استعداد نوواک جوکوویچ حد و مرز ندارد؛ از حرکات انعطاف‌پذیرش که توان ماتئو برتینی را گرفت تا ضربات فریبنده‌ای که جلوی تور می‌زند؛ اما آن ویژگی که بیش از هر چیز دیگر وی را متمایز می‌کند، قابلیت ذهنی او است. اگر هم نیاز باشد مثالی بیاوریم، دور سوم مسابقه نهایی انفرادی مردان در ویمبلدون روز یکشنبه ۲۱ تیر پیش چشم ما است. وقتی بازیکنان در دور نخست مسابقه با وضعیت امتیاز پایانی روبه‌رو شدند، تماشاگران حاضر در زمین تنیس مرکزی ویمبلدون نام ماتئو را فریاد می‌زدند. جووکویج که نمی‌توانست دلخوری‌اش را پنهان کند از خط انتهای زمین دور شد و با انگشت روی شقیقه‌اش ضرب گرفت؛ انگار می‌خواست تا آنجا که می‌تواند از ناراحتی‌اش نیرو بگیرد. در آن لحظه‌ها که تماشاگران برای شکست او شعار سر داده بودند، ورق برگشت و جوکوویچ از توانایی ذهنی‌اش همچون جنگ‌افزاری استفاده کرد و چهار امتیاز بعدی را طوفان‌وار به دست آورد و نگذاشت برتینی چندان استوار بازی کند.

در دهه گذشته تسلط عجیب جوکوویچ این روند را به داستانی آشنا بدل کرده است. در طول این سال‌ها نه تنها تمام ضعف‌های زرادخانه‌اش را از بین برده، بلکه توانسته است برای مهار عواملی که کمتر مهارپذیرند، راهی بیابد. از منظر بت‌شکنی هم جوکوویچ به تدریج شکوه و جلال راجر فدرر و رافائل نادال را در هم شکسته و فضای بی‌اعتنایی به دستاوردهایش تنها باعث شده است عزمش جزم‌تر شود. انگار هر مانعی اراده این ورزشکار را قوی‌تر می‌کند؛ مثلا همین هفته پیش وقتی در کمال بی‌انصافی از او پرسیدند «بچه بد» در تعقیب راجر و رافا بودن چه حسی دارد؟ او رک و راست جواب داد: «در تعقیب کسی نیستم. راه خودم را می‌روم و مسیر خود را دارم و تاریخچه خودم را می‌سازم.»

جوکوویچ که هر توهینی را مانند مهمات جنگی به کار می‌گیرد، اکنون گام در راهی نهاده است که او را به جایگاهی بی همتا می‌رساند و میراثی خدشه‌ناپذیر از او بر جا می‌گذارد. او پس از به دست آوردن ششمین عنوان قهرمانی ویمبلدون رجزخوانان گفت: «در ۱۰ سال گذشته سفری باورنکردنی را پشت سرگذاشتم که در اینجا پایان نمی‌یابد.»

جوکوویچ بابت موفقیت‌هایش همیشه با تشویق مواجه نبوده اما اکنون که سرانجام به رکورد فدرر و نادال دست یافته، دست‌کم به جایگاهی رسیده که شایستگی آن را داشته است. چند بازی بعد از آنکه اقتدار خشم‌آگین خود را در زمین مرکزی ویمبلدون به نمایش گذاشت و در یک مسابقه چهار دور را با پیروزی تمام کرد، شمار اندکی از تماشاگران او را تشویق کردند. او همانند رهبران ارکستر رو به سوی تشویق‌کنندگان راکت خود را بالا برد و آن‌ها را به تشویق دوباره فرا خواند. اندکی بعد تمام تماشاگران به تشویق‌کنندگان پیوستند؛ حتی اگر این حرکت را به احترام او انجام داده باشند نه از سر علاقه و دلبستگی، آن روز در حافظه تاریخ ثبت شد؛ چون این تنیس‌باز صربستانی سرانجام توانست خود را به رکوردی برساند که همیشه دور از دسترس می‌نمود. به زودی زود و خواه ناخواه باید یکه‌تازی او را هم پذیرفت؛ همانطور که غروب فدرر و نادال اجتناب‌ناپذیر و ناگزیر است.

اینکه چقدر بتواند این رکورد را ارتقا دهد به بلندپروازی‌هایش بستگی دارد. در سن ۳۴ سالگی هنوز در او هیچ نشانی از افول جسمانی به چشم نمی‌خورد و چابکی‌اش در انتهای زمین هنوز در مسابقات این روزگار همتا ندارد. البته هیچ دلیل موثقی در دست نیست که نشان دهد او همواره می‌تواند تنیس‌بازهای نسل آینده را عقب بزند و یکه‌تازی کند. بازی با دنیس شاپووالف در نیمه‌نهایی آزمونی دشوار بود. شاپووالف  توانست با اتکا به انرژی پرشور خود، تبادل پیاپی ضربات را به حریف تحمیل کند اما نه او و نه برتینی، نتوانستند در برابر فشار توقعات تاب بیاورند و دو سرویس پی‌درپی را خراب کردند.

ماه پیش در مسابقات تنیس آزاد فرانسه هم استفانوس تسیتسیپاس که شاید در میان جوانان از همه مدعی‌تر باشد با آنکه در بازی نهایی دو دور از جوکوویچ جلو بود، نتوانست به پیروزی دست یابد و در ویمبلدون هم در دور نخست حذف شد.

جوکوویچ نه تنها می‌تواند سطح بازی خود در لحظات کلیدی را بالا ببرد، بلکه با تسلطی که بر بازی دارد، منحنی یادگیری رقبا را متوقف می‌کند. تسلط او در مسابقات مهم سبب می‌شود تا رقبا در چنین موقعیت‌های پرفشاری نتوانند برای پیروزی ابتکار لازم را به خرج دهند. شاید اندک‌شماری از رقبا بدانند چه وضعیتی پیش می‌آید ولی بیشتر اوقات نمی‌دانند برای پیروز شدن باید چگونه عمل کنند. وضعیتی که جوکوویچ به طور ذاتی با آن آشنا است، برای آن‌ها به کلی ناآشنا به نظر می‌رسد؛ بنابراین تا زمانی که او بر اثر پیری یا افول عزم و اراده تحرک خود را از دست نداده، نشانه‌های پایان یافتن این دوره اندک است.

جوکوویچ در مسابقات آزاد ایالات متحده تلاش خواهد کرد تا بعد از راد لیور در سال ۱۹۶۹ نخستین تنیس‌باز مردی باشد که با پیروزی در این مسابقات، تقویم مسابقات گرند اسلم را با پیروزی کامل به پایان برساند. یعنی خواه از خشم دندان‌ها بر هم ساییده شوند و خواه خوشایند باشد، تنها هم‌طراز فدرر و نادال نخواهد بود بلکه از آن‌ها پیشی خواهد گرفت و هنوز خیلی مانده است تا عطش نوواک جوکوویچ برای فتح مسابقات تنیس فروکش کند.