گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی تاثیر مستقیمی بر میزان مصرف انرژی در کشورهای مختلف داشته است. افزایش تدریجی دمای هوا در سال‌های اخیر باعث شده است تا در فصول گرم سال، میزان استفاده از برق برای سرمایش در مناطق گرمسیری افزایش یابد. در این بین، اگر با توجه به افزایش شدت مصرف انرژی در ایران سرمایه‌گذاری لازم برای افزایش تولید برق و افزایش راندمان تولید برق در نیروگاه‌های فعلی اندیشیده نشده باشد، طبیعی است که قطعی مقطعی برق در برخی مناطق کشور اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
در ماه‌های گذشته مسئله استخراج بیت‌کوین در برخی استان‌ها نیز منجر به افزایش بحران در صنعت برق کشور شد و به تبع آن نیز میزان خاموشی و قطع برق افزایش یافت. در دی ماه سال گذشته برق چندین شهر، از جمله تهران، تبریز، و انزلی قطع شد. در آن زمان، سخنگوی صنعت برق ایران علت آن خاموشی‌ها را محدودیت تامین سوخت نیروگاه‌ها عنوان کرده بود. به گفته مصطفی رجبی مشهدی، اگر مردم ۱۰ درصد در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند، مشکل قطعی برق برطرف خواهد شد. او همچنین از مردم خواسته بود تا با خاموش کردن لامپ‌های اضافی، پوشیدن لباس گرم در خانه و کم کردن درجه حرارت منزل و محل کار، با مسئولان همکاری کنند.
استخراج بیت‌کوین
قطعی برق باعث ایجاد اخلال در روند فعالیت واحدهای تولیدی نیز شده است. صابر پرنیان، مدیرعامل شهرک‌های صنعتی تهران، در مور تاثیر قطعی برق بر بخش صنعت گفت که با قطع بدون اطلاع برق نزدیک به دو هزار و پانصد واحد صنعتی، به خطوط تولیدی آسیب وارد شده و محصولات و مواد اولیه از بین رفته است. به گفته پرنیان، استخراج رمز ارز و بیت‌کوین دلیل قطع برق است. با توجه به تحریم ایران در زمان ترامپ و مشکل انتقال پول به ایران، استخراج بیت‌کوین یکی از روش‌هایی بود که برای کاهش تاثیر تحریم در مبادلات بانکی مورد توجه نظام قرار گرفت. امکان کم رهگیری تراکنش ارزهای دیجیتال و تسلط نداشتن دولت‌ها و بانک‌های مرکزی بر این تراکنش، از دلایل دیگری بود که استخراج بیت‌کوین بیش از پیش در ایران مورد توجه قرار بگیرد. هزینه اندک تولید و استخراج بیت‌کوین در ایران باعث شد که حتی کشورهای خارجی نظیر چین و روسیه نیز با دایر کردن مزارع استخراج بیت‌کوین در ایران، به استخراج بیت‌کوین اقدام کنند.
ایران؛ قطب برق منطقه؟
استفاده از موقعیت جغرافیایی ایران در بازار انرژی همواره مورد توجه دولت‌ها بوده است. با توجه به وجود بازار خوب برای برق تولیدی در ایران بر اساس قوانین بالادستی حوزه انرژی، دولت موظف شده بود تا اقدامات لازم را برای تبدیل شدن ایران به قطب (هاب) و مرکز تبادل برق منطقه انجام دهد. در این بین، عراق، افغانستان، و پاکستان از مشتریان عمده برق ایران محسوب می‌شوند. عراق به عنوان وارد کننده اصلی برق ایران، به علت تحریم‌ها قادر به پرداخت پول برق وارداتی از ایران نبوده است و این امر بارها با اعتراض دولت ایران مواجه شده است. امسال سال پایانی برنامه ششم توسعه است. بر اساس ماده ۴۹ قانون برنامه ششم توسعه، دولت موظف شده است تا اقدامات لازم را برای تبدیل شدن ایران به قطب منطقه‌ای برق انجام دهد. همچنین، در سند مدیریت استراتژیک صنعت برق تا افق ۱۴۰۴، تبدیل شدن ایران به مرکز تبادل برق در منطقه، هدف راهبردی صنعت برق معرفی شده است. البته با توجه به شرایط فعلی صنعت برق ایران، امکان تبدیل ایران به قطب منطقه‌ای برق در پایان برنامه ششم توسعه، ناممکن می‌نماید.
