اقدام سپاه در توقیف یک نفتکش بریتانیایی در تنگه هرمز، چه به دلیل نقض قوانین دریانوردی باشد و چه اقدامی تلافی‌جویانه یا حتی بازدارنده، در نهایت به تحقق هدف ایالات‌متحده در ایجاد جبهه‌ای بین‌المللی در برابر ایران، کمک کرده است.

گواه این مدعا چراغ سبز فرانسه، ایتالیا و دانمارک به بریتانیا برای ایجاد یک ناوگان دریایی به منظور کمک به برقراری امنیت در خلیج فارس است. ناوگانی که در صورت شکل‌گیری، به طور حتم، حداقل در عملیات تجسسی و نظارتی به نیروی دریایی آمریکا وابسته خواهد بود.

تا قبل از توقیف «استنا ایمپرو» در جمعه گذشته، تراز می، نخست‌وزیر مستعفی بریتانیا، به دلیل نگرانی از درگیر شدن کشورش در بحران جاری بین ایران و آمریکا، با پیشنهاد پنتاگون برای ایجاد یک ائتلاف نظامی به منظور برقراری امنیت در خلیج فارس و تردد آزادانه شناورها، مخالفت کرده بود.

اما از شامگاه جمعه شرایط تغییر کرد و جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا در مدت ۴۸ ساعت، پاسخ مثبت سه کشور اروپایی را برای طرحی دریافت کرد که دست کم مکمل ائتلاف مورد نظر آمریکا خواهد بود.

این طرح باوجود بوریس جانسون، نخست‌وزیر جدید بریتانیا که در مقایسه با می، اشتراک نظرهای بیشتری با دونالد ترامپ دارد، از پشتوانه سیاسی محکم‌تری برخوردار خواهد بود. ترامپ نخستین رهبر جهان بود که پیروزی شب گذشته او را در توییتر تبریک گفت و اظهار نظر‌های سابق جانسون نشان می‌دهد که او به رغم تاکید بر دیپلماسی و حفظ برجام، مخالف همکاری‌های امنیتی با ایالات متحده نیست.

البته هماهنگی چند کشور اروپایی برای افزایش حضور نظامی در خلیج فارس، تنها دستاورد اقدامات تحریک‌آمیزی نیست که قرار بود طبق الگوی سنتی جمهوری‌اسلامی، به ابزاری برای بازدارندگی و امتیاز‌گیری در مذاکرات احتمالی تبدیل شود.

پس از نادیده گرفته شدن پیشنهاد محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در نیویورک برای لغو دایمی تحریم‌ها در مقابل موافقت با بازرسی‌های دایمی از تاسیسات هسته‌ای ایران، اکنون نامه مکتوب رئیس‌جمهور ایران برای همتای فرانسوی خود در پاریس بی‌پاسخ مانده است.

عباس عراقچی، معاون ظریف، در دیدار روز گذشته (سه‌شنبه) با وزیر امور خارجه فرانسه، این نامه را به او داد. نامه‌ای که جزئیات آن اعلام نشده، اما احتمالا پیشنهاد‌های جدیدی برای خروج از بن‌بست ارایه می‌کند.

پاسخ وزارت امور خارجه فرانسه به این نامه، در یک بیانیه کوتاه خلاصه شده که از ایران می‌خواهد به تعهدات خود در برجام باز‌گردد.

تهران به دلیل خروج آمریکا از برجام و بی اثر شدن این توافق در نتیجه انفعال اروپا، تا کنون در دو مرحله، شامل افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده و سطح غنی سازی به بالای ۳.۶ درصد، تعهدات خود را در برجام کاهش داده است. همچنین قرار است، در بازه زمانی ۶۰ روزه که اواسط شهریورماه به پایان می‌رسد، گام‌های دیگری در جهت محدودتر کردن همکاری‌های خود در چارچوب برجام، بردارد.

ایران به طور روشن می‌کوشد از طریق اعمال فشار بر اروپا با آمریکا به توافق برسد، اما تا کنون این استراتژی بیش از آنکه در تامین منافع جمهوری اسلامی موثر باشد، به سود آمریکا بوده است.

به بیان دیگر افزایش آگاهانه تنش‌ها از سوی جمهوری اسلامی، به سندی برای اثبات ادعاهای آمریکا تبدیل شده تا جامعه بین‌المللی اصل خروج بی‌دلیل ایالات متحده از برجام را به فراموشی بسپارد.

ایران و کشورهای باقی‌مانده در برجام شامل بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسیه، یکشنبه آینده (۲۸ جولای)، در وین تشکیل جلسه می‌دهند تا بنابر بیانیه وزارت امور خارجه ایران، شرایط جدید در برجام را بررسی کنند. اما از همین حالا موضع سه کشور اروپایی روشن است که از ایران می‌خواهند به تعهدات خود در برجام بازگردد. همچنین آنها با نادیده گرفتن مهلت‌های ۶۰ روزه تهران برای کمک به فروش نفت و تسهیل مبادله‌های بانکی ایران، ثابت کرده‌اند که نه می‌توانند و نه می‌خواهند بر سر مساله ایران روبروی بزرگترین متحد خود قرار گیرند. 

در این بین گزینه‌هایی مانند طرح تعلیق در برابر تعلیق که گفته می‌شود از سوی فرانسه ارایه شده، حتی در صورت موافقت تهران و واشینگتن، بیشتر به یک فرصت نفس‌گیری در مجادله‌ای می‌ماند که از اساس امکان پرهیز از آن وجود داشت.

پیشنهاد‌هایی که امروز دیپلمات‌های ایرانی روی میز مذاکره در نیویورک، پاریس و وین می‌گذارند، در فضای آرام‌تر قبل از افزایش تحریم‌ها و بالا گرفتن تنش‌ها، می‌توانست ابتکار عمل را به دست تهران بدهد و امتیازهای بهتری به همراه داشته باشد. اما تابوی مذاکره با آمریکا در شرایط عادی، بار دیگر تهران را در موقعیتی قرار دارد که اضطراری بودن شرایط، فرصت‌های چانه‌‌زنی را محدود کند.

ظریف در نیویورک گفت، نپذیرفتن پیشنهاداش از سوی آمریکا، کذب بودن ادعاهای دونالد ترامپ در مورد تمایل به مذاکره با ایران را ثبات می‌کند.

شاید اینگونه باشد. اما در فضای امروز با سابقه‌ای که از عملکرد سه ماهه اخیر جمهوری‌اسلامی در رسانه‌ها به تصویر کشیده شده، جامعه بین‌المللی بیشتر متوجه نفتکش توقیف شده بریتانیا، پهپاد ساقط شده آمریکا و انفجار شش نفتکش در دریای عمان است تا کذب بودن ادعای ترامپ و دو پهپاد ایرانی که گفته می‌شود ناو آمریکایی در تنگه هرمز سرنگون کرده و یا دو میلیون بشکه نفت ایران که در راه انتقال به سوریه در نفتکش گریس-۱ توقیف شده است.