نشانه‌هایی وجود دارد که با وجود پیمان صلح با آمریکا، طالبان برای جنگ بهاری خود علیه دولت افغانستان آماده می‌شوند. شورشیان افغان که اخیرا از تهران و مسکو نیز دیدار کرده‌اند، می‌خواهند برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان آخرین ضربه خود را بزنند.

تازه‌ترین نشانه این است که سه فرمانده طالبان به خبرگزاری ان‌بی‌سی آمریکا گفته‌اند جنگجویان طالبان از جمله فرماندهان ارشد و والی‌ها فراخوانده شده‌اند که از استراحتگاه زمستانی خارج شده و در قرارگاه‌های نظامی خود مستقر شوند.

هرچند دولت جو بایدن پیمان صلح اداره ترامپ با طالبان را ملغا نکرده ‌است، اما به صراحت گفته که این سند را بازبینی می‌کند و این می‌تواند آرزوهای طالبان مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی در سه ماه آینده را نقش بر آب کند. مقام‌های ارشد دولت بایدن از جمله آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، هشدار داده‌‌اند که طالبان براساس این پیمان باید رابطه خود با القاعده را قطع کنند، سطح خشونت را کاهش دهند و وارد گفت‌وگوهای معنادار با دولت افغانستان شوند که هیچ یکی از آن انجام نشده‌است.

تنها در صورت برآورده شدن این شرایط آمریکا متعهد شده است که نیروهای خود را تا ماه مه سال جاری میلادی از افغانستان به صورت کامل خارج کند.

کنگره آمریکا نیز در گزارش تازه‌ای گفته‌ است که اگر طالبان این شرایط را برآورده نکردند، روند خروج سربازان آمریکایی از این کشور باید به تعویق بیفتد.

در این صورت است که با ادامه حضور نظامیان خارجی در افغانستان، ماهیت پیمان صلح دوحه زیر سوال قرار می‌گیرد و طالبان بهانه تازه‌ای برای خشونت‌افروزی پیدا خواهند کرد. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان در توییتی هشدار داده‌ است که اگر طبق توافق دوحه نظامیان آمریکایی از کشور تا سه ماه دیگر خارج نشوند، آتش‌بس طالبان و آمریکا خواهد شکست و جنگ علیه نیروهای آمریکایی از سر گرفته خواهد شد. آمریکا از زمان امضاء قرارداد صلح با طالبان یک نفر هم کشته نداده‌ است.

در این شرایط، سفرهای منطقه‌ای رهبران طالبان به تهران و مسکو حکایت از بررسی گزینه‌های دیگر دارد. جمهوری اسلامی ایران به صراحت گفته است که هدفش پایان حضور نیروهای آمریکایی در منطقه‌ است. میزبانی از رهبران ارشد طالبان گروهی که عامل قتل دیپلمات‌های ایرانی در شهر مزارشریف بود، نشان می‌دهد که دو دشمن قدیم حالا برای مقابله با آمریکا دوست و متحد شده‌‌اند. بسیاری از امامان جمعه و مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران از جمله علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، از جنگ طالبان علیه آمریکا ستایش کرده‌‌اند.

مسکو نیز که راه تقابل با واشینگتن در پیش گرفته است با طرح آمریکایی صلح در افغانستان موافق نیست و بارها در رده‌های مختلف از نمایندگان طالبان حمایت و میزبانی کرده‌ است. همین هفته پیش هم شیرمحمد عباس استانکزی، معاون دفتر سیاسی گروه طالبان به مسکو رفت و درباره فرایند صلح و خروج سربازان آمریکایی از این کشور با مقام‌های کرملین دیدار و گفت‌وگو کرد. همه این ها در راستای صف‌آرایی جدید گروه طالبان برای تشدید جنگ انجام می‌شود.

مساله دیگر بیانگر واقعیت پیچیده جنگ در چنین شرایط این است که مذاکرات صلح طالبان با نمایندگان دولت افغانستان هم به بن‌بست خورده است. هرچند هیات‌های دو طرف در دوحه قطر حضور دارند، اما طالبان به جای گفت‌وگو برای ترسیم نقشه‌راه سیاسی با هیات افغانستان، به سفرهای منطقه‌ای که آمادگی برای فصل بهاری جنگ قلمداد می‌شود، به سر می‌برند.

تاکتیک جنگی طالبان در ۲۰ سال گذشته همواره این بوده است که در زمستان‌ها به پناه‌‌گاه‌های امن خود رفته و به نام گفت‌وگوهای صلح وقت‌کشی می‌کنند. اما با آغاز فصل بهار حملات بهاری خود را از سر می‌گیرند. این حملات شدیدترین جنگ طالبان را رقم می‌زند.

از طرف دیگر، رهبران دولت افغانستان از ابتدا به نیت طالبان و تعهدات آنها برای بریدن از تروریسم و انجام گفت‌وگوهای سازنده با دولت شک داشته‌‌اند. شورای امنیت ملی طرح دفاع در مقابل حملات طالبان را آماده کرده و اشرف غنی می‌گوید هم برای صلح عزتمند و هم برای جنگ طالبان کاملا آماده‌ است.

همین امروز نیز آقای غنی با استانداران قندهار،‌ ننگرهار، بلخ، پروان، قندوز، فاریاب و هرات گفت‌وگوی تلفنی انجام داد و درباره طرح امنیتی استانی با آنها رایزنی کرد.

دولت بایدن برای جلوگیری از غرق شدن افغانستان در دامنه جنگ داخلی متعاقب یک سازش موقتی در دوحه، با چندصدایی طالبان زمان بیشتر از ماه مه نیاز دارد تا در پی اجرای روند خروج «مسئولانه»، تضمین کند که طالبان از راه مذاکرات و نه زور به زندگی سیاسی مسالمت‌آمیز در افغانستان تن خواهند داد.  

اکنون به نظر می‌رسد ماموریت زلمی خلیلزاد دشوارتر از گذشته‌ شده‌ است. او از یک طرف باید تمام تلاشش را به خرج دهد که خواسته‌های اساسی دولت بایدن که با دیدگاه مردم افغانستان مشترک قلمداد می‌شود در خصوص قطع رابطه طالبان با القاعده و کاهش خشونت و توافق پایدار صلح، عملی شود. از طرف دیگر اما باید بکوشد که نباید تا آنجا کش دهد که طالبان از پیمان صلح با آمریکا خارج شوند و دست به خشونت‌های بیشتر بزنند. روزها و هفته‌های پیشرو در افغانستان بیش از هر وقت دیگر سرنوشت‌ساز خواهد بود.