به‌محض ورود رئيس جمهور جو بایدن، به کاخ سفید، ایالات متحده طرح پایان دادن به جنگ یمن را از طریق کانال‌های دیپلماتیک آغاز کرد و در نتیجه، حمایت نظامی از ائتلاف عربی متوقف شد و واشنگتن ضمن تعیین نماینده‌ ویژه‌ای در امور یمن، در اقدامی جسورانه، حوثی‌ها را از فهرست تروریسم حذف کرد. اتخاذ اقدامات بی‌سابقه‌ای مزبور باعث شد مارتین گریفیتس، نماینده ويژه سازمان ملل متحد در امور یمن صحبت از تحرکات دیپلماتیک تازه‌ای کند که قبلا وجود نداشت و از همه طرف‌های درگیر در بحران یمن بخواهد که با استفاده از فرصت فراهم شده در تلاش برای پایان دادن به درگیری‌های خونین یمن شوند.

با این حال و علی‌رغم ابتکار عمل عرستان سعودی برای حفظ آتش‌بس، تمایل دولت رئیس جمهور عبد ربه منصور برای حل اختلافات، تلاش‌های نمایندگان سازمان ملل متحد، سفرهای متعدد آن‌ها به ریاض، مسقط و عدن و دیدار اخیر آن‌ها از صنعا، هیچ پیشرفت مطلوبی به دست نیامد، به ويژه این‌که مخالفت حوثی‌ها با ابتکارات صلح، مانعی بر سر راه دولت مشروع یمن و ائتلاف عربی حامی آن است. این امر، پرسش‌های را در مورد موضع آمریکا در قبال بحران یمن مطرح می‌کند که چرا پس از گذشت بیش از پنج ماه از تغییرات گسترده در مقابله با حوثی‌ها و توجه چشمگیر جامعه جهانی به جنگ یمن، هیچ پیشرفت قابل ذکری در راستای پایان دادن به جنگ در یمن رونما نشد؟

همزمان با ورود تیموتی لندرکینگ، نماینده ویژه ایالات متحده در امور یمن، به عربستان سعودی در روز چهارشنبه گذشته در یک سفر سه روزه، جرالدین گریفیتس، سخنگوی منطقه‌ای وزارت امور خارجه آمریکا در مصاحبه‌ای با ایندیپندنت عربی، سازش‌ناپذیری حوثی‌ها را تقبیح کرده و تأکید کرد که ایالات متحده تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای دستیابی به یک راه حل دائمی، نهایی و صلح آمیز با هدف پایان دادن به بحران جنگ در یمن ادامه می‌دهد و برای تحقق آتش‌بس در یمن با متحدان واشنگتن در سراسر جهان، به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس همکاری می‌کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در حالی‌که اذعان کرد که حوثی‌ها تنها طرفی هستند که فراخوان‌های صلح را رد می‌کنند، افزود که ایالات متحده از برگه تحریم‌ها برای وارد کردن فشار بر حوثی‌ها استفاده می‌کند. وی با اشاره به تحریم‌هایی که به تازگی علیه برخی از رهبران گروه حوثی متهم به وفاداری به ایران اِعمال شده است، گفت که فشار همچنان بر حوثی‌ها افزایش خواهد یافت، علاوه بر این‌که واشنگتن برای دستیابی به ابزارها و گزینه‌های بیشتر، همکاری خود را با متحدانش ادامه خواهد داد.

تشدید فشار بر حوثی‌ها

در پاسخ به پرسش دیگری مبنی براین‌که در صورت ادمه حملات حوثی‌ها به مأرب و قلمرو عربستان سعودی، آیا واشنگتن حوثی‌ها را بار دیگر به فهرست سازمان‌های تروریستی باز خواهد گرداند؟، گریفیتس گفت که «واشنگتن از اتخاذ هرگونه اقدام مورد نیاز برای تحت فشار قرار دادن حوثی‌ها دریغ نمی‌کند و افزود که هدف از حذف حوثی‌ها از فهرست گروه‌های تروریستی، جلوگیری از «فاجعه انسانی» در یمن است و ایالات متحده در تلاش است تا  از رسیدن کمک‌ها به مردم یمن اطمینان حاصل کند. وی اظهار داشت که دولت بایدن در چارچوب تلاش‌هایش برای رساندن کمک به شهروندان یمن و وادار کردن حوثی‌ها به بازگشت به پای میزه مذاکره، رایزنی‌های خود را با سازمان ملل متحد و سازمان‌های بشردوستانه ادامه می‌دهد.

در پیوند به همکاری میان واشنگتن و متحدانش برای جلوگیری از رسیدن سلاح به حوثی‌ها، پس از رهگیری محموله‌های سلاح‌های ساخت روسیه و چین در دریای عرب که ماه گذشته به مقصد حوثی‌ها در حرکت بود، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با تأیید وجود دخالت خارجی در تشدید بحران نظامی و انسانی در یمن، گفت که ایالات متحده با هرگونه مداخله خارجی در امور یمن مخالف است. وی همکاری جامعه جهانی برای ایجاد وحدت با هدف پایان دادن به بحران جنگ در یمن را یک ضرورت اساسی دانست.

