ایرلند هم به فهرست روبه‌رشدی از کشورها پیوست که به طور موقت توزیع و تزریق واکسن کووید آسترازنکا را به دلیل گزارش‌هایی مبنی بر لخته کردن خون متوقف کردند. 

مقامات دانمارک، نروژ و ایسلند استفاده از این واکسن را در هفته جاری متوقف کردند و چند کشور دیگر نیز استفاده از دسته مشخصی از دوزهای آسترازنکا را متوقف کردند و در همین حین تحقیقاتی درباره احتمال ارتباط آن با لختگی خون به راه انداخته‌اند. 

مقامات اتحادیه اروپا از اداره داروهای اروپایی گفته است هیچ ربطی میان اتفاقات گزارش شده با تزریق واکسن وجود ندارد که همچنین از سوی سازمان جهانی بهداشت نیز تایید شده است. 

کدام کشورها توزیع واکسن آسترازنکا را معلق کرده‌اند؟ 

هفته گذشته دانمارک، نروژ، ایسلند و بلغارستان اعلام کردند توزیع واکسن آسترازنکا را بعد از گزارش‌هایی مبنی بر لخته شدن خون و همچنین وقوع یک مورد مرگ، متوقف می‌کنند. 

این اقدام که از طرف مقامات دانمارکی با عنوان «احتیاط» توصیف شده است بعد از آن اتفاق افتاد که اتریش استفاده از دسته مشخصی از دوزهای آسترازنکا را متوقف کرد و در همین حال یک مورد مرگ حاصل از لختگی خون و موردی دیگر از بیماری آمبولی ریه را که به سبب لختگی در خون ایجاد شده است تحت بررسی قرار داده است. 

تایلند و کنگو نیز استفاده از این واکسن را به تعویق انداختند. 

استونیا، لیتوانی، لوکزامبورگ، رومانی و لاتویا نیز استفاده از این دسته مشخص واکسن را متوقف کرده‌اند تا تحقیقات در این باره ادامه یابد. دسته مذکور که حاوی ۱ میلیون دوز است به ۱۷ کشور اروپایی ارسال شده است. 

چهار منطقه اسپانیا، یعنی کاستیل و لئون، اندولزی، آستریاس و جزایر قناری نیز تزریق واکسن‌های دسته مشکوک را متوقف کرده‌اند ولی گفته‌اند به تزریق این واکسن از بسته‌های دیگر خود ادامه خواهند داد. 

روز یکشنبه، ایرلند «به طور موقت» توزیع واکسن کووید آسترازنکا را به دلیل توصیه مقامات بهداشتی این کشور «متوقف» کرد. 

پروفسور کارینا باتلر، دبیر کمیته مشاور مصون‌سازی ملی این اقدام را «اقدامی احتیاطی» توصیف کرد و گفت مقامات بهداشتی ایرلند باید «وضعیت را زیر نظر بگیرند و اگر تشخیص دهند این حوادث به صورت اتفاقی رخ داده است و به تزریق واکسن ارتباطی نداشته‌، آنگاه موقعیت را دوباره مورد ارزیابی قرار خواهند داد.» 

او افزود: «ثابت شده که این واکسن در برابر بیماری کووید-۱۹ خیلی کارآمد است اما ممکن است با خطر لختگی خون ارتباط داشته باشد. ما این اقدام را به سبب احتیاط فراوان انجام می‌دهیم.» 

پیدمانت، منطقه شمالی ایتالیا نیز روز یکشنبه اعلام کرد به طور موقت واکسن ویروس کرونای آسترازنکا را متوقف خواهد کرد. روز شنبه معلمی از شهر بیلا بعد از تزریق واکسن درگذشت. 

لوئیجی گنسیو ایکاردی، دبیر خدمات بهداشت منطقه در بیانیه‌ای گفت: «این اقدام از روی احتیاط شدید است تا بتوان تشخیص داد آیا ربطی بین این دو اتفاق وجود دارد. تا به امروز هیچ مورد مهمی در ارتباط با تزریق واکسن‌ها وجود نداشته است.» 

