه کند، اما به او اجازه ورود به دفاتر دولتی داده نشد و اعضای طالبان گفتند: «برای پیگیری کارها، شوهر یا برادرت را بفرست. حضور زنان در این مکانها جایز نیست.» او در ادامه میافزاید به او حتی اجازه حضور در محل کار شخصیاش داده نشد و به همین دلیل مجبور شد برای نجات جان خود و فرزندانش، همه سرمایهاش را در افغانستان رها کند و خودش را به مکانی امن برساند.
براساس آمار گزارش «اتاق تجارت و صنایع زنان افغانستان» که در تارنمای این نهاد منتشر شده است، در افغانستان ۲۴۷۱ تن از زنان شرکتهای رسمی تجارتی دارند و ۵۴ هزار و ۵۳۹ نفر دیگر بهصورت غیررسمی در کسبوکارهای کوچک مانند خریدوفروش زیورآلات، کشت و برداشت زعفران، دوختن لباس، قالیبافی، تولید صنایع دستی و میوه خشک کار میکنند. در این گزارش آمده است که بیشتر شرکتهای تجاری رسمی زنان در بخشهای معادن، تولید، واردات، صادرات و زراعت کار میکنند.
این آمار بهخوبی نشان میدهد که زنان افغانستان، در کنار حضور پررنگ در بخشهای سیاسی و اجتماعی، در حوزه تجارت نیز پابهپای مردان پیش رفتهاند. با تحول اخیر در افغانستان و روی کار آمدن طالبان، سرمایهگذاران مرد شاید بخشی از ثروت و داراییشان را از دست داده باشند، اما زنان همه آنچه در این سالها به دست آورده بودند از دست دادهاند. در گزارش «اتاق تجارت و صنایع زنان افغانستان» آمده است منبع اولیه بیشتر شرکتهای تجاری زنان وامهای بانکی بوده است. از دست رفتن سرمایههای هنگفتی که با تلاشهای فراوان و با وام بانکی به دست آمدهاند آخرین امیدها به بهبود شرایط زنان را از بین میبرد. از کار افتادن هزاران شرکت تجارتی رسمی و غیررسمی که زنان اداره میکنند باعث شده است منبع درآمد هزاران خانواده قطع شود و این به فلج زودهنگام چرخه اقتصادی افغانستان منجر شده است.
پلوشه احمدزی، که کار در عرصه تجارت را در سال ۲۰۱۶ و با ایجاد یک مرکز ورزشی برای زنان در کابل آغاز کرد، میگوید با روی کار آمدن طالبان، زنان کارآفرین به نقطه زیر صفر برگشتند و آغاز دوباره اصلا قابل تصور نیست. پلوشه و شوهرش در کنار سرمایهگذاری در دیگر بخشها، دو مرکز ورزشی زنانه و مردانه تاسیس کردند که از لحاظ تجهیزات و امکانات، از بهترین مکانهای ورزشی در کابل محسوب میشوند.
پلوشه به ایندییپندنت فارسی میگوید: «چند روز پس از سقوط کابل، طالبان برای بررسی محل کار ما، به ورزشگاههای ما آمدند. طالبان ضمن اینکه از دیدن وسایل ورزشی متعجب شده بودند، به شوهرم اجازه دادند که کارش را از همان لحظه شروع کند، اما وقتی من در مورد ورزشگاه زنانه پرسیدم، گفت شما ورزشگاهتان را ببندید.»
پلوشه احمدزی میگوید که چند روز بعد از دستور طالبان، دوباره به یکی از دفاتر طالبان مراجعه کرده و درخواست کرده است به مرکز ورزشیاش که در مکانی امن و دور از دید مردم است، اجازه فعالیت بدهد، اما مسئولان طالبان گفتهاند که تا مشخص شدن دستور رهبریشان در این مورد، باید ورزشگاه را ببندد. یک فرمانده طالبان به پلوشه گفته است: «ما بیست سال جهاد کردیم، شما هم چند هفته صبر کنید تا در این مورد تصمیم گرفته شود.»
پلوشه ورزشگاهی را که برای زنان ساخته بود برای همیشه تعطیل کرده است، چون معتقد است نیت طالبان در مورد زنان آشکار است و رهبران این گروه هیچگاه جرات اخلاقی این را ندارند که به زنان اجازه حضور در فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را بدهند.
پلوشه که عضو «اتاق تجارت و صنایع زنان افغانستان» است، میگوید در بیش از ۵۰ روزی که از حاکمیت طالبان در افغانستان میگذرد، اعضای کابینه آنان به درخواستهای مکرر زنان کارآفرین برای ملاقات پاسخ ندادهاند.
او در ادامه میافزاید شمار زیادی از زنان افغانستان، با وجود فروپاشی دولت پیشین، امیدوار بودند طالبان به نیازهای جامعه جدید پی برده باشند و شاید زنان را تا این اندازه نادیده نگیرند، اما با اعلام کابینه و انکار زنان در همه عرصهها، تمام رویاهایشان برای آینده افغانستان برباد رفته است.
پلوشه میگوید: «همه چیز پیش چشم ما برباد شد. رویاهای زیادی برای زنان و کودکان افغانستان داشتم و در این سالها، تمام سعی خودم را کردم تا کمکی به بهبود اوضاع کنم، اما با بیرحمی همه چیز را از ما گرفتند.»
اعتراضهای زنان افغانستان پس از تسلط طالبان بر افغانستان با خشونت و زندانی کردن خبرنگاران و عکاسهایی که این اعتراضها را پوشش دادند همراه شد. سخنگوها و مقامهای طالبان در برابر هر گونه پرسش در مورد حق کار، حق زندگی، حق آزادی و حق شهروندی زنان، همان جمله تکراری را میگویند: « حقوق زنان را در چارچوب اسلام و شریعت رعایت میکنیم.»