طبق رشته گزارش‌هایی که انجمن آلزایمر ایالات متحده منتشر کرده است، کاهش میزان آلودگی هوا می‌تواند عملکرد شناختی را بهبود و خطر زوال مغز را کاهش دهد.

تحقیقات قبلی نشان‌دهنده رابطه بین تنفس درازمدت هوای آلوده و بیماری آلزایمر (رایج‌ترین علت زوال عقل) بوده است اما با این تحقیق جدید برای نخستین بار شواهد زیادی به دست آمده است که نشان می‌دهد کاهش دادن آلودگی و به ویژه ذرات ریز هوا (PM2.5) و آلاینده‌های حاصل از احتراق سوخت‌های فسیلی، با کاهش خطر زوال عقل و بیماری آلزایمر (با هر ریشه و علتی) ارتباط دارد.

به گفته محققان شرکت‌کننده در اجلاس بین‌المللی انجمن آلزایمر ۲۰۲۱ در دنور، بدتر شدن کیفیت هوا در سراسر جهان به دلیل افزایش شهرنشینی و صنعتی شدن در دهه‌های اخیر، موجب شده افزایش ابتلا به زوال عقل به بحرانی در عرصه سلامت جهانی تبدیل شود.

از جمله یافته‌های مهم این است که طی ده سال کاهش غلظت PM2.5، به ازای هر میکروگرم آلاینده گازی‌ کمتر در هر متر مکعب هوا، خطر ابتلا به زوال مغزی و آلزایمر در شهروندان فرانسوی به ترتیب پانزده و هفده درصد کاهش یافته است.

همچنین، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های هوا به مدت طولانی با افزایش سطح آمیلوئید بتای خون - اسیدهای آمینه‌ای که باعث ایجاد پُژَک (پلاک) در مغز مبتلایان به آلزایمر می‌شود – ارتباط داشت.

محققان می‌گویند این امر نشان می‌دهد احتمالاً بین کیفیت هوا و تغییرات فیزیکی مغز که عامل بیماری آلزایمر است ارتباط زیست‌شناختی وجود دارد.

کِلر سکستِن، مدیر طرح‌های علمی و اطلاع‌رسانی انجمن آلزایمر، گفت: «مدتی است که می‌دانیم آلودگی هوا برای (سلامت) مغز و بدن ضرر دارد، از جمله این که با تجمع آمیلوئیدها در مغز ارتباط دارد.

«اما نکته هیجان‌انگیز این‌جاست که این داده‌ها نشان می‌دهد بهبود کیفیت هوا ممکن است در واقع خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد. این داده‌ها بر اهمیت خط‌مشی‌ها و اقدامات دولت‌های فدرال و محلی، و مشاغل تجاری در کاهش آلاینده‌های هوا تأکید دارد.»

در یکی از این تحقیقات، دکتر شین‌هویی وَنگ، استادیار مطالعات تحقیقاتی مغز و اعصاب در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، بررسی کرد آیا زوال عملکرد شناختی و احتمال ابتلا به زوال عقل در زنان مسنی که در مکان‌هایی با آلودگی هوای کمتر زندگی می‌کنند کمتر است یا نه.

محققان دریافتند که به طور کلی، کیفیت هوا در طول ده سال قبل از شروع مطالعه بهبود زیادی داشته است. طی بررسی این زنان در یک دوره متوسط شش ساله، همانطور که انتظار می‌رفت عملکردهای شناختی با افزایش سن در آنان کاهش یافت. با این حال، خطر ابتلا به زوال عقل در کسانی که در مکان‌هایی با میزان کمتری از PM2.5 و NO2 (دی‌اکسید نیتروژن) زندگی می‌کردند به ترتیب ۱۴ و ۲۶ درصد کاهش داشت. کاهش خطر ابتلا در زنان دو تا سه سال جوان‌تر نیز مشابه همین ارقام بود.

محققان می‌گویند این درصدها به سن، سطح تحصیلات، منطقه جغرافیایی محل زندگی و سابقه بیماری قلبی عروقی در فرد بستگی نداشته است.

دکتر ونگ گفت: «اهمیت یافته‌های ما در یافتن شواهدی است که نشان می‌دهد غلظت زیاد آلودگی هوای خارج از منزل در سنین بالا به مغز آسیب می‌رساند، و همچنین شواهد این تحقیق نشان می‌دهد با بهبود کیفیت هوا ممکن است بتوانیم خطر ابتلا به زوال شناختی و زوال عقل را به طور قابل توجهی کاهش دهیم.

«با بررسی اثر این بهبود احتمالی بر انواع توانایی‌های شناختی، این تأثیر مثبت را در لایه‌های مختلف و مهم مغز مشاهده کردیم.»

این تحقیق از سوی انجمن آلزایمر منتشر شده است.