با وجود انتقادهای جدی کارشناسان و فعالان محیط زیست، رئیس جمهوری ایران فاز جدید طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی ایران را در آخرین روزهای سال ۱۳۹۹ با حضور در مراسمی ازطریق ویدئو کنفرانس افتتاح کرد.
این طرح به‌عنوان دستاوردی بزرگ برای رونق تولید در ایران معرفی شده و قرار است با تکمیل آن، ۵۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران منتقل شود.
برای اجرای این طرح مبلغ ۴۰۰میلیون دلار تسهیلات از صندوق توسعه ملی کشور اخذ و گفته شده است بقیه هزینه‌ها را نیز شرکت‌های بزرگ معدنی مستقر در بخش‌های مرکزی کشور و بخش خصوصی تامین می‌کنند.
در این طرح، درمجموع سه‌هزار و ۷۰۰ کیلومتر لوله‌گذاری انجام خواهد شد و آب از دریای عمان و خلیج فارس به استان‌های هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و سیستان‌وبلوچستان منتقل خواهد شد. این پروژه برای توسعه صنایع گلخانه‌ای و واحدهای صنعتی و معدنی بزرگ انجام می‌شود و قطعه نخست آن نیز چند ماه قبل افتتاح شده است.
همچنین گفته شده است ۱۰ استان دیگر نیز در نهایت از منافع اجرای این طرح بهره‌مند می‌شوند و در آینده کمبود «۹۵۰ میلیون مترمکعب» آب شیرین از این طریق تامین خواهد شد.
واکنش منفی فعالان محیط زیست به طرح انتقال آب
اجرای این طرح از ماه‌ها قبل با واکنش‌های منفی کارشناسان و فعالان محیط زیست مواجه شد. آنها اعتقاد دارند «این طرح به‌خصوص با اهداف صنعتی، اشتباه و خطایی جبران‌ناپذیر است که اثرات منفی زیادی در کوتاه مدت و درازمدت برای محیط زیست خلیج فارس و اراضی مسیر انتقال خواهد داشت.»
مدیرکل دفتر ارزیابی اثرات زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست در این خصوص گفته است: «برای پروژه‌های انتقال آب، فاکتورهایی در محیط آبی و در محیط خشکی برای ما مهم است که باید رعایت شود.»
او تاکید کرده است: «مسیر عبور لوله‌های انتقال آب، محل احداث ایستگاه‌های پمپاژ و رعایت حریم مناطق حفاظت‌شده ازجمله این فاکتورها است که ادارات کل محیط زیست در استان‌ها باید روی این موارد نظارت دقیق و کافی داشته باشند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان که قرار است توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران با همکاری وزارت نیرو و جهاد کشاورزی و مشارکت بخش خصوصی و شبه دولتی مالک مجموعه‌های صنعتی مانند معادن گل‌گهر، مس و سرچشمه کرمان پیش برود، تنها برای مصرف آب شرب نیست، بلکه عمدتا مصرف و اهداف صنعتی دارد و همین موضوع به‌طور جدی مورد انتقاد قرار گرفته است.
حسین رفیع، از فعالان شناخته‌شده محیط زیست در ایران، از منتقدان اجرای این طرح است. او می‌گوید که انتقال آب بین‌حوزه‌ای در کشور بدون در نظر گرفتن آمایش سرزمینی می‌تواند نتایج غیرقابل‌پیش‌بینی برای محیط زیست داشته باشد.
رفیع می‌گوید: «طرح انتقال آب برای تأمین آب شرب در همه جای جهان انجام می‌شود، اما در ایران مقاصد آن صنعتی است که نه توجیه اقتصادی دارد و نه به تبعات آن توجه می‌شود. ما به‌جای اینکه صنایع ازاین‌دست را به کنار آب ببریم، با دست‌کاری در طبیعت، آب را برای این صنایع منتقل می‌کنیم.»
آسیب جدی به اکوسیستم خلیج فارس
یکی از مسئولان محیط زیست دریایی در استان هرمزگان نیز ضمن اشاره به سیستم نمک‌زدایی در انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی، گفته است: «سیستم نمک‌زدایی که قرار است در این طرح مورد استفاده قرار گیرد، «سیستم اسمز معکوس» ایجاد می‌کند که سه‌برابر آب شیرین تولیدی، پساب تولید کرده و این پساب علاوه‌بر دمای بالا، بسیار شور است و حاوی انواع مواد شیمیایی نیز می‌باشد که برای نگهداری از آب‌شیرین‌کن‌ها از آن استفاده می‌شود.»
این مقام آگاه گفته است: «اثر ورود این پساب به دریا باعث ایجاد تغییر اکوسیستم و آسیب‌های جبران‌ناپذیر می‌شود. همچنین در نمک‌زدایی گونه‌هایی مانند فیتو و ژئوپلانکتون‌ها همراه لارو انوع آبزیان ریز در حوضچه‌های کوچک کشیده و باعث نابودی آنها می‌شود.»
او با اشاره به برنامه استقرار آب‌شیرین‌کن‌ها در کشورهای حاشیه خلیج فارس تشریح کرده است: «در این کشورها صنایع نیازمند آب را به‌دلیل همین تبعات در کنار دریا مستقر می‌کنند تا خسارت‌های زیست‌محیطی را کاهش دهند و انتقال آب صرفاً برای مصارف شرب انجام می‌شود. ضمن آنکه قرار نیست اگر کشورهای دیگر در آلودگی خلیج فارس دخالت دارند، ما هم این کار را انجام دهیم.»
توضیح رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران در خصوص طرح انتقال آب
اما عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، تاکید کرده است: «کشورهای عربی در این حوزه، طی سال بیش از ۳۰میلیارد مترمکعب آب شیرین از خلیج فارس برداشت می‌کنند.» او ادعا کرده است که برداشت ایران از خلیج فارس اما به ۸۰۰ میلیون مترمکعب هم نخواهد رسید.
محمدحسن معماریان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه یزد، در واکنش گفته است: «استدلال صورت‌گرفته مبنی‌‌بر اینکه چون کشورهای حاشیه خلیج فارس از آن آب می‌گیرند و به آلودگی آن می‌افزایند، پس ایرادی ندارد که ما هم این عمل را تکرار کنیم، استدلال شایسته‌ای نیست و بهتر بود ما به‌جای شرکت در این مسابقه آلودگی زیست‌محیطی به‌‌صورت حقوقی، این عمل کشورهای حاشیه خلیج فارس را به چالش می‌کشیدیم.»
همچنین آرش دالوند، از استادان حوزه بهداشت، نیز اعتقاد دارد باتوجه به هزینه بسیار زیاد و کیفیت آب شرب به نظر نمی‌آید مصرف آب شرب از این خط انتقال آب مقرون به صرفه باشد.
فعالان محیط زیست علاوه بر موارد فوق به موضوع دیگری هم در خصوص این پروژه اشاره می‌کنند. آنها معتقدند مطابق گزارش ارائه‌شده، مسئله اضافه‌شدن به پساب صنعتی در استان‌های مقصد و آلودگی‌های آن بسیار مهم است و در درازمدت انگیزه برای ایجاد صنایع مشابه را افزایش داده و آلودگی محیط زیستی قابل‌ملاحظه‌ای ایجاد می‌کند. تصرف اراضی مسیر انتقال نیز باعث تخریب و آسیب‌های زیست‌محیطی می‌شود.
