هدف از استقرار نیروهای ترکیه در مسیر حلب‌-‌لاذقیه در شمال سوریه چیست؟

بازگشت ناآرامی و درگیری به مناطق مورد تنش میان جناح‌های درگیر در سوریه

یک خودروی نظامی ترکیه در بزرگراه M4 در نزدیکی شهر اریحا در شمال غرب استان ادلب. عكس از:  AFP

پاسگاه‌های نگهبانی ایجاد شده توسط ارتش ترکیه در امتداد جاده حلب - لاذقیه در مناطق شمال غربی سوریه، پرسش‌های بسیاری را در مورد شیوه استقرار نیروهای ترک و تراکم ایجاد شده نظامی مطرح می‌کند، به ویژه زمانی‌که آنکارا همه نقاط دیده‌بانی خود را از مناطق تحت کنترل دولت سوریه خارج و نیروهای نظامی و لجستیکی مختلفی را در امتداد این جاده بین‌المللی مستقر کرده است؛ منطقه‌ای که شمال کشور را به غرب آن وصل می‌کند.

در حالی که استانبول در مورد جاده بین‌المللی حلب و لاذقیه موسوم به (M4) پاسخ نشان داده است، توجه به موضع روسیه در قبال نقاط استقرار نیروهای ترکیه معطوف است، که از قرار معلوم با استفاده از گشت‌های مشترک، نقاط نگهبانی متحرک در آن ایجاد می‌شود، چراکه در گذشته نقاط ثابت دید‌ه‌بانی توسط جناح‌های ستیزه‌جو مورد حمله قرار می‌گرفت؛ جناح‌هایی که از پذیرش مفاد توافق‌نامه‌ها (که آخرین آنها توافق‌نامه سوچی در ماه مارس گذشته بود و نتیجه‌ای در پی نداشت) امتناع می‌ورزند.

البته در اواخر سال ۲۰۱۸، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در مورد ایجاد یک منطقه غیرنظامی در ادلب و احیای ترانزیت از طریق جاده‌های M4 (حلب - لاذقیه) و (M5) (حلب - حما) به توافق رسیده بودند. اما کمی بعد، در مورد کنترل و حاکمیت بر جاده و جزئیات مربوط به استفاده از آن برای انتقال مواد و نیروهای جنگی، اختلاف نظر به وجود آمد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

یک منبع آگاه به "ایدیپندنت عربی" گفت که طی چند روز گذشته، استقرار نیروهای ترکیه به مرحله اجرا درآمده است و نقاط نگهبانی در امتداد منطقه مجاور سراقب، از حومه شرقی ادلب تا منطقه مجاور استان لاذقیه در عین حر، مستقر شده‌اند. از جمله اینکه بلوک‌های بتنی و اتاق‌های نگهبانی کوچک و متوسط تعبیه شده و نیروی‌های حمایتی در امتداد جاده قرار گرفته اند.

در همین حال، اقدام اخیر ارتش ترکیه که به ​​"سپر فولادی" تركیه معروف است، نشان می‌دهد که ناظران سوری از شیوه جدید استقرار نیروهایی ترکیه در کشور که با روش معمول در مسیر جاده حلب - دمشق متفاوت است، ابراز نگرانی می‌کنند. این در حالی است که ارتش ترکیه برای شدت بخشیدن به حضور خود در منطقه و استقرار نیروهای ترکیه، با رقابت و شتاب بسیاری به ایجاد نقاط نگهبانی در امتداد جاده بین‌المللی می‌پردازد. البته وضعیت کنونی استقرار نیروهای ترکیه، با ۱۲ نقطه دیده‌بانی در جاده (حلب-دمشق) و پیش از زمان عقب‌نشینی، تفاوت بسیاری دارد. ترکیه از نقاط مورک و شیر در حومه شهر حما، راشدین و عندان در حومه شهر حلب و صرمان در حومه ادلب عقب‌نشینی کرد و چهار نقطه دیگر از جمله اشتبرق، زیتونه، صلوه و قلعه سمعان در حومه شمالی ادلب را هنوز هم در کنترل خود دارد.