چرا این کشورها واکسن آسترازنکا را معلق کرده‌اند؟ 

توزیع واکسن آسترازنکا تحت تاثیر گزارش‌هایی مبنی بر تاثیرات مضر احتمالی آن در ارتباط با لختگی خون در ده‌ها کشور قرار گرفته است. 

تا ۱۰ مارس با واکسینه شدن حدود پنج میلیون نفر با این واکسن در منطقه اقتصادی اروپا، تنها ۳۰ مورد از عوارض جانبی آن در بانک اطلاعات اداره داروهای اروپایی گزارش  شده است.

برای مثال، روز پنجشنبه یک خانم ۵۷ساله از دهکده‌ای در جنوب بلغارستان ۱۵ ساعت بعد از دریافت واکسن آسترازنکا به دلیل حمله قلبی درگذشت. در اتریش زنی ۴۹ساله به سبب لختگی شدید خون جان باخت و زن ۳۵ساله دیگری به بیماری آمبولی ریه مبتلا شد و اکنون رو به بهبودی است. 

با این حال، تقریبا تمام کشورهایی که استفاده از واکسن را معلق کرده‌اند اذعان داشتند هیچ مدرکی برای اثبات این که واکسن موجب لختگی خون می‌شود ندارند. 

کارشناسان بهداشتی همچنین اشاره کردند افرادی که اکنون صلاحیت دریافت واکسن کووید دارند احتمالا دچار مشکلات سلامتی دیگر نیز بوده‌اند که آن‌ها را در معرض خطر بیشتر لختگی خون قرار داده است. 

کارشناسان چه می‌گویند؟ 

نظر علمی غالب این است که هیچ ارتباط مشخصی بین لختگی خون و این واکسن وجود ندارد و گزارش‌های واصله احتمالا مواردی تصادفی بوده‌اند. 

اکثرا می‌گویند خطرات کووید-۱۹ بسیار بیشتر از هرگونه عوارض جانبی احتمالی واکسن‌ها است و بسیاری می‌گویند لختگی خون امری کاملا رایج است و به واکسن ربطی ندارد. 

سازمان جهانی بهداشت می‌گوید در حال تحقیق در این باره است ولی هیچ دلیلی وجود ندارد که استفاده از این دارو متوقف شود. اداره داروهای اروپایی نیز از این سازمان پشتیبانی کرد و گفت منافع واکسن‌ها بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن‌ها است. 

مارگارت هریس، سخنگوی سازمان جهانی بهداشت گفت ۲۶۸ میلیون دوز واکسن کووید-۱۹ از تولیدکنندگان مختلف در سراسر جهان توزیع و تزریق شده است بدون آن که به گونه‌ای مستند حتی با یک مورد مرگ ارتباط داشته باشند. 

سازمان مقررات داروهای بریتانیا نیز گفت هیچ گزارشی مبنی بر لخته شدن خون در افرادی که واکسن آسترازنکا را تزریق کرده‌اند دریافت نکرده است. بیش از ۱۱ میلیون دوز از واکسن آسترازنکا در بریتانیا تزریق شده است. 

دکتر فیل برایان، دبیر ایمنی واکسن‌های سازمان مقرراتی لوازم بهداشتی و داروهای بریتانیا گفت: «گزارش‌های لختگی خون دریافت شده تاکنون از میزان معمول وقوع طبیعی این وضعیت در بین افراد واکسن‌زده بیشتر نبوده است.» 

سیلوسترو اسکاتی، دکتری در ناپل و دبیر اتحادیه دکتران عمومی ایتالیا گفت: «مورد گیج‌کننده این است که حتی اگر ارتباطی بین واکسن با لختگی خون وجود داشته باشد نرخ آن ۰.۰۰۷ در هر هزار نفر است. برای مثال، قرص ضدبارداری که به صورت گسترده استفاده می‌شود و کسی را نگران نمی‌کند خطری معادل با ۰.۶ در هر هزار نفر دارد. حتی در بدترین حالت، نسبت منافع به خطرات واکسن‌ها به شدت به نفع ما است. این امر باید به مردم توضیح داده شود.» 

