پرونده ایران از بیاریتز به هلسینکی رفت

تمرکز وزیران اروپایی بر امنیت کشتی‌رانی در خلیج فارس و حفظ برجام

Jussi Nukari / LEHTIKUVA / AFP

وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا امروز (جمعه) در هلسینکی ملاقات می‌کنند تا به گفته بریتانیا، راه‌هایی برای زنده نگاه‌داشتن برجام و حفاظت از کشتی‌رانی تجاری در خلیج فارس بیابند.

دامینیک راب،‌وزیر امور خارجه بریتانیا قبل از سفر به فنلاند برای ملاقات با همتایای اروپایی‌اش و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، بر اهمیت امنیت کشتی‌رانی در خلیج فارس تاکید کرد.

وزیران امور خارجه کشورهای اروپایی، در این نشست دو روزه غیر رسمی، دیگر مسائل پیش روی اتحادیه اروپا در زمینه سیاست خارجی را بررسی خواهند کرد.

در بیانیه‌ای که دولت بریتانیا روی وب‌سایت خود قرار داده، آمده است: وزیر امور خارجه بریتانیا در دیدار با همتایان خود به این نکته اشاره می‌کند که لندن به حفظ توافق هسته‌ای با ایران به منظور جلوگیری از دستیابی به سلاح هسته‌ای، متعهد است.

راب در اظهارات خود به فضای گفتگو‌های مثبتی اشاره کرد که در جریان اجلاس سران گروه ۷ در بیاریتز ایجاد شده بود.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه روزهای شنبه و یکشنبه گذشته میزبان رهبران گروه ۷ از جمله دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بود. مکرون در حاشیه این اجلاس از محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که به پاریس سفر کرده بود،‌دعوت کرد به بیاریتز برود.

مکرون در ملاقات سه ساعته خود با ظریف پیشنهادهایی را در مورد حفظ برجام و کاهش تنش‌ها ارایه کرد. گفته می‌شود این پیشنهادها شامل خط اعتباری ‍۱۵ میلیون یورویی برای ایران و توقف برخی تحریم‌هاست و در مقابل ایران باید از کاهش تعهدات هسته‌ای خود خودداری کرده و برای مذاکره‌های گسترده‌تر-شامل برنامه‌های موشکی- آماده باشد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران با مذاکره بر سر برنامه‌های موشکی موافقت نکرده است.

با این حال از اظهارات مقامات تهران چنین برمی‌آید که آنها در حال بررسی پیشنهاد مکرون هستند و قرار است برای رایزنی‌های بیشتر، تیم مذاکره‌کننده‌ای از ایران به پاریس برود.

پس از بازگشت ظریف از بیاریتز، حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در اظهاراتی غافلگیرکننده اعلام کرد برای حل مشکلات مردم حاضر است با هر کسی ملاقات کند. پس از این اظهارات، ترامپ نیز دیدار با روحانی در چند هفته آینده را واقع بینانه توصیف کرد. اما در کمتر از ۲۴ ساعت موضع روحانی تغییر کرد و گفت اول باید تحریم‌ها لغو شوند و بعد مذاکره انجام شود. پس از آن نیز دفتر آیت‌الله علی خامنه‌ای متنی از اظهارات سال گذشته رهبر جمهوری اسلامی در نکوهش هر گونه مذاکره با آمریکا را منتشر کرد.

هرچند گفته می‌شود نشست دو روزه هلیسنکی بر مساله ایران متمرکز خواهد بود، مقامات دولت ترامپ از پیشنهادهایی که به فرانسه نسبت شده استقبال نکرده‌اند و روشن نیست دستاورد این نشست در پایان دادن به بن بست جاری چه خواهد بود.

جان بولتون و مایک پومپئو، مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه دولت ترامپ تاکید کرده‌اند تا زمانی که مذاکره آغاز نشده و توافقی به دست نیامده، ‌نباید تحریم‌ها را لغو کرد.

در مقابل ایران می‌خواهد دست کم ۷۰۰ هزار بشکه نفت بفروشد تا با توجه به شش ماه باقی مانده تا پایان سال شمسی، عمق مشکلاتی که در تامین بودجه با آن مواجه می‌شود، اندکی کاهش یابد.

آمریکا، بریتانیا، اسرائیل، استرالیا و بحرین هم اکنون ائتلاف دریایی خلیج فارس به منظور تامین امنیت دریانوردی در منطقه را تشکیل داده‌اند و انتظار می‌رود کشورهای بیشتری به این طرح ملحق شوند. در ماه اکتبر نشستی با حضور ۶۰ کشور در بحرین برگزار می‌شود که موضوع آن امنیت کشتی‌رانی در خلیج فارس است. به نظر می‌رسد بریتانیا که به موازات حفظ برجام بر آزادی ‌کشتی‌رانی در تنگه هرمز تاکید کرده،‌ از نشست هلسینکی برای ترغیب دیگر کشورهای اروپایی به پیوستن به طرح امنیت دریایی استفاده کند.