به گفته ناظران، اقدام جدید ارتش ترکیه نشان می‌دهد که آنکارا در صدد کنترل این منطقه است، اما بعید به‌نظر می‌رسد که مسکو آماده پذیرش این اقدام شود، افزون برآن ‌که ترکیه قصد دارد شماری از نیروهای خود را کنار گروه‌هایی که آنها را به عنوان مخالفان دولت سوریه تلقی می‌کند، مستقر کند.

البته روسیه تا کنون موضع مشخصی در برابر این اقدام که هدف از آن فراهم کردن زمینه بازگشایی این جاده برای تردد مسافران است، اتخاذ نکرده است، در حالی‌که مسکو پیوسته اصرار به کنترل پل «شغور» به منظور دور نگهداشتن "حزب ترکستان" و "سربازان قفقاز" داشت تا فرودگاه حمیمیم در حومه لاذقیه و پایگاه طرطوس را از حملات موشکی و پهپادها محافظت کند.

این جاده از اهمیت بسیاری برخوردار است چراکه بزرگترین قطب اقتصادی و صنعتی سوریه (حلب) را به بنادر دریایی در سواحل مدیترانه متصل می‌کند اما این اهمیت مشروط بر این‌است که گروه‌های شبه‌نظامی به توافق‌نامه و اطاعت از اوامر ترکیه متعهد باشند و امنیت این مسیر سریع و کوتاه را برهم نزنند.

از سوی دیگر، فعالان معتقدند که استقرار نیروهای ترکیه در این مسیر، می‌تواند از هرگونه نفوذ یا اقدام نظامی ارتش سوریه یا نیروهای روسی به سمت ادلب جلوگیری کند. این در حالی است که جناح‌های مخالف، پس از آماده شدن ارتش سوریه برای پیشروی و تکمیل پیروزی‌های گسترده‌ای که در دو سال گذشته داشت از جمله تصرف (خان شیخون و معره‌النعمان) در حومه جنوبی و همچنین (سراقب) در حومه شرقی که به عنوان شهرهای استراتژیک مشرف بر جاده بین‌المللی دمشق – حلب واقع شده اند، ابراز نگرانی می‌کنند.

بدین ترتیب، "سپر" جدید ترکیه می‌تواند خط دفاعی مستحکمی را برای حمایت جناح‌های مخالف مسلح ایجاد کند، زیرا هرگونه عملیات نظامی پیش از رسیدن به مواقع مخالفان، با نیروهای ترکیه مواجه می‌شود.

طبق اطلاعاتی که دیده‌بان حقوق بشر سوریه به آن دست یافته است، نیروهای ترکیه بامداد دوشنبه گذشته یک گشت شناسایی را در شهرک قسطون در دشت الغاب در شمال غربی حومه شهر حما انجام دادند و "انتظار می‌رود ترکیه یک پست نظامی را در آن‌جا ایجاد کند، به ویژه این‌که نیروهای ترکیه موانع از پیش ساخته‌شده نگهبانی را در جاده حلب – لاذقیه قرار داده اند.

از سوی دیگر و همزمان با افزایش سرعت تقویت حضور نظامی ترکیه در جبل الزاویه، یکی از عمده‌‌ترین مراکز استقرار جناح های مخالف، در جنوب استان ادلب، افراد ناشناس پل «النحل» در بزرگراه  نزدیک به شهرک محمبل را منفجر کردند که باعث مسدود شدن جاده شد.

پس از عقب‌نشینی ترکیه از نقاط دیده‌بانی که ایندیپندنت عربی، روند عقب‌نشینی را تحت پوشش رسانه‌ای داشت، اطلاعات تازه نشان می‌دهد که تنش بار دیگر به استان ادلب بازگشته است. در حالی‌که طرف روسی، متعهد بودن ترکیه به فراهم کردن زمینه بازگشایی جاده را به عنوان اولویت خود قرار می‌دهد، آینده شهر ادلب و حومه آن ‌که با خطر یک جنگ سرنوشت‌ساز مواجه است، در  هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

© IndependentArabia