استیون ایوانز، استاد داروشناسی بیماری‌های همه‌گیر در دانشکده بهداشت و داروهای گرمسیری لندن، تعلیق واکسن‌ها را به عنوان «رویکردی شدیدا محتاطانه به دلیل گزارش‌هایی معدود در اروپا» توصیف کرد. 

او گفت: «مشکل گزارش‌های فعلی درباره واکنش‌های معکوس مشکوک واکسن‌ها این است که به سختی بتوان بین علت و معلول با اتفاقی تصادفی تمیز قائل شد. این به ویژه وقتی درست است که می‌دانیم بیماری کووید-۱۹ کاملا با لخته شدن خون مرتبط است و تاکنون اگر نه هزاران مورد، حداقل صدها مورد مرگ حاصل از لختگی خون به دلیل ابتلا به بیماری کووید-۱۹ گزارش شده است. اولین کاری که باید کرد این است که کاملا مطمئن شویم موارد لختگی خون گزارش شده به سبب دلایل دیگر، از جمله خود کووید-۱۹ نبوده‌اند.» 

او افزود: «رویکرد عاقلانه این است که موارد مذکور را تحقیق کرد و مطمئن شد نسبت منافع به خطرات به نفع واکسن‌ها است. از آن جا که با قطعیتی بالا می‌دانیم این واکسن در جلوگیری از کووید-۱۹ و بیماری آن موثر است در نتیجه تعلیق آن از روی احتیاط اقدامی اشتباه است. تا جایی که ما می‌توانیم بگوییم هیچ نشانی از چنین مشکلاتی در بریتانیا دیده نشده است و حتی اگر چنین نشانی براساس مواردی اتفاقی وجود دارد باید مطالعه‌ای سریع، مناسب و علمی روی آن انجام شود تا ببینیم اتفاقی بوده است یا واقعا ربط علت و معلولی وجود دارد.»

آسترازنکا چه می‌گوید؟ 

شرکت آسترازنکا روز پنجشنبه در بیانیه‌ای گفت هیچ مدرکی مبنی بر افزایش خطر بیماری آمبولی ریه، یا ترومبوز رگ‌های خونی در اطلاعات ایمنی بیش از ده میلیون دوز از این واکسن پیدا نکرده است. 

هنگام اظهار نظر درباره تعلیق واکسن در ایرلند، سخنگوی این شرکت عظیم داروساز گفت: «بررسی اطلاعات ایمنی که موارد مربوط به بیش از ۱۷ میلیون دوز تزریق شده واکسن را مطالعه کرده است، هیچ مدرکی حاکی از افزایش خطر بیماری آمبولی ریه، ترومبوز رگ‌های خونی یا ترومبوسیتوپنی در ارتباط با واکسن کووید-۱۹ آسترازنکا پیدا نکرده است. در واقع تعداد موارد گزارش شده این بیماری‌ها برای واکسن کووید-۱۹ آسترازنکا اصلا بیشتر از مواردی که به طور طبیعی در بین افراد واکسن نزده اتفاق می‌افتد، نبوده است.» 

او افزود: «در آزمایشات بالینی هیچ روند یا الگویی در ارتباط با بیماری آمبولی ریه، ترومبوز رگ‌های خونی یا اتفاقاتی احتمالا مرتبط با ترومبوسیتوپنی مشاهده نشده است. بررسی دقیق اطلاعات ایمنی موجود، از جمله موارد مذکور، در حال انجام است و آسترازنکا متعهد است که اطلاعات را بدون هیچ تاخیری با عموم مردم به اشتراک گذارد.» 

گزارش‌های تکمیلی از سایر آژانس‌های خبری