توافق‌نامه ریاض

جرالدین گریفیتس در مورد بازگشت تنش بین دولت مشروع یمن و شورای انتقالی جنوب، ضمن اشاره به همکاری بین ریاض و واشنگتن در این زمینه، گفت که ایالات متحده به این باور است که پیشرفت‌های برای از سرگیری مذاکرات به منظور اجرای توافق‌نامه ریاض صورت گرفته است. وی تأکید کرد که وجود یک دولت واحد و دارای مشروعیت، برای تأمین نیازهای فوری مردم یمن، مبارزه با حوثی‌ها، دستیابی به آتش‌بس و یافتن راه حل صلح آمیز و پایدار با هدف پایان دادن به بحران درگیری‌های یمن، یک اولویت اساسی است.

این در حالی است که هيئت عربستان سعودی به ریاست محمد الجابر، سفیر عربستان سعودی در یمن، روز دوشنبه گذشته ۱۴ ژوئن جلسه‌ای را در ریاض تشکیل داد که در آن هیئت دولت یمن به سرپرستی حسین منصور و نمایندگان شورای انتقالی جنوب به ریاست ناصر الخبجی حضور داشتند. هیئت‌های دو طرف در این نشست بر لزوم توقف خشونت، اتخاذ اقدامات لازم برای حمایت از دولت مشروع یمن و بازگشت آن به عدن و ادمه تلاش‌ها برای تکمیل روند اجرای توافق‌نامه ریاض تأکید کردند.

میانجی‌گری عمان

در پاسخ به پرسشی در مورد نقش سفر اخیر هیئت عمانی به صنعا، که به دنبال آن هماهنگی دیپلماتیک بین ریاض و مسقط برای محدود کردن اختلاف دیدگاه‌ها افزایش یافت، گریفتس گفت که «ایالات متحده از تلاش‌های دیپلماتیک عمان قدردانی می‌کند.» وی خاطرنشان کرد که تیموتی لندرکینگ به منظور چگونگی پیشرفت در پرونده یمن، به زودی با مقامات عمانی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.

وی با اشاره به این‌که واشنگتن با سازمان ملل و متحدانش همکاری می‌کند تا حوثی‌ها را به پذیرش صلح دعوت کند، گفت که دولت بایدن برای دستیابی به یک راه صلح آمیز علاقه‌مند است و سعی دارد با گرایشی که دولت‌های عربستان سعودی و یمن برای پایان دادن به بحران جنگ در یمن دارند، از هر تلاش و گزینه‌ای استفاده کند، اما تنها چالشی که بر سر راه قرار دارد، عدم آمادگی حوثی‌های برای سازش و پذیرش آتش‌بس و اتخاذ اقدامات لازم برای اجرای آن است.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده در مورد نقطه اختلافی که مانع دستیابی به توافق مقدماتی می‌شود، اشاره‌ای نکرد و گفت که نمی‌خواهد به نمایندگی از حوثی‌ها که پیوسته گفت‌وگوها را به تعویق می‌اندازند، اظهار نظر کند. گریفیتس افزود که وی نسبت به هرچه چیز دیگری به آرامش مردم یمن اهمیت می‌دهد، هرچند طولانی شدن بحران با منافع شهروندان یمن سازگار نیست، اما بدون رسیدن به آتش‌بس، دستیابی به هیچ توافقی ممکن نیست، به همین دلیل، ایالات متحده در تلاش برای احیای روند سیاسی در هماهنگی با سازمان ملل و متحدانش در منطقه است.

نقش ایران در بحران یمن

در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که آیا در چارچوب راه حل مسالمت آمیزی که ایالات متحده به دنبال دستیابی به آن است، ایران باید از مسئله یمن دور نگهداشته شود و از نفوذ آن در این کشور کاسته شود؟ گریفیتس گفت که «واشنگتن به دنبال چنان توافق سیاسی جامعی است که مطابق به خواست مردم یمن باشد و دولتی که تشکیل می‌شود از همه مولفه‌های یمنی نمایندگی کرده و بتواند نیازهای همگان را برآورده کند»، اما جزئیات این توافق به مردم یمن بستگی دارد، زیرا آن‌چه در زمینه حائز اهمیت است، دستیابی به توافق و مذاکره میان همه طرف‌های ذیدخل در بحران جنگ در این کشور است. با این حال، گریفیتس مداخله ایران در امور یمن را تهدیدی برای بی‌ثباتی و ناامنی در این کشور دانسته و در این زمینه از تلاش‌های رژیم ایران برای تأمین سلاح به حوثی‌ها نام برد که وضعیت یمن را دشوارتر و پیچیده‌تر می‌کند.

وی با اشاره به اتفاق‌نظر آمریكا و عربستان سعودی در باره پرونده یمن و هماهنگی مداوم كه سفر فعلی لندركینگ به ریاض، آن را بازتاب می‌دهد، گفت که «واشنگتن در مورد لزوم دستیابی به راه حل صلح آمیز در كنار عربستان سعودی ایستاده است" و برای حل بحران با ریاض همکاری می‌کند، در حالی‌که همچنان بر حق عربستان سعودی در دفاع از خاک آن کشور تأکید دارد.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده اظهار داشت که یمن با دشوارترین سناریو روبه‌رو است، زیرا حدود ۸۰ درصد از مردم یمن در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها زندگی می‌کنند. وی با تأکید بر توانایی دیپلماسی در یافتن راه حلی برای کاهش درد و رنج شهروندان یمن، گفت که اکنون توپ در زمین حوثی‌ها است و باید آن‌ها از فرصتی که در آن تمام طرف‌ها از جمله ایالات متحده، سازمان ملل متحد، دولت‌های یمن و عربستان سعودی و جامعه جهانی تمایل به دستیابی به راه حلی برای پایان دادن به درگیری‌های یمن دارند، بهره‌برداری کنند.