دستاورد جان بولتون در لندن

بر خلاف تمام پیش‌بینی‌ها، بریتانیا حاضر به پذیرش موضع جدید در قبال ایران نیست

جان بولتون در لندن 

Tolga AKMEN / AFP

جان بولتون، مشاور امنیتی ملی رئیس جمهور آمریکا برای سفر چند روزه‌ای به لندن آمده است؛ از همان ابتدا، موضوع صحبت درباره‌ی ایران و برگزیت از محورهای سفر او به بریتانیا اعلام شد. از زمان انتخاب بوریس جانسون به نخست وزیری، این اولین سفر یک مقام بلند پایه از کشور آمریکا به بریتانیا به حساب می‌آید. به نظر می‌رسد، سفر جان بولتون به بریتانیا، بیشتر از اینکه یک ملاقات دیپلماتیک بین دو کشور در خصوص مسائل روز باشد یک سفر برای تعیین مناسبات استراتژیک بین دو کشور آمریکا و بریتانیا است.

پیش از شروع دیدارهای او، تمام پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که آمریکا خواهان همکاری دو کشور برای فشار حداکثری بر مواضع ایران است. به خصوص اینکه اخیرا، آمریکا ائتلاف نظامی در محدوده‌ خلیج فارس و تنگه هرمز را رهبری می‌کند و بریتانیا و اسرائیل هم در این ائتلاف حضور دارند.

قبل از اعلام این ائتلاف نظامی، اتحادیه اروپا هم به دنبال چنین طرحی در همان محدوده به منظور امنیت نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری بود. در آن زمان بریتانیا برای حضور در آن ائتلاف ابراز تمایل کرده بود اما با سفر جان بولتون به لندن‌، آنها کاملا از حضور در آن‌، انصراف دادند و به نوعی امکان حضور در دو ائتلاف نظامی را غیر ممکن دانستند.

 در حال حاضر واضح است هدف آمریکا از این ائتلاف نظامی  تنها ایجاد امنیت در خلیج فارس نبوده و این ائتلاف نظامی در نزدیکی مرز ایران با همراهی دیگر کشورهای دوست و متحد نوعی پروپاگاندای سیاسی برای آن کشور محسوب می‌شود.

  اول به این جهت که، نمایشی از قدرت نمایی آمریکا در مقابل  ایران است و همچنین همراهی دیگر کشورهای دوست و متحد ایالات متحده نشان از تنها نبودن آنها دارد. بعد از خروج آمریکا از برجام، دیگر اعضای عضو، آنها را همراهی نکردند و با ماندن در برجام خواستار حفظ آن شدند. بنابراین این فرصتی فراهم شده است تا آمریکا همراهی دیگر کشورها را برای ادامه‌ی مواضع خود تجربه کند.  

از جهت دیگر، به کشورهای عربی حوزه‌ی خلیج فارس نشان می‌دهد که در روزهای پر خطر، آمریکا و این ائتلاف نظامی در کنار آنها خواهد بود. بنا به همین دلایل، بریتانیا، سومین ناو خود را به سمت خلیج فارس رهسپار کرد؛ البته مقام‌های بریتانیایی ماموریت این ناو را جایگزین کردن بجای یکی از دو ناو حاضر در خلیج فارس اعلام کرده‌اند اما تا زمانی‌که یکی از آنها منطقه را ترک نکند، حضور سه ناو نظامی و مجهز بریتانیایی در منطقه قطعی خواهد بود.

پس از اطمینانی که بریتانیا در مورد عدم حضور خود در هرگونه ائتلاف نظامی به رهبری اتحادیه اروپا به آمریکا داد، نوبت به توافقات تجاری بین این دو کشور رسید؛

در این رابطه جان بولتون، به جدایی بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا اشاره کرد؛ او معتقد است حتی اگر برگزیت بدون توافق با اتحادیه اروپا حاصل شود، اثری بر تجارت و اقتصاد بریتانیا نخواهد گذاشت. به خصوص این‌که او صحبت از توافقات بسیاری در قراردادهای کلان تجاری بین دو کشور کرد. از تجارت در زمینه‌ی کشاورزی و محصولات آن گرفته تا حتی تجارت در زمینه‌های صنایع سنگین و ماشین آلات و اتومبیل که همگی موجب ایجاد روابط تجاری عادی، بین دو کشورخواهد شد. او به نکته‌ی جالبی هم اشاره کرد که برای شروع روابط نزدیک تجاری نیازی نیست منتظر تاریخ برگزیت بمانیم و از هم‌اکنون مورد به مورد روابط تجاری دوطرف قابلیت اجرایی شدن دارند. او وعده داد که  کشور آمریکا تمام تلاش خود را برای فراهم کردن تسهیلات و روند آسان تجارت با بریتانیا  خواهد کرد.

بوریس جانسون از روز اول نخست وزیری به جدایی این کشور در پایان ماه اکتبر تاکید داشته است و بسیاری مفسرین معتقد هستند که او به دنبال به دست آوردن توافقی با اتحادیه اروپا نیست؛ شاید هم به همین جهت آنها به حضور شخصی مانند جان بولتون نیاز داشتند تا از همکاری‌های همه جانبه‌ی آمریکا اطمینان لازم را کسب کنند. اگر چه پس از پایان جلسات حضوری بین آنها، جان بولتون در اولین نشست خبری، صریحا اعلام کرد که بریتانیا آمادگی صحبت در خصوص فشار بیشتر بر ایران را در حال حاضر ندارد و صحبت در این خصوص را به بعد از برگزیت موکول می‌کنیم.

موضوعی که به نظر می‌رسد بر خلاف تمام پیش‌بینی‌ها، بریتانیا حاضر به پذیرش موضع جدید در قبال ایران نبوده است. چرا که در حال حاضر دغدغه‌ی اصلی این کشور و مردم آن فقط روی موضوع برگزیت تمرکز دارد و این مسئله مانند بمب ساعتی شده که هر ثانیه به لحظه‌ی انفجار آن نزدیک‌تر می‌شود؛ بوریس جانسون اگر قادر نباشد این بمب را خنثی کند نه تنها او و تمام اعضای کابینه بلکه حتی ممکن است کل حزب محافظه کار را هم به سقوط بکشاند. بنابراین در این شرایط اعضای دولت ترجیح داده‌اند که افکارعمومی مردم را بیش از این مشغول و تحت فشار نگذارند.

از طرف دیگر، اخباری در مورد آزادی نفتکش ایرانی گریس۱ در جبل الطارق به گوش می‌رسد. هرچند هنوز تایید نشده است اما اگر صحت داشته باشد، یکی دیگر از موضوعات مورد بحث بین جان بولتون و دولت بریتانیا موضوع رفع این توقیف بوده است؛ احتمالا آمریکا از این رفع توقیف خرسند نبوده، اما به هر ترتیب در جهت اهداف بریتانیا که کاهش تنش در سطح بین‌المللی را دنبال می‌کند، توانسته است نظر مثبت آمریکا را جلب کنند.

به‌طور یقین حضور دولتمردان بریتانیایی و آمریکایی در این جلسات و توافقات آشکار و محرمانه‌ای که با هم داشته‌اند، اهداف آنها را بیشتر از همیشه به هم نزدیک خواهد کرد؛ اگرچه  تغییرات مهم سیاست خارجی بریتانیا در قبال ایران، وابسته به پیروزی بوریس جانسون و کابینه‌اش در پارلمان بریتانیا پس از برگزیت خواهد بود.