افزایش تولید برق در سال ۱۳۹۹
با وجود دارا بودن قابلیت بالا در بخش انرژی‌های تجدید‌پذیر، ایران هنوز نتوانسته است از این قابلیت به نحو مطلوب بهره گیرد. با توجه به تحریم‌ها و ناتوانی ایران در جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی، آمار شرکت توانیر نشان می‌دهد که تولید برق ایران در سال گذشته افزایش یافته است. بر اساس آمار توانیر، انرژی برق تولید شده در نیروگاه‌های کشور در سال گذشته با رشد ۵.۱ درصدی نسبت به سال ۹۸، به ۳۴۳ میلیارد کیلووات سـاعت رسـید. آمار توانیر همچنین نشان می‌دهد که مجموع ظرفیت واحدهای نصب شده نیروگاهی کشور در سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن، با رشد ۲.۲ درصدی به ۸۵ هزار و ۳۱۳ مگاوات رسید.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در بهار سال گذشته، میزان مصرف برق در ایران نسبت به سال گذشته افزایش یافت. رضا اردکانیان، وزیر نیرو در دولت روحانی، در اواخر خرداد سال قبل در گفت‌وگو با بخش گفت‌و‌گوی ویژه خبری، با اشاره با افزایش ۱۲ درصدی مصرف برق در کشور گفته بود که اگر در بخش برق صرفه‌جویی نشود، وزات نیرو برای خاموشی برنامه‌ریزی خواهد کرد. اردکانیان با اشاره به حدود ۹۰ هزار مگاوات کاهش مصرف در دوره تعمیرات، گفت که در فصل سرد ظرفیت در مدار بسیار کم است. بر اساس آنچه در تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۹ پیش بینی شده است، وزارت نیرو ۵ هزار میلیارد تومان کسری داشته است.
تابستان بدون خاموشی؟
همان طور که انتطار می‌رفت، امسال نیز مصرف برق افزایش یافت. به گفته اردکانیان، در فروردین امسال ۲۲ درصد انرژی بیشتر نسبت به فروردین سال گذشته در کشور مصرف شد که بخشی از آن به گرمای زودرس و کم‌آبی، و بخشی هم به رمزارزهای غیرمجاز مرتبط بوده است که به شدت دنبال می‌شود، اما بخش عمده به تحرک تولید برمی‌گردد. وزات نیرو امیدوار است که با صرفه‌جویی در مصرف برق در ادارات بتوان مانع خاموشی در ماه‌های گرم سال شد. به گفته اردکانیان، با کاهش هزار مگاواتی مصرف برق که متعلق به مصرف ادارات است، می‌توان مانع بروز خاموشی و قطع برق در تابستان شد.
خاموشی برق در سال‌های قبل نیز بارها رخ داده است. به گفته مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق، بیش از ۳۰۰ مگاوات برق غیرمجاز توسط استخراج‌کنندگان ارزهای مجازی مصرف می‌شود. با توجه به روند مذاکرات ایران و آمریکا، می‌توان انتظار داشت در یکی دو ماه آینده توافقی صورت گیرد و برخی تحریم‌ها علیه صنعت انرژی ایران رفع شود. اگر تحریم‌های بانکی نیز برطرف شود، می‌توان شاهد تسهیل روند نقل و انتقال مالی بین ایران و سایر کشورها شد و در نتیجه، دیگر نیازی به استخراج بیت‌کوین نباشد، مگر آن که گروه خاصی برای منافع حزبی و گروهی خود، عملیات استخراج بیت‌کوین را ادامه دهند.
مصرف بالای داخلی در بخش گاز طبیعی باعث شده است تا در برخی موراد میزان گاز تحویلی به نیروگاه‌ها کاهش یابد و به تبع آن، تولید برق نیز کاهش یابد. به‌کارگیری مازوت در نیروگاه‌ها نیز باعث افزایش آلودگی هوا در مناطق مجاور نیروگاه‌ها می‌شود. افزایش تولید گاز طبیعی نیازمند جذب سرمایه و تکنولوژی است و در عین حال، مصرف داخلی نیز باید مدیریت شود. حل این موارد نیازمند زمان طولانی است. به نظر می‌رسد که با توجه به الگوی مصرف فعلی و فراهم نبودن شرایط افزایش ظرفیت تولید گاز طبیعی، باید شاهد بروز قطعی برق و خاموشی در ماه‌های آینده در اکثر مناطق باشیم. طبیعی است که قطعی برق تاثیر منفی‌اش را بر صنایع ایران نیز خواهد گذاشت و علاوه بر آثار منفی شیوع کرونا بر صنایع ایران، این صنایع باید آماده مواجهه با این شرایط غیرعادی نیز باشند. با توجه به موارد فوق، به‌نظر می‌رسد که تابستان داغی برای صنعت و اجتماع ایران در پیش باشد.
