آخرین مرحله خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان امروز، شنبه اول ماه مه، آغاز شد و انتظار می‌رود تا کمتر از چهار ماه و ۱۱ روز دیگر، تمام نظامیان خارجی افغانستان را ترک کنند.

روند خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان براساس دستور جو بایدن، رئيس‌جمهوری آمریکا، صورت می‌گیرد که ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ را آخرین روز حضور نیروهای خارجی در افغانستان اعلام کرده است.

حدود ۲۵۰۰ سرباز آمریکایی و هفت هزار سرباز کشورهای عضو ناتو با خروج از افغانستان، بر جنگ «پایان‌ناپذیر» افغانستان نقطه پایان می‌گذارند. این جنگ ۲۰ سال طول کشید و تلفات سنگینی برای نیروهای ناتو، سربازان افغان و جنگجویان طالبان برجا گذاشت.

ارتش آمریکا در حال بررسی است که چه تجهیزاتی را دوباره به آمریکا انتقال دهد، چه وسایل و امکاناتی را در اختیار نیروهای امنیتی افغانستان قرار دهد و چه بخشی را هم به عنوان آهن‌پاره راهی بازار افغانستان کند. نظامیان آمریکایی از هفته‌های گذشته تجهیزات خود را در هواپیماهای بزرگ باربری سی-۱۷ از افغانستان خارج می‌کنند.

براساس مطالعات نهادهای پژوهشی، آمریکا بیش از دو تریلیون دلار در دو دهه حضور نظامی خود در افغانستان هزینه کرده است.

وزارت دفاع آمریکا تایید می‌کند که ۲۴۴۲ سرباز آمریکایی نیز در این جنگ کشته و ۲۰ هزار و ۶۶۶ سرباز دیگر مجروح شده‌اند. براساس برآوردها، ۳۸۰۰ پیمان‌کار آمریکایی نیز در جنگ افغانستان کشته شده‌اند که آمار آنان در وزارت دفاع ثبت نمی‌شود. از سوی دیگر، تلفات سربازان کشورهای عضو ناتو هم به هزار و ۱۴۴ نفر رسیده است. اما در سالی که آمریکا با طالبان توافق کرد، هیچ سرباز خارجی در افغانستان کشته نشد.

وزارت دفاع آمریکا به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است که این روند شامل بستن پایگاه‌های کوچک در سال گذشته نیز بوده است. آنها گفته‌اند از زمان اعلام تاریخ خروج در اواسط ماه گذشته، تنها ۶۰ نظامی آمریکایی افغانستان را ترک کرده‌اند.

نیروهای آمریکایی چندی بعد از حملات یازدهم سپتامبر در هفت اکتبر ۲۰۰۱ به افغانستان لشکرکشی کردند تا با شکار اسامه بن‌لادن، رهبر شبکه القاعده، حامیان آن را که جنگجویان طالبان بودند، نیز مجازات کنند. تنها دو ماه طول کشید که نیروهای طالبان که اکثر نقاط افغانستان را در دست داشتند، از آمریکا و متحدان افغانش شکستی سنگین بخورد و اعضای القاعده به کوه‌ها و آن سوی مرز پاکستان فرار کنند.

جو بایدن در سخنرانی درباره پایان ماموریت آمریکا در افغانستان اعلام کرد که ماموریت ابتدایی واشنگتن یک دهه پیش با کشتن بن‌لادن تمام و از آن به بعد القاعده به شدت تضعیف شده است و تروریسم به اشکال گوناگون پراکنده شده و به حضور سنگین در یک کشور نیاز نیست.

اما گروه طالبان که در پی حملات آمریکا تقریبا نابود شده بود، دوباره سر بلند کرده و بخش زیادی از خاک افغانستان را در کنترل دارد. این شورشیان با آمریکا توافقنامه صلح امضا کرده‌اند و انتظار نمی‌رود در جریان خروج آمریکا به آنها حمله کنند.

اما حملات طالبان به نیروهای افغان و شهروندان این کشور شدت گرفته و همین دیروز، جمعه، در یک حمله خونین در استان لوگر بیش از ۳۰ نفر کشته شده‌اند.

از زمان امضاء توافق صلح دوحه بین آمریکا و طالبان، میزان خشونت‌ها در افغانستان بالا گرفته است. مقام‌های افغان می‌گویند از سال ۲۰۰۱ به بعد بیش از ۴۷ هزار و ۲۴۵ غیرنظامی افغان کشته و میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند.

تلفات نظامیان افغان نیز سنگین بوده است و براساس آمارهای رسمی ۶۹ هزار سرباز افغان در جنگ با طالبان کشته شده‌اند. آمریکا و متحدانش سالانه ۴ میلیارد دلار برای تامین نیروهای افغان می‌پردازند.

اکنون با آغاز مرحله نهایی خروج نیروهای آمریکایی، انتظار می‌رود حملات طالبان به سربازان افغان بیشتر هم شود. هرچند جامعه جهانی سرگرم زمینه‌‌سازی مذاکرات صلح بین طالبان و دولت افغانستان برای رسیدن به یک توافق بزرگ سیاسی برای پایان جنگ در این کشور است، اما به نظر می‌رسد تا رسیدن به توافق سیاسی و برقراری آتش‌بس راه درازی در پیش است.

طارق فرهادی، مشاور پیشین رئیس‌جمهوری افغانستان، به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «قشون خارجی از افغانستان می‌روند، گرچه با تاخیر چندماهه. آنچه محکم‌ترین ضربه را به مذاکرات صلح افغانستان زد، خروج بدون قید و شرط نیروهای خارجی بود و این تصمیم شخصی رئیس‌جمهوری آمریکا بود. از تجربه گفتمان‌های صلح که در گذشته با طالبان در دوره اولشان جریان داشت، برداشت تلخ من این است که روزی که مذاکرات صلح دوباره از سر گرفته شود، متاسفانه چند سال را خواهد گرفت. ما باید حقیقت را به مردم خود بگوییم که روزانه در شهر و ورستا قربانی می‌دهند.»

حدود ۳۰۰ هزار نیروی افغان اکنون به تنهایی مسئولیت دفاع از کشور در مقابل حملات فزاینده طالبان را به عهده خواهند گرفت. اشرف غنی، رئیس‌جمهوری کشور و فرماندهان نظامی می‌گویند هیچ نگرانی از بابت دفاع در برابر طالبان وجود ندارد و حمایت‌های مالی جامعه جهانی از این نیروها کماکان ادامه خواهد داشت.